Màu đỏ bao trùm trong nhiều phân cảnh. Ánh sáng đỏ tượng trưng cho sự cô lập và hoang mang, sợ hãi... sẽ là lựa chọn không thể tốt hơn cho mùa .

Bản phim 2018 làm lại (remake) tác phẩm Suspiria (1977) được nhào nặn dưới tay Luca Guadagnino vừa được ra mắt trong tháng này đã ngay lập tức gây chia rẽ trong cộng đồng nhà phê bình.

Bộ phim sẽ khắc họa hay tháo gỡ nỗi ám ảnh kinh niên đến mức bệnh hoạn của dòng phim tâm lý-kinh dị với sự sâu kín, huyền bí, tâm lý không ổn định và nham hiểm của phụ nữ như thế nào?

98 phút của những xúc động mạnh mẽ

Suspiria (1977) là tác phẩm đầu tiên trong bộ ba phim kinh dị/siêu nhiên của đạo diễn Dario Argento về truyền thuyết "Ba Bà Mẹ" phù thủy cổ đại với phép thuật mạnh mẽ và hắc ám.

Được lấy cảm hứng và đặt tên theo tuyển tập tiểu luận theo phong cách tâm lý/ảo tưởng của nhà văn người Anh Thomas de Quincey, Suspiria (tạm dịch: tiếng thở dài) với những sáng tạo trong cách sử dụng không gian, ánh sáng và âm thanh mang lại 98 phút tràn trề, thuần túy và tận cùng của những xúc động mạnh mẽ.

Giallo là một thể loại phim kinh dị phát triển, phổ biến và đạt cực thịnh ở Italia trong thập niên 60 và 70 của thế kỷ trước. Những bộ phim này thường đầy bạo lực và đẫm máu, xoay quanh các chủ đề về tâm lý cuồng loạn, hoang tưởng, hay tình dục; mở đường cho thể loại phim chém giết gây sốc của những thập niên sau này, đặc biệt là ở Hollywood.

Các tác phẩm điện ảnh ở Italia được xếp vào thể loại giallo trong giai đoạn này thường không chú trọng vào phần xây dựng cốt truyện mạch lạc, logic mà chủ yếu đề cao các yếu tố về hình ảnh, kỹ thuật. Đây có thể coi là yếu tố nghệ thuật nhất quán, chủ đạo nhất của thể loại này.

Về cơ bản, nội dung của những phim này thường dễ đoán trước, các đề tài vốn không xa lạ trong thể loại phim kinh dị, nhân vật phe thiện-ác được nhấn mạnh rõ ở ranh giới hai thái cực.

Cũng giống như nhân vật chính của Suspiria - vũ công ballet trẻ tuổi Suzy Bannion - các nhân vật chính trong thể loại phim giallo thường là những người phụ nữ trẻ, những "kẻ ngoại đạo" vừa mới chân ướt chân ráo đến một miền đất mới.

Do chú trọng vào khai thác đến mức cực đoan và vô độ những yếu tố kinh dị gây sốc dựa trên tình dục và bạo lực với nạn nhân luôn luôn là phụ nữ, những bộ phim thể loại giallo đôi khi bị những nhà phê bình cáo buộc mang tính chất căm hận phụ nữ.

Nhận định này là có cơ sở, vì thể loại phim tâm lý- kinh dị vốn luôn bị mê hoặc bởi phụ nữ và tính nữ (một điển hình là bộ ba phim thuộc Apartment Trilogy của Roman Polanski hay các bộ phim của Alfred Hitchcock).

Dakota Johnson trong Suspiria

Tàn bạo và đẹp một cách thản nhiên

Cùng với Deep Red (1975) - một bộ phim khác của Dario Argento - Suspiria (1977) là ví dụ tiêu biểu, mẫu mực nhất trong sách giáo khoa về dòng phim giallo: những người phụ nữ trẻ bị đeo bám và sát hại trong khung cảnh đẫm máu, những màu sắc sống động và góc quay kỳ quái, những cú đảo máy và lia máy chóng mặt, những cận cảnh ái vật phi lý, những khung hình nghiêng ngả mất phương hướng, âm thanh chói tai, gai người.

Bộ phim không thèm đếm xỉa đến tính hiện thực trong diễn xuất, lời thoại và xây dựng nhân vật.

Quay trên nền phim technicolor rực rỡ, với thiết kế sản xuất bóng bẩy, phức tạp như một phiên bản cường điệu, quá trớn của đạo diễn Stanley Kubrick, Suspiria là một tập hợp những mảnh ghép màu sắc neon sinh động, siêu thực, kích thích của vẻ đẹp thị giác và nỗi khiếp sợ bản năng.

Trong một sự cải biên đầy ác mộng của truyện cổ tích, cô gái trẻ đẹp, trong sáng Suzy Bannon như nàng Bạch Tuyết tình cờ lạc vào một ngôi nhà mà không biết điều gì đang chờ đợi mình sau khe cửa.

Nếu như Bạch Tuyết lang thang trong nhà, trong thiên nhiên xung quanh, thì Suzy băng qua khu rừng giữa đêm bão tố đen tối, lang thang điên cuồng theo những hàng lang uốn lượn, rộng lớn, những căn phòng vô tận, những mê cung ẩn giấu.

Không có nhiều điều đáng nói về cốt truyện của Suspiria - tất cả những tinh túy, hấp dẫn, đặc biệt nhất của bộ phim được phơi bày trên bề mặt của nó.

Đó là những hình ảnh ấn tượng, baroque, những màu sắc cơ bản nóng sáng, ghê gớm, khủng khiếp. Học viện ballet dày đặc những tấm gương hình thù kỳ quái, những tấm màn nhung đỏ.

Màu đỏ như máu của Argento đã hiện lên ngay từ phân cảnh đầu tiên khi Suzy bước xuống sân bay. Màu đỏ bao trùm lên cửa ra sân bay, tung tóe như những vết máu qua trang phục của những hành khách xung quanh cô, phản chiếu lên khuôn mặt của Suzy khi cô ngồi trên xe taxi tới học viện - tất cả dự báo cho cuộc tàn sát sẽ xảy ra.

Ánh sáng đỏ tượng trưng cho sự cô lập và hoang mang, sợ hãi. Màu đỏ của động mạch xen kẽ màu xanh của tĩnh mạch, đôi khi hòa lẫn xanh xao bệnh hoạn.

Trong những phân cảnh nổi bật, táo bạo, khủng khiếp khác của phim, một con chó dẫn đường đột nhiên quay sang tấn công, xé nát từng tảng thịt trên cổ người đàn ông mù. Suzy đang chải tóc vào ban đêm khi cô tìm thấy một con giòi trong chiếc lược. Và rồi một con khác.

Khi ngước lên, cô phát hiện ra toàn bộ trần nhà đang chuẩn bị sập xuống với sức nặng của đám giòi lúc nhúc, trước khi cơn mưa giòi trút xuống cô.

Một thiếu nữ khác rơi vào bẫy đầy dây thép gai. Máy quay nhìn xuống, lạnh lùng, tàn bạo, thích thú, không động đậy, khi cô cố gắng vùng vẫy, đấu tranh và lún sâu hơn, sâu hơn vào vô tận.

Dàn diễn viên đa quốc tịch của Suspiria nói nhiều ngôn ngữ khác nhau trong quá trình quay phim, sau đó bản phim gốc được lồng tiếng Ý trong quá trình hậu kỳ. Điều này tạo ra một sự đứt gãy giữa âm thanh và khẩu hình, góp phần vào sự bứt rứt, khó chịu của khán giả khi xem phim.

Cũng không nằm ngoài ý đồ nghệ thuật của Argento, kết cấu âm thanh mang hơi hướng progressive rock (*) rung lên hồi hộp như nhịp tim đều đều, dai dẳng giữa bầu không khí kỳ quái, đáng sợ như tiếng vo ve của những con dơi.

Trong lịch sử điện ảnh, không nhiều tác phẩm có thể dùng những thứ thật khủng khiếp để tạo ra những thứ trông thật tuyệt vời. Giống như nhà phê bình Peter Sobczynski nhận xét, "ngay cả những vệt máu cũng sống động giống như tranh của Jackson Pollock (*)".

(*) progressive rock là một thể loại nhạc rock tiên phong từ Bắc Ireland, phổ biến ở thập niên 70.

(*) Jackson Pollock là họa sĩ Mỹ trừu tượng nổi tiếng với phong cách vẽ vảy sơn.

Một số hình ảnh của Suspiria:

TTO - Ở Hollywood, dấu ấn dòng phim kinh dị chủ yếu là những tác phẩm lẻ tẻ, và hiếm có biểu tượng nào vừa dễ nhớ vừa tạo sức hút như sau 40 năm tồn tại.