Vì sao lại xảy ra vấn đề này?

Phóng to

Người tiêu dùng chọn mua sản phẩm tại chương trình “Hàng Việt vào chợ truyền thống” do Hội Doanh nghiệp hàng VN chất lượng cao, báo Tuổi Trẻ và Vinamilk tổ chức - Ảnh: Dũng Tuấn

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Vũ Kim Hạnh, chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng VN chất lượng cao, cho biết:

- Hội chợ này đã tạm ngưng năm 2011, nhưng năm nay doanh nghiệp quá khó khăn, cần tiếp tục đẩy mạnh việc thâm nhập các thị trường lân cận, đặc biệt trong bối cảnh hình thành khu mậu dịch tự do Asean+1. Do đó, ban chấp hành hội quyết định năm 2012 tập trung nhiều hơn cho thị trường Asean+1. Kế hoạch thực hiện chủ trương này, với các chương trình cụ thể, cả dự định tổ chức hội chợ ở Campuchia đã được hội gửi cho anh Đỗ Thắng Hải, cục trưởng Cục XTTM Bộ Công thương, để đề nghị cục cố vấn, góp ý và hợp tác từ tháng 5-2012.

Tháng 4, ban chấp hành hội quyết định tổ chức hội chợ hàng VN chất lượng cao và xuất khẩu ở Campuchia, giao cho Công ty CP Hàng Việt thực hiện. Chúng tôi rất lo vì biết chắc chắn là lỗ nặng nếu không được tài trợ theo chính sách hỗ trợ xuất khẩu. Ban chấp hành hội cân nhắc mãi, cuối cùng vì hội viên khó quá và yêu cầu rất nhiều nên dù chắc chắn lỗ cũng làm (không kịp xin tài trợ theo chính sách, hội phải tự bù lỗ).

Khi anh Lê Xuân Khuê, giám đốc Công ty Hàng Việt, báo là đã có giấy phép của Bộ Thương mại Campuchia, chúng tôi bắt đầu mời các hội viên (thật ra họ đã đặt hàng tổ chức hội chợ) và đúng như cam kết, họ đăng ký rất nhanh, đến nay đã có hơn 130 doanh nghiệp. Đột nhiên, ngày 5-7 tôi được Công ty Hàng Việt chuyển cho thư của Cục XTTM yêu cầu “dừng ngay việc mời tham dự hội chợ”. Chất vấn anh Khuê thì chúng tôi mới biết là trong quá trình làm thủ tục cập rập, Hàng Việt lúc đầu nghĩ đơn giản là mình tổ chức đã chín lần, lại không xin trợ cấp nhà nước và ban chấp hành hội cũng đã có báo cáo với Cục kế hoạch Asean+1, nên không lo tập trung làm thủ tục đăng ký từ đầu. Tuy nhiên, sau đó Hàng Việt đã bổ sung thủ tục này.

* Vậy sao còn có chuyện “huýt còi”, thưa bà?

- Nghe anh giám đốc Hàng Việt báo cáo là đã bổ sung thủ tục, tôi tưởng có thể vẫn bị phê bình nhưng với “bản năng xúc tiến” cùng tinh thần hết lòng vì doanh nghiệp lúc này, chắc không đến nỗi nào. Tôi đã cùng anh Lê Xuân Khuê làm văn bản giải trình chỉ trong một ngày. Chúng tôi đã trình bày rõ: vì sự thúc bách quyết liệt của hội viên, một phần cũng vì đầu ra của sản phẩm đang cực kỳ khó và Campuchia là một thị trường phát triển tốt, ban chấp hành hội quyết định tự bù lỗ để tổ chức.

Vậy về bối cảnh, mục đích, động cơ, cả hệ quả nếu có tổ chức hội chợ cũng đều đáng xem xét và ủng hộ. Thiếu sót thủ tục thì xin Cục XTTM phê hay phạt công ty tổ chức nhưng vẫn nên xem xét để tiếp tục tổ chức vì quyền lợi của doanh nghiệp. Thư gửi cả các thứ trưởng từng dự lễ khai mạc và rất biết hội chợ này là các anh Nguyễn Cẩm Tú, Lê Dương Quang và Nguyễn Thành Biên.

Tôi có trao đổi trực tiếp với từng anh, các anh cũng có ý chung là thiếu sót về thủ tục thì nhận khuyết điểm và vẫn nên khuyến khích tổ chức hội chợ để hỗ trợ hàng Việt và cho doanh nghiệp. Nếu thời điểm có gần một hội chợ hàng Việt nào khác ở Campuchia thì bàn với cục xin dời thời gian.

Không ngờ cục trả lời (ngày 10-7), dẫn luật, và vì đã vi phạm thủ tục nên vẫn yêu cầu dừng. Lại có điều lạ nữa là yêu cầu “dừng ngay”, trong khi đó việc tổ chức hội chợ thì có gì nguy hiểm khẩn cấp mà phải dừng ngay(!?). Văn bản này có hai phần, phần vi phạm thủ tục thì vẫn xử lý. Còn phần Công ty Hàng Việt đã đăng ký tổ chức hội chợ thì cục cho biết sẽ... trả lời sau.

* Rồi cục đã trả lời sau thế nào, thưa bà?

- Ngày 15-7, tôi đọc thấy trên vnexpress.net thông tin đầy đủ về việc “huýt còi” hội chợ hàng VN chất lượng cao và xuất khẩu ở Campuchia. Lúc ấy, cục vẫn chưa trả lời chính thức về đề nghị của chúng tôi là vẫn được tiếp tục tổ chức hội chợ. Bản tin kèm bức ảnh khai mạc hội chợ với logo hàng VN chất lượng cao to khiến tôi thật xót xa tự trách mình. Mười năm xây dựng thương hiệu tập thể hàng VN chất lượng cao ở Campuchia là tâm sức và công khó của bao nhiêu doanh nghiệp, bao nhiêu người, gian nan trên đất bạn mà nay tự người Việt mình xúc phạm và triệt hạ uy tín một thương hiệu, một tài sản vô hình lớn lao chung của Việt Nam như vậy, thật đau lòng.

Sau đó, đến ngày 16-7, chúng tôi mới nhận được fax của Cục XTTM là không cho tổ chức hội chợ, lại cũng với lý do không đúng thủ tục (đăng ký không đủ số ngày quy định), không một chữ quan tâm đến nội dung gì khác thủ tục.

Tôi làm giám đốc Trung tâm XTTM TP.HCM nhiều năm rồi, tôi có nhiều trải nghiệm và cũng nghe quá nhiều điều. Nhưng tôi tin rằng trước tình hình bức thiết của cuộc cạnh tranh và nỗi khó nguy vô vàn của doanh nghiệp, ai có lương tâm cũng phải động lòng. Vì vậy, ban chấp hành hội ngồi bàn cả một kế hoạch với nhiều đề xuất công phu về Asean+1 nhằm “xin” được sự cố vấn và hợp tác với Cục XTTM. Thấy mọi người thực lòng lo cho doanh nghiệp quá, tôi gọi điện rồi bay ra Hà Nội xin gặp lãnh đạo bộ và Cục XTTM.

Rốt cuộc, anh Nguyễn Thành Biên tiếp và có yêu cầu Cục XTTM cùng dự. Tôi thấy anh Biên thật sự hào hứng với “sáng kiến” đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch vào hệ thống siêu thị của Trung Quốc cũng như kế hoạch ở các nước Asean khác. Nhưng sau đó chừng nửa tháng, tôi nhận được văn bản trả lời ngắn gọn chỉ vài dòng rất đúng “khuôn mẫu công văn” của cục.