Gần đây khi Bộ Công an khởi tố, bắt tạm giam lãnh đạo Công ty Xuyên Việt Oil để điều tra thì "cây kim trong bọc" mới dần hé lộ.

Hai lãnh đạo Công ty TNHH thương mại vận tải và du lịch Xuyên Việt Oil (Công ty Xuyên Việt Oil) là giám đốc Mai Thị Hồng Hạnh và phó giám đốc Nguyễn Thị Như Phương bị bắt hồi tháng 9 để điều tra về tội "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí" liên quan việc nợ thuế và chiếm dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu tại công ty này.

Nợ thuế trăm tỉ đồng vẫn được đề nghị hỗ trợ

Xuyên Việt Oil là 1 trong số gần 40 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu lớn trên cả nước, được quyền xuất nhập khẩu xăng dầu.

Theo tài liệu của Tuổi Trẻ, những bất cập trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp này đã bắt đầu phát sinh từ những năm trước, đáng chú ý là khoản nợ thuế ở thời điểm tháng 10-2022 lên tới 684,4 tỉ đồng. Tuy vậy, lúc đó Bộ Công Thương vẫn có văn bản đề nghị Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu mối thông quan hàng hóa.

Trong danh sách này gồm có cả những doanh nghiệp nợ thuế như Công ty TNHH vận tải thủy bộ Hải Hà, Công ty CP thương mại đầu tư dầu khí Nam Sông Hậu và Công ty Xuyên Việt Oil.

Trả lời đề nghị này, Bộ Tài chính cho biết đã có công văn gửi cục hải quan các tỉnh thành yêu cầu bố trí cán bộ, công chức trực giải quyết thủ tục hải quan, kiểm tra và giám sát, xử lý vướng mắc của doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu 24/7.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính nhấn mạnh là cơ quan hải quan không nhận được bất kỳ phản ánh vướng mắc nào của doanh nghiệp trong giải quyết thủ tục. Với trường hợp cụ thể là Công ty Xuyên Việt Oil, Bộ Tài chính cho hay công ty này có số tiền thuế quá hạn nộp (với số tiền cưỡng chế là 684,4 tỉ đồng) nên Cục Thuế TP.HCM đề nghị cơ quan hải quan tạm dừng thủ tục là đúng quy định pháp luật về quản lý thuế.

"Các vướng mắc doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu là do chưa thực hiện đúng, đủ các quy định của pháp luật hiện hành. Đề nghị Bộ Công Thương có ý kiến với các công ty để rà soát thực hiện theo đúng quy định", Bộ Tài chính cho hay.

Đến tháng 9-2023, khi Công ty Xuyên Việt Oil đã bị Bộ Công Thương thu hồi giấy phép xuất nhập khẩu xăng dầu và lãnh đạo công ty bị khởi tố, bắt tạm giam để điều tra thì số tiền nợ thuế đã lên tới 1.244 tỉ đồng. Đây là số tiền thuế bảo vệ môi trường được tính trong cơ cấu giá xăng dầu mà doanh nghiệp này còn nợ, phát sinh trên tờ khai từ kỳ tháng 10-2021 đến kỳ tháng 7-2022.

Lọt khỏi danh sách thanh tra

Không những phát sinh nợ thuế, doanh nghiệp này từng được nhắc đến trong các hoạt động thanh tra của Bộ Công Thương. Tài liệu của Tuổi Trẻ thể hiện khi báo cáo tới Thanh tra Chính phủ các thông tin, tài liệu để phục vụ công tác thanh tra năm 2022 về xăng dầu, Bộ Công Thương đã nhắc tới Xuyên Việt Oil trong đối tượng bị thanh tra.

Cụ thể, vào tháng 12-2020 bộ đã ban hành quyết định kiểm tra năm 2021 về việc tuân thủ các điều kiện, quy định về kinh doanh xăng dầu, gồm có Công ty Xuyên Việt Oil, Công ty thủy bộ Hải Hà, Công ty CP thương mại dầu khí Đại Long.

Tuy nhiên, đến tháng 5-2021 bộ này lại ban hành quyết định điều chỉnh kế hoạch thanh tra, kiểm tra. Trong đó rút hai doanh nghiệp ra khỏi kế hoạch là Công ty Xuyên Việt Oil và Công ty Hải Hà với lý do "đã có trong kế hoạch kiểm tra của chương trình khác".

Tuy nhiên tại báo cáo cho cơ quan thanh tra, bộ này lại không nêu cụ thể "chương trình khác" với các doanh nghiệp này là gì.

Thêm nữa lấy lý do tình hình dịch bệnh bùng phát vào tháng 5-2021 và Chính phủ ban hành nghị quyết 105 về hỗ trợ doanh nghiệp, yêu cầu dừng, giãn hoãn các cuộc kiểm tra, thanh tra chưa cần thiết, Bộ Công Thương đã rút các chương trình kiểm tra trên ra khỏi kế hoạch năm 2021.

Vì vậy đến tháng 12-2021 dù ban hành quyết định số 3103 về việc thành lập đoàn kiểm tra việc chấp hành quy định pháp luật về kinh doanh xăng dầu năm 2022 với khoảng 20 doanh nghiệp, nhưng trong số này không có tên của Công ty Xuyên Việt Oil.

Đến tháng 7-2023, tức là chỉ hai tháng trước khi Cơ quan an ninh điều tra Bộ Công an (A09) khởi tố vụ án tại Công ty Xuyên Việt Oil, Bộ Công Thương lập đoàn kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật kinh doanh xăng dầu năm 2023 đối với bốn doanh nghiệp. Lúc này Xuyên Việt Oil mới được đưa vào diện thanh tra, kiểm tra cùng với ba doanh nghiệp khác là Công ty Hưng Phát, Công ty Thiên Minh Đức và Công ty Hải Hà.

Sau hoạt động thanh tra này, Bộ Công Thương chính thức rút giấy phép thương nhân đầu mối xuất nhập khẩu đối với Xuyên Việt Oil, đề nghị doanh nghiệp này nộp lại tiền quỹ bình ổn. Tuy nhiên, trên thực tế khi lãnh đạo công ty này bị khởi tố, bắt tạm giam, Bộ Tài chính vẫn chưa thể đòi được quỹ bình ổn do người dân đóng góp từ doanh nghiệp này.

Trao đổi Tuổi Trẻ, ông Ngô Trí Long, nguyên viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cho rằng cùng với việc cấp phép hoạt động, cơ quan chức năng cần phải thường xuyên kiểm tra, giám sát với doanh nghiệp. Đặc biệt liên quan đến những nghĩa vụ mà doanh nghiệp phải thực hiện như nộp thuế, quản lý sử dụng quỹ bình ổn, do đây là tiền của người dân, của Nhà nước với số lượng rất lớn.

Đặc biệt khi tiền quỹ bình ổn không phải do Nhà nước quản lý tập trung mà để cho doanh nghiệp quản lý và gửi vào ngân hàng, theo ông Long, hai bộ Tài chính - Công Thương cần phải theo dõi, giám sát chặt chẽ.

"Vừa qua để tình trạng doanh nghiệp bị khởi tố, rút giấy phép đến khi truy lại thì tiền quỹ cũng không còn là không hợp lý. Thực tế này đòi hỏi các cơ quan chức năng phải quản lý chặt chẽ hơn, yêu cầu thường xuyên báo cáo phải có hậu kiểm, xem xét, không thể để như vừa qua, cơ quan điều tra vào phát hiện doanh nghiệp chiếm dụng quỹ của người dân song vẫn chưa truy thu lại được", ông Long nói.

Trong khi đó theo một lãnh đạo ngành, có tình trạng doanh nghiệp xăng dầu chiếm dụng tiền thuế, quỹ bình ổn để dùng vào việc khác. Tuổi Trẻ sẽ tiếp tục thông tin.

Đề xuất tiếp tục giảm một nửa thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu

Bộ Tài chính đề xuất tiếp tục giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu trong năm 2024. Cụ thể đối với xăng, mức giảm là 2.000 đồng/lít, dầu là 600 - 1.000 đồng/lít,kg.