Khai thác cát bừa bãi trên sông Đồng Nai gây ô nhiễm môi trường - Ảnh: Hữu Khoa

Tham dự phiên họp ngày 6-11 có đại diện các địa phương liên quan tới sông Đồng Nai gồm: TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Tây Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Phước, Lâm Đồng, Long An, Bình Thuận, Ninh Thuận.

4.500 điểm xả nước thải

Nói đến công tác phòng chống tội phạm về môi trường, ông Dương Văn Linh cho biết trên toàn lưu vực hệ thống sông Đồng Nai hằng ngày phải tiếp nhận trên 4.500 điểm xả từ nhiều nguồn nước thải công nghiệp, khai thác khoáng sản, làng nghề, nước sinh hoạt, nông nghiệp, y tế, chăn nuôi...

Qua kiểm tra, Cục Cảnh sát môi trường phát hiện nhiều doanh nghiệp không xây dựng hệ thống xử lý chất thải hoặc có hệ thống xử lý nhưng không vận hành, vận hành không thường xuyên hoặc chỉ để đối phó với cơ quan chức năng. Có doanh nghiệp xây dựng hệ thống xả thải bí mật để xả nước thải chưa qua xử lý ra kênh rạch, rồi ra sông.

Đại diện Cục Cảnh sát môi trường còn cảnh báo: “Còn các khu đô thị hằng ngày thải nước thải sinh hoạt vào hệ thống sông Đồng Nai - Sài Gòn trên 990.000 m³/ngày trong khi hầu như tất cả đô thị đều chưa có hệ thống xử lý nước thải. Đó là chưa kể các tỉnh thành trên lưu vực sông còn nhiều bệnh viện tuyến huyện xả thải trực tiếp vào hệ thống nước thải sinh hoạt, đưa vào nguồn nước lưu vực sông...”.

Cào vét lòng sông

Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông cũng đưa ra cảnh báo về tình trạng lấn, lấp và nạo vét cát tận thu, bơm hút cát lậu. Còn Cục Cảnh sát môi trường thì dẫn chứng việc Bộ Giao thông vận tải cấp phép cho nạo vét luồng lạch trên sông nhưng để xảy ra tình trạng móc cát đem đi bán.

“Nạo vét hiện nay đang có vấn đề. Như tại sông Thị Vải, họ nạo bên này đổ bùn bên kia và lấy cát đi bán” - đại diện Cục Cảnh sát môi trường nhấn mạnh.

Giải thích chuyện cho phép nạo vét, đại diện Bộ Giao thông vận tải cho hay “đây là hợp đồng dịch vụ công ích được bộ ủy quyền cho Cục Hàng hải đứng ra ký với nhà đầu tư”. Hiện bộ cho phép thực hiện 53 dự án nạo vét trên cả nước, trong đó có bốn dự án ở sông Đồng Nai.

Dự án cho phép thực hiện nạo vét hai năm nhưng mới một năm thì gặp phải phản ứng của một số tỉnh nên phải đình chỉ một số dự án. Theo vị này, việc nạo vét để khơi thông luồng lạch là phải làm nhưng sẽ tính toán lại làm sao để ít ảnh hưởng đến môi trường.

Từ kinh nghiệm xảy ra ở địa bàn, ông Đinh Quốc Thái - chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai - nói: “Đổ hết cho Bộ Giao thông vận tải không đúng đâu. Các tỉnh không cho làm thì cát đâu nó lấy. Họ nạo vét nhưng múc lên lấy bùn đổ ra, lấy cát đi bán. Nguy hiểm nhất là họ lợi dụng nạo vét để lấy những đồng tiền phi pháp nên phải tính toán vấn đề kiểm soát”.

Ông Trần Văn Nam, bí thư kiêm chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương, cũng nói: “Dứt khoát là không cho nạo vét sông Đồng Nai. Trên lưu vực sông này có chín bãi đá ngầm được tính toán phá đi nhưng ngồi lại bàn thì không được vì nó sẽ làm thay đổi dòng chảy”.

Vụ cá nuôi lồng bè của ngư dân Long Sơn chết trắng vào sáng 6-9 trên sông Chà Và được lãnh đạo tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nêu ra như một điển hình trong cuộc họp về ô nhiễm sông Đồng Nai - Ảnh: Đông Hà

Lấp hồ, lấn sông

Cảnh báo về môi trường đang bị xâm hại, Ủy ban bảo vệ lưu vực sông cũng nêu ra thực trạng hiện nay, đó là các địa phương đã và đang xây dựng các khu đô thị, khu kinh tế, khu công nghiệp dọc tuyến sông trên lưu vực sông Đồng Nai.

Cụ thể như vụ lấn sông Đồng Nai ở P.Quyết Thắng (TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai) đến việc lấp hồ Bình An và rạch Bà Khám ở P.Bình Thắng (thị xã Dĩ An, Bình Dương).

Theo Ủy ban bảo vệ lưu vực sông Đồng Nai, trong quá trình xây dựng các dự án này, các địa phương chưa đánh giá đầy đủ những tác động đối với môi trường và chưa tham vấn, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các cơ quan quản lý, cơ quan chuyên môn về môi trường cũng như Ủy ban bảo vệ sông...

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - môi trường Nguyễn Minh Quang lưu ý: “Nguồn nước có vai trò rất quan trọng, tác động đến 15 triệu dân ở các tỉnh thành lưu vực sông Đồng Nai. Đây là vùng kinh tế phát triển năng động nhất hiện nay nhưng không vì thu hút đầu tư mà đánh đổi môi trường”.

Do vậy ông Quang đề nghị lãnh đạo các tỉnh thành phối hợp chặt chẽ với các bộ ngành phải nâng cao vai trò, trách nhiệm trong việc kiểm tra giám sát xả thải và xử lý các vi phạm về môi trường.