Từ trái qua: Trung tá Thành, thiếu tá Kiên và thiếu tá Hiệp cùng trẻ em Trung Phi - Ảnh: H.T.K.

Trở về sau thời gian làm nhiệm vụ, nhiều câu chuyện vui buồn còn đọng lại mãi trong đời quân ngũ của ba cán bộ Trung tâm Gìn giữ hòa bình VN (Bộ Quốc phòng): trung tá Nguyễn Xuân Thành, thiếu tá Vũ Văn Hiệp (làm nhiệm vụ sĩ quan tham mưu đào tạo) và đại úy Hoàng Trung Kiên (làm nhiệm vụ sĩ quan tham mưu quân sự về trang bị - qua Trung Phi 1 tháng, anh Kiên được Bộ Quốc phòng quyết định thăng quân hàm thiếu tá trước niên hạn).

Đến đất nước bất ổn và xung đột

Thiếu tá Kiên kể Trung Phi như vùng rừng núi VN những năm 1960. Sân bay quốc tế Bangui M'Poko như ga tàu hỏa ở huyện miền núi. Xung quanh sân bay là các trại tị nạn của LHQ với những chiếc lều làm bằng nilông, tường đắp đất.

Nhiệm vụ của sĩ quan tham mưu quân sự về trang bị là chịu trách nhiệm về tình hình hoạt động trang thiết bị của các nước cử quân đến phái bộ làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình LHQ kể từ lúc họ chuyển thiết bị đến phái bộ. Tại Trung Phi có ba bệnh viện dã chiến cấp 2 với rất nhiều trang thiết bị liên quan đến y tế và thiết bị tự phục vụ. Đó là chưa kể trang thiết bị của gần 40 đơn vị đóng quân ở các phân khu. Mỗi đơn vị có 100 - 200 trang thiết bị.

Thiếu tá Kiên cho hay: “Điều khó nhất là mình phải biết mỗi trang thiết bị như thế nào là hoạt động tốt, thế nào là hỏng. Tôi có 2-3 tháng đầu đi theo những người trong bộ phận dân sự đã làm nhiều năm để học việc, cẩn thận ghi chép tiêu chuẩn từng trang thiết bị rồi nhớ. Sau 3-4 tháng mình đã có thể là người chủ trì, người mới lại theo mình học việc. Có những lỗi người ta cố giấu đi. Mình là người của LHQ phải tìm ra” - thiếu tá Kiên nhớ lại.

Một quý, sĩ quan tham mưu quân sự về trang bị phải đi kiểm tra một lần ở gần 40 đơn vị. “Chúng tôi không đi được bằng ôtô vì đường rất xấu. Tất cả di chuyển bằng trực thăng. Các trực thăng của LHQ ở Trung Phi thường bị hỏng máy điều hòa. Thời tiết rất thất thường, khu vực sân bay toàn ở đồi núi, bãi cát nên rủi ro về tai nạn hàng không luôn rình rập. Vì thế, hằng ngày, hằng tuần các đơn vị cử quân đến Trung Phi đều có báo cáo về tai nạn, thương vong”.

Thiếu tá Hoàng Trung Kiên cho biết các đơn vị của gần 40 quốc gia đến từ ba châu lục: châu Á, châu Phi, châu Âu.

Thiếu tá Hoàng Trung Kiên cho hay: “Vui nhất là gặp mấy bạn Campuchia, toàn nói tiếng Việt với mình. Mình kiểm tra thấy các trang thiết bị của Campuchia mang qua toàn “Made in Vietnam”. Mấy bạn khoe với mình là học ở Lục quân, từng sống ở TP.HCM một thời gian. Lịch sử chiến tranh VN, nhất là các trận đánh lớn trong kháng chiến chống Pháp, Mỹ, đặc biệt là trận Điện Biên Phủ, được đưa vào tài liệu giảng dạy quân sự của nhiều quốc gia. Có nhiều người rất hiểu biết về các vị tướng nổi tiếng của VN, đặc biệt là đại tướng Võ Nguyên Giáp” - thiếu tá Kiên tự hào.

Tình hình an ninh ở Trung Phi rất phức tạp. Nhân viên LHQ được khuyến cáo “rất hạn chế đi ra ngoài khi không có lực lượng bảo vệ đi cùng”. Có hôm đạn bắn vèo vèo ngoài cổng, sáng đi làm anh em thấy đầu đạn, vỏ đạn lăn lóc trong sân, thiếu tá Kiên kể thêm.

Ba sĩ quan VN cùng một nhân viên Liên Hiệp Quốc bên vườn rau tự trồng - Ảnh: H.T.K.

Ngày Quốc khánh VN ở Trung Phi

Thiếu tá Vũ Văn Hiệp - một trong hai người làm nhiệm vụ sĩ quan tham mưu đào tạo tại Trung Phi - cho biết phòng đào tạo nằm trong Sở Chỉ huy của phái bộ. Phòng có bốn người đến từ bốn quốc gia: Bangladesh, Pakistan, VN và trưởng phòng người Serbia. Nhiệm vụ của phòng là đào tạo khóa huấn luyện tổng hợp cho những sĩ quan, quân nhân mới đến phái bộ về nội quy, chính sách, sứ mệnh của phái bộ, cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ của các cơ quan bộ phận trong phái bộ, tổ chức các khóa huấn luyện bảo vệ trẻ em, dân thường, bình đẳng giới...

Kỷ niệm đặc biệt nhất là lần ba anh em tổ chức Quốc khánh 2-9. “Chúng tôi tổ chức buổi lễ hoành tráng ở Sở Chỉ huy phái bộ và không ngờ rất nhiều người dự - thiếu tá Vũ Văn Hiệp kể - Mình mời 100 người nhưng hôm ấy có gần 170 người dự, chật kín hội trường. Nhìn quốc kỳ VN được kéo ngang cờ LHQ, nghe quốc ca vang lên giữa hàng trăm bạn bè quốc tế, lúc đó mình xúc động lắm. Ba anh em hát quốc ca trên nhạc nền trước gần 170 con người, cảm giác thật thiêng liêng. Đó là lần đầu tiên có lá cờ VN được kéo lên ở một phái bộ LHQ. Sở Chỉ huy phái bộ có 50 quốc gia thì hôm đó có đại diện của 43 quốc gia tham dự. Bảy quốc gia còn lại bận công tác xa”.

Anh hào hứng cho biết: “Bạn bè quốc tế ngạc nhiên, họ nói không hình dung mình chỉ có ba người mà tổ chức được như vậy vì những quốc gia trước nếu ít người thì chỉ làm đơn giản. Có quốc gia đi mấy chục sĩ quan, có mấy trăm quân ở Sở Chỉ huy phái bộ mà còn không tổ chức được như vậy.