Phóng to

Quyển Shakespeare toàn tập được ngụy trang và người đã lén đưa nó vào nhà giam đảo Robben, ông Sonny Venkatrathnam - Ảnh: CNN

Câu trả lời, theo CNN, chính là ông Mandela đã “có hai nữ thần Ấn Độ và một kịch tác gia sống ở thế kỷ 17 làm bầu bạn” chứ không đơn độc, dù “người tù thế kỷ” bị giam 27 năm trong nhà tù trên đảo Robben, nơi sách báo hoàn toàn bị cấm và thư từ là một đặc ân hiếm có.

Theo CNN, nguồn cảm hứng giúp ông Mandela bền bỉ đấu tranh cho tự do chính là quyển Shakespeare toàn tập được một người tù chính trị khéo léo lén chuyển vào buồng giam và chuyền tay cho các tù nhân khác trong đó có ông Mandela.

Để qua mắt cai ngục, tù nhân chính trị Sonny Venkatrathnam đã ngụy trang quyển sách bằng những tấm thiệp Diwali - lễ hội ánh sáng của người Hindu - và nói rằng đây là sách kinh của mình. Hai tấm thiệp đầy màu sắc có hình hai nữ thần Ấn Độ tươi cười, bao bọc lấy quyển Shakespeare toàn tập sờn rách bên trong.

“Một quyển sách có bìa là hình ảnh rực rỡ của các vị thần Hindu có vẻ là một lựa chọn kỳ quặc của một tù nhân chính trị người Nam Phi. Nhưng hai nữ thần tươi cười kia biết một bí mật mà bọn cai tù không biết” - bài viết trên CNN nói.

Quyển sách được “chuyển lậu” vào buồng giam đã được ông Venkatrathnam chuyền tay cho 33 bạn tù khác, gồm cả ông Mandela, và nó đã trở thành nguồn sức mạnh giúp các tù nhân vượt qua những ngày tăm tối nhất trên đảo Robben.

Nhiều tù nhân đã ghi và ký tên của họ vào những đoạn văn họ cho là thấm thía nhất, những đoạn kịch mà tác gia người Anh viết về sự cơ cực, bất ổn chính trị hay bất công.

Ông Mandela chọn ký tên một đoạn trong vở Julius Caesar vào ngày 16-12-1979.

Đây là đoạn văn ngay trước khi Julius Caesar đến Viện nguyên lão vào ngày Ides of March (15 tháng 3) và bị ám sát, trong đó có câu trích dẫn nổi tiếng “Kẻ hèn chết nhiều lần trước khi chết thật, người anh dũng chỉ nếm cái chết một lần”.

“Tôi tin rằng khi Nelson Mandela ký vào đoạn văn này, ông đã biết quyển sách sẽ có ngày được chuyển ra ngoài và được chuyền tay trong phong trào tự do” - Matthew Hahn, người phỏng vấn nhiều tù nhân đã từng đọc quyển sách trên, nói với CNN.

Ông Hahn đánh giá đoạn trích dẫn trên là “vô cùng mạnh mẽ” và cho rằng Mandela, người tìm thấy sự cộng hưởng từ những gì Shakespeare viết, “đã sống trọn đời mình đúng theo hai dòng ngắn ngủi đó”.