GS Trần Văn Bính - Ảnh: N.Khánh

* GS Trần Văn Bính (nguyên trưởng khoa văn hóa, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh):

Tuyên chiến với cơ chế xin - cho

Thủ tướng nói từ nay sẽ không cho phép tồn tại hình thức đến chúc tết lãnh đạo là chủ trương rất đúng. Thực chất của việc này không phải là chúng ta từ bỏ truyền thống cổ truyền của dân tộc.

Như chúng ta thường thấy là trong ngày tết, con cháu đến chúc tết ông bà, cha mẹ, học sinh đến chúc tết thầy cô giáo, cán bộ thôn xóm đi chúc những người già trong làng, những người có công với dân với nước... là hình thức rất đẹp.

Phải thấy rằng thực chất của món quà chúc tết đó chủ yếu mang ý nghĩa tinh thần chứ không ai tính toán giá trị vật chất.

Còn vấn đề cấm các quan chức đi chúc tết, theo tôi hiểu, đây là lời tuyên chiến không chỉ với nạn hối lộ mà còn là để chấm dứt cơ chế xin - cho. Tại sao tôi nói như vậy? Phải đặt câu hỏi vì sao dịp tết người ta lũ lượt kéo nhau đến hết nhà người này, người khác.

Kiểu chúc tết này chắc chắn không phải xuất phát từ lý do tình cảm, tinh thần. Người đến chúc tết mang theo những món quà có giá trị không nhỏ, đằng sau những món quà ấy là một sự toan tính đổi chác rất to.

Kiểu chúc tết này làm biến tướng nét sinh hoạt văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Cho nên việc Thủ tướng yêu cầu không chúc tết như trước đây là một điều rất cần thiết để trả lại cho ngày Tết âm lịch của chúng ta một giá trị đích thực của nó, để nó không bị lợi dụng, không bị thương mại hóa.

Muốn chủ trương này được thực hiện trong thực tế thì cần có những biện pháp cụ thể. Chúng ta phải làm từ trên xuống dưới.

Khi mà cấp cao nhất thực hiện nghiêm chỉnh thì cấp dưới phải suy ngẫm để thấy rằng hành động đó đáng lên án và đang nằm trong tầm ngắm của dư luận xã hội.

* Ông Phạm Trọng Đạt (cục trưởng Cục Chống tham nhũng - Thanh tra Chính phủ):

Xây dựng cơ chế giám sát cho tốt

Chỉ đạo của Thủ tướng như là một thông điệp rất quan trọng, thể hiện quyết tâm xây dựng Chính phủ đổi mới, Chính phủ liêm khiết không tham nhũng.

Đây cũng là thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước. Quan trọng hơn, chỉ đạo này giải tỏa cái lệ từ trước tới nay cứ mỗi dịp cuối năm là cấp dưới biếu cấp trên, hễ không biếu được thì rất lo lắng.

Ông Phạm Trọng Đạt - Ảnh: V.V.Thành

Nếu làm đúng chỉ đạo của Thủ tướng sẽ tác động tích cực đến việc giữ gìn trật tự môi trường, trật tự xã hội trong những ngày tết, tránh được vấn nạn các nơi ùn ùn kéo về Hà Nội hoặc các đô thị lớn, vừa lãng phí mất thời gian vừa gây tắc nghẽn giao thông. Tuy nhiên nói thì dễ, còn làm như thế nào để thực hiện mới là vấn đề.

Muốn thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng thì trách nhiệm của người đứng đầu tại mỗi bộ ngành, địa phương phải nêu gương. Sếp không thích, chẳng ai dám biếu quà, thậm chí họ còn rất thoải mái, rất đồng tình bởi đỡ tốn kém.

Để chỉ đạo của Thủ tướng đi vào thực tế, tôi thấy cần xây dựng cơ chế giám sát cho tốt. Bây giờ có giám sát của Đảng, nhân dân, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhưng giám sát ở đây phải thiết thực và thể hiện bằng pháp luật.

Có sự giám sát cũng như vào cuộc đồng bộ của các cấp ủy Đảng, chính quyền và tham gia của công luận, tôi tin nạn quà tết sẽ giảm đi.

* GS Nguyễn Minh Thuyết (nguyên phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội):

Người đứng đầu phải làm gương

Ngày giáp tết, chỉ cần quan sát ở một vài tuyến phố sẽ thấy những hàng xe xếp dài trên các con phố chờ chúc tết lãnh đạo.

Việc không tặng quà cấp trên vào ngày tết, đặc biệt là lấy tiền công ra để tặng quà là việc mà nhiều năm nay Đảng và Nhà nước có chỉ đạo cấm rồi.

Một số địa phương cũng ra văn bản cấm việc này. Nhưng trên thực tế nó vẫn diễn ra. Những người ban hành lệnh cấm cũng biết điều đó.

GS Nguyễn Minh Thuyết - Ảnh: V.V.T.

Một yêu cầu rất đúng đắn như vậy mà không được thực hiện nghiêm chỉnh thì sẽ làm xói mòn lòng tin của người dân. Lần này, tôi tin Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ chỉ đạo thực hiện nghiêm chỉnh.

Nếu kiểm tra được trong dịp tết này có tổ chức, cá nhân nào vi phạm lệnh cấm thì phải trừng trị.

Cấm biếu xén dịp tết và lễ tết nói chung không phải chỉ là chuyện cấm lấy tiền từ ngân sách nhà nước ra biếu xén mà lấy tiền của doanh nghiệp cũng không được. Tiền nào cũng từ mồ hôi, công sức lao động mà ra.

Không chỉ có ngày tết, ở nước ta có nhiều ngày lễ, mỗi cá nhân cũng có nhiều ngày kỷ niệm, cần xây dựng một phong tục mới, lành mạnh.

Như trong một cơ quan, nhân ngày sinh của lãnh đạo hoặc nhân viên thì mọi người chúc nhau bằng một bó hoa nhỏ với một lời chúc tốt đẹp thì những người được tặng cũng sẽ cảm thấy thoải mái hơn nhiều.

Bây giờ nhiều người cứ chăm chăm tìm ngày sinh của sếp để tặng những món quà vượt quá mức tình cảm. Tệ nạn này chỉ dẹp được khi thủ trưởng cơ quan gương mẫu.

Sự gương mẫu của người đứng đầu rất quan trọng. Chuyện Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc xin lỗi người dân khi đoàn xe công đi vào phố cổ Hội An, chọn đi máy bay thương mại thay cho đi chuyên cơ là việc làm tốt như vậy cần được nhân rộng.