Phóng to

Hàng trăm xe tải chở hàng hóa chờ dài hàng kilômet tại cửa khẩu Tân Thanh (ảnh chụp ngày 19-1) - Ảnh: Trí Dũng

- Mấy ngày gần đây, tại khu vực cửa khẩu quốc tế Tân Thanh ùn tắc cơ học do xe hàng của VN lên quá nhiều. Bến bãi của chúng ta chỉ có thể đáp ứng mỗi ngày 150 xe, tối đa 160 xe. Do đang đợt cao điểm tết, cả doanh nhân Trung Quốc cũng muốn mua hàng bán tết, doanh nhân VN cũng muốn bán hàng trong tết nên lượng xe lên nhiều, có ngày trên 200 xe, nên chỉ vài ngày đã kéo dài cả cây số. Tuy nhiên, khoảng 70% xe của VN là xe lạnh, thiệt hại ít, còn khoảng 30% là xe chở dưa hấu, chuối... thì bị thiệt hại, ép giá.

* Thưa ông, cả chục năm nay năm nào cũng xảy ra tình trạng trên và thiệt hại luôn về phía VN?

- Một phần vì bến bãi của ta có hạn, hạ tầng khu vực cửa khẩu Tân Thanh chưa đáp ứng được nhu cầu. Tốc độ gia tăng xe chở hàng xuất khẩu lên cửa khẩu hiện rất nhanh. Nếu năm 2009 có khoảng 36.000 xe/năm thì năm 2010 đã lên tới 42.000 xe, đó là chưa kể trên 51.000 xe chở hàng nhập khẩu. Hạ tầng quá tải nên thường giáp tết, sau mùa thu hoạch nông sản là cửa khẩu Tân Thanh lại tắc. Một lý do nữa là bên Trung Quốc có quy định dù không phải đóng gói theo tiêu chuẩn quốc tế nhưng hàng hóa VN xuất khẩu sang phải đóng gói theo tiêu chuẩn chợ biên giới.

Những mặt hàng như thanh long của VN đóng đúng tiêu chuẩn thì được thông quan rất nhanh. Nhưng nhiều xe hàng của VN không đóng gói mà chỉ lót rơm nên khi xuất sang phải kiểm đếm, đóng gói lại mất rất nhiều thời gian, làm tăng ách tắc. Những mặt hàng như dưa hấu, chuối... bị ách tắc 3-5 ngày thì chất lượng giảm, nên thường bị thương nhân Trung Quốc ép giá. Nếu chúng ta thuyết phục được thương nhân đóng gói đúng chuẩn thì mỗi ngày có thể thông được 250 xe.

* Tình hình ách tắc đã nhiều năm, Bộ Công thương đã có giải pháp gì giúp doanh nhân?

- Chúng tôi đã nghiên cứu và kiến nghị Bộ Công thương biện pháp giúp thương nhân giảm ách tắc tại cửa khẩu từ năm 2009. Biện pháp quan trọng nhất là cơ chế thông tin, điều phối hàng hóa xuất khẩu từ vùng sản xuất của VN lên biên giới. Chúng tôi đã có đề án xuất khẩu hoa quả sang Trung Quốc. Thủ tướng cũng đã ký quyết định phê chuẩn chương trình xúc tiến thương mại biên giới, trong đó có cơ chế hỗ trợ thương nhân xuất khẩu hoa quả sang Trung Quốc. Chúng tôi đã xây dựng thông tư hướng dẫn, theo đó hỗ trợ 100% kinh phí lập dự án xây dựng các công trình dịch vụ hỗ trợ xuất khẩu khu vực biên giới...

Đặc biệt, thông tư nêu rõ VN sẽ hỗ trợ phát triển hệ thống phân phối hàng Việt ra các nước có chung biên giới, như: tổ chức bán hàng Việt ở tỉnh biên giới của bạn sẽ được hỗ trợ 100% kinh phí xin phép chính quyền sở tại, chi phí thuê mặt bằng, điện nước, quảng cáo... Doanh nghiệp mở kênh phân phối tại tỉnh biên giới bạn cũng được hỗ trợ 100% kinh phí hành chính mở văn phòng đại diện, chi phí quảng cáo... Bộ Công thương đang cố gắng để cơ chế hỗ trợ được thực thi tốt hơn trong năm 2011.

* Hạ tầng sẽ được xây dựng thế nào để đảm bảo giảm ách tắc, thưa ông?

- Nhu cầu xuất khẩu hoa quả, nông sản sang Trung Quốc sẽ tăng rất mạnh. Hiện đường sá vào Tân Thanh đang được mở rộng, kế hoạch mở rộng kho bãi cũng đang được tiến hành. UBND tỉnh Lạng Sơn vừa có quyết định thu hồi hơn 4.300m² đất giao Cục Hải quan Lạng Sơn sử dụng để tăng diện tích kho bãi kiểm hóa cửa khẩu Tân Thanh. Khả năng của bãi sẽ được nâng lên khoảng 500 xe/ngày. Bộ sẽ khuyến khích doanh nghiệp tự mở rộng kho bãi dọc biên giới để tránh tình trạng ùn ứ thành hàng kéo dài. Ngoài ra, doanh nhân VN đang thiếu cả kinh nghiệm, kiến thức về bao bì, thị trường Trung Quốc.

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng khuyến khích doanh nhân đóng gói đúng chuẩn để thông quan nhanh. Đồng thời kiến nghị thành lập hiệp hội các thương nhân buôn bán hoa quả với Trung Quốc để tăng liên kết, đoàn kết, chia sẻ thông tin để tăng giá bán, tạo thuận lợi trong đàm phán, giúp việc xuất khẩu đạt hiệu quả cao hơn.

Về lâu dài, Bộ Công thương đã giao vụ chúng tôi thực hiện quy hoạch hệ thống kho tàng, bến bãi khu cửa khẩu biên giới phía Bắc và hệ thống phân phối hàng hóa từ vùng sản xuất đến cửa khẩu.