Thập nhị tú 

12 dây thần kinh sọ lớn bé tỏa khắp đầu mặt cổ luôn mang đến mối lo “ném chuột vỡ bình” lớn cho các bác sĩ tác nghiệp vùng này. Trong số này, dây VII và dây X lắm đường ngang lối tắt, gây đau đầu hơn cả cho các tay dao tay kéo, đặc biệt với phẫu thuật tuyến giáp.

Mạo phạm thần kinh quặt ngược

Phẫu thuật giáp, nổi tiếng biến chứng khàn tiếng hậu phẫu, do tổn thương thần kinh quặt ngược, một nhánh của dây X/phế vị, có cái tên drama là dây thần kinh lang thang/thần kinh mơ hồ. Dù bác sĩ cố căng mắt căng lòng tránh “đá thúng đụng nia”, nhưng vẫn có một tỉ lệ sẩy tay đến nhánh cáp chuyên quản thanh âm này.

May mắn, khàn tiếng sau mổ giáp thường nhanh khỏi, với can thiệp vừa phải, trừ một số dây dưa nhiều tháng trời, thậm chí cả đời.

Thần kinh VII dính líu

Lại nói về thần kinh VII, rõ có điểm rating cao hơn hơn dây X, trong tay chứng méo miệng danh truyền. Với hành trình ngoại vi tai trong - xương đá - mặt cổ, dây VII là “ám ảnh” của thầy thuốc có dịp dao kéo vùng tai - mũi - họng hơn là cổ - tuyến giáp.

Mổ giáp đường miệng

Tuy vậy, biết thêm, phẫu thuật tuyến giáp (bướu giáp, ung thư giáp...), thường dùng hai đường mổ, mổ hở tại chỗ và mổ nội soi đường nách. Mới nhất, người ta chuyển làn sang mổ nội soi qua đường miệng. Đây là phẫu thuật đẹp lòng thầy thuốc lẫn bệnh nhân, bởi vừa thuận lợi dao kéo vừa giúp người bệnh giấu biệt sẹo mổ trong miệng. Thời thế khiến thần kinh VII dính líu đến nội tình giáp trạng là vì thế.

Lại một cái may, liệt VII sau mổ giáp thường nhanh khỏi, trừ một số dằng dai theo lệ của liệt VII ngoại biên.

Sơ sẩy phẫu thuật, trong đó có khoản “đá thúng đụng nia” nhầm dây thần kinh là khó tránh, nhưng chắc chắn tỉ lệ nhỏ. Phẫu trường chật hẹp, thần kinh đan mắc rối rắm... Dù thế nào, trừ trường hợp ... tiện đứt luôn, thì đa phần  thần kinh sẽ nhanh hồi phục sau đó.