Sau chín năm kể từ ngày được cấp giấy phép đầu tiên (2006), bốn lần được điều chỉnh giấy chứng nhận đầu tư (GCNĐT) kể từ năm 2008, dự án Nhà máy thép Guang Lian Dung Quất (Công ty TNHH Guang Lian VN) lại tiếp tục nộp đơn xin điều chỉnh GCNĐT lần thứ... năm và vẫn chưa biết khi nào được xây dựng trở lại sau ngày động thổ.

Việc Guang Lian “lằng nhằng” triển khai dự án trong một thời gian quá dài, dù đã được UBND tỉnh Quảng Ngãi bồi thường, giải phóng mặt bằng giao 337/504ha đất, ngân sách nhà nước cũng đã chi trả 223 tỉ đồng (thời điểm tháng 6-2014) cho các hạng mục nói trên, là một câu chuyện rất khó hiểu cả trong và ngoài ngành thép.

Càng khó hiểu hơn khi cơ quan chức năng VN đã xác định nguyên nhân dự án chậm tiến độ là “do năng lực tài chính của nhà đầu tư còn hạn chế”, nhưng vẫn chưa chịu “chia tay” với chủ đầu tư.

Trong văn bản gửi các bộ ngành liên quan vào đầu tháng 3-2015, tỉnh Quảng Ngãi cho rằng “cần thiết xem xét cấp GCNĐT điều chỉnh lần năm cho dự án nhằm tạo căn cứ pháp lý mới, làm cơ sở xử lý dứt điểm các vấn đề còn tồn tại liên quan đến dự án” kèm theo bốn điều kiện.

Trong đó, điều kiện quan trọng nhất là “Guang Lian VN phải xuất trình hợp đồng tín dụng chính thức đã ký với ngân hàng”. Với yêu cầu này, rõ ràng tỉnh Quảng Ngãi đã biết được lý do thật sự vì sao dự án không thể triển khai, nếu không muốn nói thẳng ra là nhà đầu tư này chẳng thể kiếm đâu ra tiền để rót vào dự án, dù đã có bốn lần được điều chỉnh giấy phép theo “nguyện vọng”.

Thật ra không phải từ bây giờ, năng lực tài chính của nhà đầu tư mới được đề cập. Ngay từ thời điểm vừa được cấp GCNĐT, nhà đầu tư ban đầu là Tycoons - một công ty Đài Loan chuyển sản xuất... ốc vít - đã được Hiệp hội Thép VN cảnh báo “vừa không có chuyên môn trong ngành thép, vừa không có năng lực đầu tư”.

Y như rằng một năm sau (2007), viện lý do quy mô dự án quá lớn, Tycoons đã rút lui, để Tập đoàn E-United - chuyên sản xuất thép không gỉ của Đài Loan - “nhảy vào”, bắt đầu kéo dài quá trình “lình xình” với nhiều chủ đầu tư khác cho đến ngày nay.

Đặc biệt, với năng lực cũng như quy hoạch ngành thép đã công bố, từ nhiều năm nay các doanh nghiệp sản xuất thép trong nước đang phải đối mặt với tình trạng cung vượt hơn gấp đôi nhu cầu sử dụng thép thực tế.

Theo một chuyên gia lâu năm trong ngành thép, đó là cơ hội tốt nhất để lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi dứt khoát thu hồi dự án, để dành đất cũng như cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư triển vọng, có năng lực hơn tìm đến Khu kinh tế Dung Quất làm ăn.

Liệu Quảng Ngãi có nên chờ thêm 60 ngày nữa để Guang Lian mang được hợp đồng tín dụng ký chính thức với ngân hàng để đổi lấy GCNĐT điều chỉnh lần năm sau gần... 3.300 ngày chờ đợi, hay can đảm “chia tay”, thì chỉ có người trong cuộc mới rõ lý do vì sao lại khó nói lời từ biệt đến vậy...