Tô Thị Nhã Trầm tại phòng thí nghiệm nuôi cấy mô - Ảnh: Q.NG.

Đoạt giải khi là sinh viên, nhiều "thí sinh " sau này trở thành thành viên trong các hội đồng khoa học, tham gia xét chọn và trao giải cho các đề tài xứng đáng ở 12 lĩnh vực của giải thưởng. Họ còn trực tiếp hướng dẫn nhiều sinh viên nghiên cứu những đề tài có chất lượng.

Nhận diện đam mê

Thạc sĩ Tô Thị Nhã Trầm, hiện giảng dạy tại ĐH Nông lâm TP.HCM, từng đoạt giải nhất Euréka năm 2007. Vốn sẵn mê nghiên cứu, Trầm đến với Euréka kiểu như "cá gặp nước", cũng vì thầy hướng dẫn "hù": "Kết quả nghiên cứu rất tốt, em mà không viết bài gửi dự thi tui đánh rớt".

Năm đó, Trầm cùng bạn học làm đề tài "Tạo cây tiêu sạch bệnh virút bằng phương pháp nuôi cấy định sinh trưởng in vitro".

Trầm kể chọn cây tiêu vì quê mình và nhiều nơi trồng tiêu kiểu giâm cành, mầm bệnh lây lan mà không ai biết. "Nhiều nhà đầu tư khoản tiền lớn trồng nửa năm xong mất trắng. Mình muốn tạo ra cây giống sạch bệnh cho bà con" - Trầm nhớ lại.

Những ngày tháng rong ruổi qua nhiều vùng trồng tiêu cả nước, gõ cửa một viện nghiên cứu tại Đà Lạt để cậy nhờ họ giúp đã cho Trầm vững tin hơn vào hướng nghiên cứu đã chọn. Cây tiêu trở thành bạn thân thiết của cô gái suốt hành trình bốn năm đại học. Và nuôi cấy mô cũng là con đường cô gái ấy đeo đuổi đến nay.

Cùng đoạt giải nhất năm 2007 ở lĩnh vực hành chính - pháp lý, thạc sĩ Trần Đức Sự cho biết ước mơ làm khoa học bắt đầu từ những ngày sinh hoạt trong câu lạc bộ nghiên cứu khoa học ở trường. Đề tài về tiếp công dân ở phường được anh thực hiện trong hơn một năm, cung cấp tư liệu quý để hoàn thiện quá trình tiếp dân cho hai địa phương anh chọn làm đối tượng nghiên cứu.

Trần Đức Sự (giữa) vẫn luôn gắn bó với hoạt động tình nguyện, nghiên cứu của sinh viên - Ảnh: Q.NG

Tiếp sức đàn em

Đúng ra sẽ về quê công tác, song bước rẽ bất ngờ đưa Đức Sự về Trung tâm Phát triển khoa học và công nghệ trẻ (thuộc Thành đoàn TP.HCM). Khi ấy trung tâm đang cần người chuyên lo mảng nghiên cứu khoa học, Sự thấy phù hợp nên nhận lời. Gần chục năm công tác, từ nhân viên đến nay anh Sự giữ nhiệm vụ phó giám đốc trung tâm.

"Tôi thích được chia sẻ với các bạn học sinh, sinh viên về tư duy sáng tạo, nuôi dưỡng đam mê, chọn đề tài nghiên cứu. Gặp các bạn giỏi và đam mê, tôi cũng học thêm nhiều ý tưởng mới mẻ từ họ nên làm cả chục năm nhưng chưa thấy chán" - anh Sự chia sẻ.

Dẫu vậy, nghiên cứu vẫn chưa là nhu cầu của số đông sinh viên. Anh vẫn thao thức về sức sống của các câu lạc bộ khoa học, học thuật trong trường cùng sự hỗ trợ của lãnh đạo các trường, đội ngũ giáo viên trẻ, thêm các cuộc thi ý tưởng sáng tạo, hội thảo khoa học... có vậy mới kích thích sự tò mò, mới kéo số học sinh, sinh viên tìm đến nghiên cứu tăng lên.

Trong khi đó, chị Nhã Trầm đã bước thêm bước quan trọng khi thành lập công ty chuyên về sản xuất giống cây trồng sạch, thương mại hóa chính những nghiên cứu của mình, phục vụ nhu cầu sản xuất của nông dân.

"Tôi nghĩ, dù nghiên cứu gì chăng nữa cũng phải gắn với nhu cầu thật sự của cuộc sống. Khi thương mại hóa thành sản phẩm tức là tính ứng dụng của nghiên cứu tốt chứ không phải nghiên cứu để thỏa đam mê rồi cất vào tủ" - chị Trầm bày tỏ.

Hiện chị Nhã Trầm cũng đầu tư phòng thí nghiệm nuôi cấy mô tại trường, nơi chị làm việc và tạo cơ hội nghiên cứu cho sinh viên. Mỗi năm phòng thí nghiệm này tài trợ học bổng cho cả chục sinh viên có hoàn cảnh khó khăn vào làm việc, sử dụng thiết bị, vật dụng để nghiên cứu, làm quen và bắt đầu con đường khoa học của mình.

TTO - Từ 903 đề tài, 165 đề tài xuất sắc đã được chọn vào vòng chung kết Euréka 2018 dự kiến được tổ chức tại Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM ngày 23-11.