Xẻ núi đưa pháo lên điểm tựa trong cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc - Ảnh: ĐÀO VĂN SỬ

Tuổi Trẻ tiếp tục ghi nhận ý kiến của các nhà nghiên cứu lịch sử, cùng góp một góc nhìn để lịch sử Việt Nam được toàn diện hơn.

Ảnh: LÊ KIÊN

* PGS.TS NGUYỄN MẠNH HÀ (nguyên viện trưởng Viện Lịch sử Đảng):

Phải công khai tôn vinh những người hi sinh vì chống quân Trung Quốc

Lâu nay chúng ta viết lịch sử theo định hướng, không thực sự phản ánh hết được sự thật lịch sử. Còn rất nhiều khoảng trống trong lịch sử như các nhà sử học từng nói.

Không thể vì chúng ta vào khai phá đất phương Nam từ thế kỷ 16 thì chúng ta chỉ viết từ thời điểm ấy. Vậy còn trước đó thì sao?

Hoặc lâu nay chúng ta chỉ viết về lịch sử của người Việt, mà ít viết về lịch sử các dân tộc thiểu số.

Tôi đã ủng hộ việc từ bỏ cách gọi chính quyền Việt Nam cộng hòa, chính quyền Sài Gòn là ngụy quân, ngụy quyền từ lâu rồi.

Cách gọi chính quyền này là “ngụy” rõ ràng mang tính biểu cảm, miệt thị, vẫn còn hơi hướng của đấu tranh quan điểm.

Chính quyền Việt Nam cộng hòa có tham gia Liên Hiệp Quốc, tham gia các cuộc đàm phán Paris. Chúng ta phải thừa nhận có một thực thể chính quyền tồn tại như vậy.

Trước đây, do đấu tranh ý thức hệ, phía chính quyền Sài Gòn cũng gọi người lính miền Bắc là Việt cộng, Cộng quân...

Nhưng bây giờ cần thay đổi cách gọi với tinh thần hòa hợp, hòa giải dân tộc, không mang tính hằn thù, chia rẽ nữa.

Thời kỳ Việt Nam cộng hòa cũng rất có trách nhiệm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biển đảo, trong đó có hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Có những người lính Việt Nam cộng hòa đã chết vì sự nghiệp bảo vệ chủ quyền đất nước, chúng ta phải viết chứ không thể né tránh.

Những vụ việc như cải cách ruộng đất, Nhân văn giai phẩm, vụ án xét lại chống Đảng... chúng ta phải viết. Nếu cứ thấy những vấn đề thường được gọi là “nhạy cảm”, có sai lầm mà tránh đi thì lịch sử sẽ không hoàn chỉnh.

Những cán bộ, chiến sĩ của ta đã chiến đấu, hi sinh trong cuộc chiến tranh chống quân Trung Quốc xâm lược phải được tôn vinh như những người lính kháng Pháp, kháng Mỹ.

Vì sao họ ngã xuống lại không được nhắc đến? Phải công bằng với hi sinh của họ. Điều này cần thay đổi.

Ảnh: N.V.ANH

* GS.NGND VŨ DƯƠNG NINH (Đại học Quốc gia Hà Nội):

Phục vụ chính trị mà cắt xén lịch sử thì không còn là lịch sử nữa

Những vấn đề còn khuất lấp của lịch sử như vấn đề ba nền văn hóa cổ đại ở nước ta, các vương triều phong kiến, cuộc cải cách ruộng đất, Nhân văn giai phẩm, chính quyền Việt Nam cộng hòa... thì trong giới sử học từng trao đổi nhiều, nhưng gần đây vấn đề này đã được nói rộng rãi, công khai.

Theo tôi, để có thể làm sáng tỏ được những khoảng trống lịch sử đó cần phải làm được ba điều sau đây:

Trước tiên, phải thu thập sử liệu khách quan. Có nhiều khoảng trống lịch sử có thể do chưa đủ tư liệu. Thu thập tư liệu là một quá trình lâu dài, không phải bỗng chốc mà có đầy đủ, nhưng cần trên tinh thần có tư liệu đến đâu thì trình bày (trong) lịch sử đến đó.

Thứ hai là phải thực sự tôn trọng tính khách quan của lịch sử. Bấy lâu nay, trong chừng mực nhất định chúng ta chưa hoàn toàn bảo đảm được điều đó khi viết sử.

Nguyên tắc tôn trọng tính khách quan của lịch sử là rất quan trọng với người nghiên cứu. Nói cho cùng, chưa thể khẳng định cái gì là hoàn toàn khách quan, nhưng phải từng bước tiếp cận gần nhất với sự thật lịch sử.

Thứ ba, phải hiểu cho đúng thế nào là sử học phục vụ chính trị. Để phục vụ chính trị mà cắt xén lịch sử thì không còn là lịch sử nữa.

Bất cứ ngành khoa học nào cũng đều phải phục vụ vấn đề chủ quyền, lãnh thổ, đất nước... nhưng đừng vì những điều đó mà cắt xén lịch sử, hoặc trình bày lịch sử một cách phiến diện.

Không thể cứ điều gì có lợi cho “ta” thì mới nói, còn những gì thực tế lịch sử diễn ra nhưng không có lợi cho “ta” thì lại không nói. Phải rạch ròi giữa hai chuyện nói xấu lịch sử và nói ra cái xấu trong lịch sử là hai chuyện hoàn toàn khác nhau.

Quan trọng hơn hết là những người nghiên cứu, chấp bút lịch sử phải dựa trên cứ liệu lịch sử thực chứng và có cái tâm, tức thái độ khách quan với các sự kiện lịch sử.

Những khoảng trống lịch sử trong sách giáo khoa cũng phải được san lấp nhưng tùy theo từng lứa tuổi, trình độ học sinh để đưa các sự kiện lịch sử cho các em có sự tiếp cận phù hợp.

Một bức ảnh không xa lạ trên mạng về cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc

Những hình ảnh như thế này phải chăng đã đến lúc phải đưa vào sách giáo khoa?