Rượu cần của người Ê Đê ở Đắc Lắc được ưa chuộng bởi độ cồn nhẹ, có vị thơm ngọt rất độc đáo, dễ uống, uống nhiều mà không say mà có say cũng không đau đầu như một số loại rượu khác.

Phóng to

Rượu cần

Trước kia, khi cuộc sống còn khó khăn, người ta thường làm rượu bằng củ mì (sắn), bắp… Bây giờ, rượu cần chủ yếu được làm bằng gạo tẻ. Nhưng chính men rượu mới tạo nên sự quyến rũ, thơm ngon của ché rượu, bởi men để ủ rượu cần là men lá, một loại men được làm từ các loại lá cây, rễ cây của đại ngàn Tây nguyên. Là những lá cây gì, rễ cây gì, lấy ở đâu, chế biến thế nào để thành men ủ rượu… thì đó là điều bí mật mà chỉ có những người làm ra nó mới biết, không phải ai cũng được chia sẻ.

Rượu cần đã trở thành một văn hóa, văn hóa rượu cần. Nó thể hiện lòng hiếu khách, phong tục tập quán, tinh thần đoàn kết cộng đồng của người Ê Đê. Chính vì thế, không chỉ người Ê Đê mà nhiều dân tộc anh em khác cùng chung sống trên đất Tây Nguyên đều ưa thích loại rượu này. Những ngày lễ hội, nhất là vào dịp tết Nguyên đán, mọi người đều mua lấy một hai ché rượu cần để uống mừng năm mới.

Gạo nấu thành cơm, tãi ra mẹt để cho nguội, trộn với men theo một tỉ lệ nhất định. Lại rắc thêm trấu vào, đảo đều lên. Sở dĩ phải độn thêm trấu vào là để cơm rượu có độ thoáng, lên men tốt và khi uống, cơm rượu không bít cần hút. Sau đó cho cơm rượu vào, lấy lá chuối bịt kín miệng ché lại, để chỗ thoáng mát trong nhà, chừng một tháng sau là có thể dùng được. Rượu cần để càng lâu càng ngon, càng quí.

Khi uống, lấy lá chuối tươi nhét vào ché sau đó đổ nước cho đầy. Lớp lá chuối ngăn không cho cơm rượu nổi lên. Nước suối trong lành, tinh sạch ngấm vào cơm rượu tạo nên thứ nước màu vàng sậm làm người uống sảng khoái, ngây ngất.

Người Ê Đê chỉ uống rượu cần mỗi khi có khách quí hoặc trong những dịp lễ hội truyền thống của dân tộc mình: lễ bỏ mả, lễ cầu mùa, mừng lúa mới…

Một người cầm cần rượu hút, một người cầm ca nước từ từ đổ vào ché. Rượu trong ché rút đến đâu, nước được châm vào đến đấy để ché lúc nào cũng đầy rượu. Đổ hết một ca nước tức là đã uống hết một ca rượu. Cần rượu được trao cho người tiếp theo. Cứ thế, bên ché rượu, mọi người vừa vui vẻ uống vừa trò chuyện, tâm tình.

Rượu cần bây giờ không chỉ có trong các buôn làng mà đã trở thành hàng hóa trên thị trường. Ở Buôn Ma Thuột cũng như nhiều làng xã khác của Đắc Lắc, hiện có nhiều cơ sở sản xuất rượu cần. Rượu cần được bày bán trong các quầy hàng, cửa hiệu, trong các siêu thị. Một ché rượu cần được bán với giá từ 50.000 đến 120.000 đồng tùy theo ché to nhỏ.

Ngày tết, anh em, bạn bè quây quần bên ché rượu, vừa vít cần hút từng hơi rượu thơm vừa hàn huyên câu chuyện đầu xuân năm mới, thật thú vị.