Khi lô tô đã sống lại giữa mảnh đất Sài Gòn hoa lệ với nhiều đoàn hoạt động sôi nổi, điển hình như đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời, thì dưới các miền quê từ Nam ra Bắc, lô tô vẫn còn đó những khó khăn, người nghệ sĩ hát lô tô phải sống chật vật, lay lắt dưới ánh đèn đêm mờ đêm tỏ.

 “Bà bầu” Lộ Lộ - ca sĩ Lâm Quốc Khải (trái) trong ngày ra mắt phim phóng sự  Ký ức lô tô.

Ký ức lô tô là loạt phim ghi lại hành trình đi thực tế tại các đoàn lô tô đang hoạt động khắp mọi miền của “bà bầu” Lộ Lộ - ca sĩ Lâm Quốc Khải - cùng êkíp làm phim đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời. Những thước phim được ghi lại có tính chất hiện thực, phản ánh đời sống lô tô của các đoàn hát đang hoạt động mỗi đêm. 

Ở mỗi tập phim là mỗi câu chuyện của một đoàn lô tô khác nhau. Họ đều đang sống lay lắt, chật vật, bữa được bữa mất với cái nghề đang dần mai một. Đó có thể là câu chuyện về mối lo cơm áo, gạo tiền của các ông bầu, bà bầu ở các đoàn lô tô. Đó có thể là câu chuyện về tình yêu với nghề hát, yêu ánh đèn sân khấu của các cô “đào” đã dành hết tuổi thanh xuân cho nghề lô tô. Đa số họ đều luống tuổi, từng trải qua bao thăng trầm của nghề, ở tuổi xế chiều họ vẫn không thể làm gì khác ngoài cái nghề đã trở thành cái “nghiệp” cầm ca không thể rời xa.

Mai Tuyết Ly chia sẻ về đoàn lô tô của mình.

Qua mỗi tập phim cũng giúp khán giả cảm nhận, thấu hiểu những khó khăn của các đoàn lô tô lưu động mỗi khi dời bến đến hoạt động ở mỗi vùng miền là lại đối mặt với những đặc điểm địa lý, thời tiết khắc nghiệt khác nhau. Phim cũng phần nào phản ánh được nét văn hóa thưởng thức lô tô của người dân, cho thấy được cái nhìn của người bản địa với các đào hát nói riêng, cộng đồng người chuyển giới nói chung.

Lộ Lộ cho biết: “Đoàn Sài Gòn Tân Thời hoạt động ở Sài Gòn dù sao cũng dễ xoay trở vì đoàn cũng thường xuyên nhận các show diễn sự kiện, nhất là những dịp lễ Tết nên cũng còn có đồng ra, đồng vô để trang trải, duy trì. Với các đoàn tỉnh, theo tôi ghi nhận, năm vừa qua là một năm vô cùng khó khăn. Có nhiều đoàn phải án binh bất động cả vài tháng tới nửa năm. Hiểu được khó khăn đó của các đào hát, tôi cũng muốn làm gì đó, góp một tiếng nói để khơi gợi lại tình yêu lô tô nơi khán giả nói chung, biết đâu giúp ích cho các chị em".

Hình ảnh trong phim phóng sự Ký ức lô tô, được phát trên kênh YouTube Sài Gòn Tân Thời. 

Nghĩ là làm, trong hơn 2 tháng qua, vào các ngày đầu tuần, nếu trống lịch biểu diễn thì Lộ Lộ cùng một số thành viên chủ chốt của đoàn như: La Kim Quyền, Nhã Vy, Cẩm Nhung…  cùng êkíp quay phim sẽ tìm đến các đoàn hát lô tô ở các tỉnh miền Tây, Đông Nam bộ… để tham gia biểu diễn, ghi hình. Hiên tại, đoàn đã ghi hình xong 6 tập phim, thời gian tới sẽ tiếp tục duy trì hoạt động này, điểm đến sẽ là các tỉnh miền Trung, và cả ra miền Bắc nếu có đủ điều kiện.

Tập 1 được công chiếu hôm 2-1 là những thước phim về đoàn lô tô Ái Diễm, hoạt động tại Long Xuyên (An Giang). Tham gia biểu diễn, ghi hình có 3 thành viên đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời là Lộ Lộ, La Kim Quyền và Cẩm Nhung. Đoàn Ái Diễm hiện tại không có “đào” chánh, chỉ có bà chủ đoàn Ái Diễm cộng tác cùng các đào hát, kép hát địa phương, đêm họ chỉ đến hát xong xuất là “chạy sô” qua đoàn khác.

Chị Ái Diễm trước kia vừa làm ca sĩ tự do, vừa làm ôsin, ai kêu gì làm đó. Chị chính thức mở đoàn lô tô từ năm 2000, đã trải qua 3 “xác” đoàn, tức 3 lần mua đi bán lại đoàn hát nhưng rút cuộc vẫn theo nghề. Hiện tại, chị xem đoàn hát lô tô thứ 4 mà mình đang gầy dựng là nhà. Ở đoàn hát chị cũng có ông xã, đã gắn bó với nhau hơn 20 năm. Khi các đoàn hát khác gặp khó khăn vì mưa gió, họ cho đóng đoàn về nghỉ thì chị Ái Diễm và chồng vẫn cố gắng duy trì, dù các đêm mưa chỉ thưa thớt vài ba khán giả.

Năm 2020,với đoàn lô lô Sài Gòn Tân Thời là một năm đầy khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. Nhưng tinh thần vượt khó, sáng tạo với nhiều hình thức hoạt động khác nhau như hoạt động biểu diễn bằng hình thức online, đã giúp đoàn ít nhiều vượt qua sóng gió.

Đêm ghi hình tập 1 Ký ức lô tô của đoàn Ái Diễm và các thành viên đoàn lô tô Sài Gòn Tân Thời, trời bỗng ập xuống cơn mưa nặng hạt. Tiếng mưa át tiếng rao giới thiệu đêm diễn, nước mưa làm đường đi thêm sình lầy, chùn chân khán giả. Hình ảnh các gian hàng hội chợ bày ra để thu hút khán giả đến vui chơi gian mình hứng những hạt mưa lạnh lẽo, hình ảnh bà chủ đoàn ngồi co ro dưới tấm bạt tạm bợ chờ dứt mưa để lên đèn làm người xem không khỏi chạnh lòng, rơi lệ.

Trong tập phim được công chiếu ngày ra mắt báo chí, khán giả, bà chủ đoàn kiêm đào chánh Ái Diễm có những phút trải lòng khiến khán giả dõi theo không khỏi ngậm ngùi: “Có mấy đứa bạn, gặp khó tụi nó bỏ nghề luôn. Tui mới nói, tụi bay hay, bỏ nghề được như vậy cũng hay. Sao chị bỏ nghề không được. Mùa dịch vừa rồi, có lúc phải tạm ngưng tại chỗ nhưng vẫn nuôi cơm đầy đủ cho anh chị em hậu cần trong đoàn. Cho đến khi hết dịch lại vươn ra làm lại”.

Xen trong lời hát ca khúc Bướm đêm, được Lộ Lộ đặt hàng sáng tác dành riêng cho dự án Ký ức lô tô nghe buồn man mác, là lời chị Ái Diễm khẳng khái kết lại tập 1 đầy xúc cảm, và cũng đầy hi vọng vì ở chị vẫn cháy bỏng một tình yêu với nghề hát: “Sau này, chị có làm cái nghề này, lỡ chị có tắt thở trên sân khấu. Chị chết ở đoàn, rã cái đoàn, nhưng còn lại sẽ là những ký ức cho con cháu mình biết”.

Chủ đoàn lô tô Ái Diễm.

Đến dự buổi ra mắt tập 1 Ký ức lô tô, ngoài nhân vât chính Ái Diễm còn có 3 chủ đoàn, cũng là tên của 3 lô tô nổi tiếng khác: Hoàng Huy, Phương Ly, Mai Tuyết Ly. Mỗi chủ đoàn mang đến một câu chuyện, một hoàn cảnh khác nhau, tựu trung lại, các chủ đoàn đều mang đến một câu chuyện nhiệt huyết, yêu nghề, vượt khó.

Đặc biệt, Mai Tuyết Ly là một chủ đoàn có 12 năm kinh nghiệm, hoạt động ở khu vực miền  Trung – Tây Nguyên, hiện đang xoay trở với đoàn hát có tới gần 40 đào hát. Mùa dịch vừa rồi, gánh hát ngưng hoạt động, gánh nặng từ đoàn hát quá lớn khiến Mai Tuyết Ly lâm thế đường cùng. “Đúng thời điểm tôi muốn bỏ, Lộ Lộ đã là người giúp đỡ tôi. Thay vì chi 20 triệu làm tiệc sinh nhật mới đây, Lộ Lộ đã dùng số tiền đó giúp đỡ tôi, nhờ đó đoàn hát vượt qua cơn ngặt nghèo”.