Chuẩn bị cho bé ngủ. Ảnh: huffpost.com

Giai đoạn 3-4 tháng đầu đời là thời điểm thuận lợi để giúp bé hình thành nếp ngủ ngoan. Khi bé có thể tự ngủ mà không cần sự giúp đỡ của người lớn thì mẹ sẽ không gặp khó khăn trong việc dỗ con ngủ lại hoặc đánh thức bé dậy.

Ngủ độc lập

Bé được coi là có thể ngủ độc lập nếu có thể ngủ liền mạch 6-8 tiếng suốt đêm và có thể tự ngủ tiếp sau khi thức dậy lúc nửa đêm mà không cần đến sự trợ giúp của cha mẹ. Khoảng 60% các bé có thể làm được điều này khi đạt mốc 6 tháng tuổi. Mặc dù chưa có gì khẳng định chắc chắn song nghiên cứu cho thấy cha mẹ có thể thực hiện một số điều đơn giản để giúp bé yêu có thói quen ngủ độc lập khi bé đã thực sự sẵn sàng.

Bé sơ sinh cần có mẹ suốt đêm. Nhưng mẹ có thể mong muốn rằng ở độ tuổi lớn hơn (6-12 tháng), con sẽ nhanh chóng đi vào giấc ngủ và ngủ yên suốt đêm, không làm phiền bố mẹ nếu không cần thiết. Nếu ban ngày trẻ nhận được đầy đủ sự quan tâm của cha mẹ thì giấc ngủ độc lập ban đêm sẽ chẳng gây hại cho bé.

Các bí quyết nằm lòng

Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng có 3 điều mẹ có thể làm đối với trẻ 3-4 tháng tuổi để tạo môi trường rèn luyện thói quen ngủ độc lập của bé:

- Làm rõ sự khác biệt giữa ngày và đêm.

- Đặt bé xuống giường khi bé buồn ngủ nhưng vẫn còn thức.

- Bắt đầu chu trình ăn, chơi, ngủ.

Đồng hồ sinh học giấc ngủ ở trẻ sơ sinh được lập trình để bé thức giấc ban đêm. Điều này nhằm đảm bảo rằng bé nạp đầy đủ dinh dưỡng trong thời kỳ cần tăng trưởng và phát triển. Vì thế trong suốt 3-4 tháng đầu đời, bé yêu của bạn sẽ cần được mẹ cho ăn và ru ngủ vào ban đêm. Tuy nhiên, trong thời kỳ này, thói quen ngủ và nhịp điệu của bé trưởng thành nhanh chóng. Bạn có thể tranh thủ khoảng thời gian thay đổi rất nhanh này bằng những cách tiếp cận đề cập ở trên. Chìa khóa của thành công là cần linh hoạt chứ không cứng nhắc. Chậm và từ từ là tốt nhất.

1. Làm rõ nhịp ngày và đêm

Bé yêu của bạn chưa thể phân định được sự khác nhau giữa ngày và đêm. Đó là lý do vì sao bé hay thức giấc ban đêm - trong khi người mẹ đang khao khát một giấc ngủ - và sau đó bé có thể ngủ suốt vào ban ngày.

Thông thường, một em bé sơ sinh sẽ ngủ và thức liên tục. Nhưng mẹ vẫn có thể giúp bé tự điều chỉnh để ngủ nhiều hơn vào ban đêm với một số bí quyết sau:

- Vào buổi đêm, hãy giữ cho căn phòng càng ít ánh sáng càng tốt (trẻ nhỏ cũng không cần ngủ trong một căn phòng toàn bóng tối).

- Nếu cần chăm sóc bé vào ban đêm, mẹ chỉ nên bật một chiếc đèn sáng dịu, tránh bật đèn sáng chói.

- Buổi đêm, hãy đáp ứng yêu cầu của bé nhanh chóng mỗi khi bé khóc, ví dụ vỗ về và cho bé ăn ngay khi bạn có thể.

- Bạn có thể cho con ăn đêm ngay tại phòng của bé - điều này giúp rút ngắn thời gian bữa ăn và khiến chúng khác với bữa ăn ngày.

- Ban ngày, việc chơi đùa và trò chuyện với bé sau khi ăn có thể rất tốt song buổi đêm thì cần áp dụng cách vỗ về nhẹ nhàng cho bé. Cố gắng để dành việc chơi đùa vào ban ngày.

2. Đặt bé xuống giường khi buồn ngủ nhưng vẫn thức

Áp dụng thói quen đặt bé xuống giường khi buồn ngủ nhưng vẫn thức trong 3-4 tháng đầu đời. Việc làm này giúp bé hình thành thói quen không chờ mẹ vỗ về vào ban đêm. Các thói quen khi ngủ là các thói quen, nếp sinh hoạt liên quan đến cơn buồn ngủ. Các thói quen khi ngủ làm tăng cảm giác buồn ngủ, và giúp chúng ta ngủ lại dễ dàng khi bất chợt tỉnh giấc nửa đêm.

Ru bé ngủ bằng cách đung đưa hoặc cho bé bú không có gì sai. Nhiều bố mẹ cảm thấy rất thoải mái, thư thái trong khi bé yêu ngủ gật trên ngực mẹ hoặc trong vòng tay của bố. Đây chỉ là vấn đề của những ông bố, bà mẹ nào không muốn thức dậy nửa đêm để dỗ con ngủ trở lại. Nếu bạn thường ru bé ngủ bằng cách đung đưa cánh tay hay cho bé vừa bú vừa ngủ, thì bé sẽ hình thành thói quen chỉ chịu ngủ khi được bố mẹ bế đung đưa hoặc được mẹ cho bú. Hoặc nếu bé ngủ gật trong phòng sau đó bất chợt tỉnh dậy trong cũi lúc nửa đêm, bé sẽ khóc vì không hiểu chuyện gì đang xảy ra.

Dạy bé cách tự thư giãn

Tự thư giãn là khi bé có thể bình tĩnh, thoải mái và tự ngủ trở lại. Các bé có thể tự trấn tĩnh thường có giấc ngủ dài không ngắt quãng suốt cả đêm. Nếu mẹ luôn có một lịch trình cho bé ăn, vỗ về bé, đung đưa bé để ru ngủ tức là chính mẹ đang tích cực xoa dịu bé. Việc mẹ vẫn duy trì những thói quen này vô tình tước đi cơ hội phát triển khả năng tự lập của con. Tuy nhiên, điều này chỉ trở thành phiền phức nếu mẹ không cảm thấy thoải mái hoặc đủ sức khỏe để thức dậy và vỗ về bé về đêm.

Một số khía cạnh ảnh hưởng đến khả năng tự lập của bé yêu:

- Sự tăng trưởng và trưởng thành của bé.

- Khí chất của bé: Một số bé cần nhiều thời gian để tạo lập các thói quen thông thường, một số bé thì lại khá nhạy cảm và dễ xúc động hơn bé khác.

- Các khía cạnh của đời sống: Mối quan hệ không tốt giữa cha mẹ và bé, chứng trầm cảm hay các bệnh lý tâm thần khác của mẹ được cho là liên quan tới rối loạn giấc ngủ của con. Dù đã là cha mẹ, bạn vẫn cần quan tâm đến sức khỏe bản thân và đảm bảo là bạn vẫn nhận được sự giúp đỡ đầy đủ bởi vì điều này còn ảnh hưởng đến sức khỏe của chính con bạn.

Ru bé ngủ khi bé nằm trong cũi

Một số ý tưởng có thể giúp mẹ trấn tĩnh bé yêu khi nằm trong cũi. Bé có thể khóc i ỉ khi được mẹ đặt nằm xuống. Tiếng i ỉ có thể là dấu hiệu của việc bé bị mệt mỏi và cần nghỉ ngơi. Nếu bạn phản ứng ngay với tiếng khóc của con bằng cách bế bé dậy, rất có thể bạn đang làm gián đoạn giai đoạn bé tự ngủ và học cách tự trấn tĩnh bản thân. Nếu bé khóc to hơn, thì bé có thể cần được giúp đỡ. Khi bé lớn hơn, mẹ có thể chờ một chút và tìm cách tiếp cận xử lý những tiếng khóc i ỉ khi bé thức dậy vào ban đêm - con có thể tự ngủ lại mà không cần bạn giúp. Tuy nhiên, nếu con khóc to, thì hãy đến và vỗ về bé.

Thử áp dụng kỹ thuật vỗ ru bé bằng cách vỗ nhẹ nhàng để giúp bé ngủ yên và ngừng vỗ về ngay khi bé đã có thể trấn tĩnh trước khi cơn buồn ngủ kéo đến. Nếu biện pháp này không hiệu quả, hãy bé bé lên và xoa dịu bằng cách cho bé bú. Bạn còn có cơ hội để thử phương pháp vỗ ru trong những lần sau.

Tất nhiên, 3 tháng đầu đời không phải là giai đoạn cần phải nghiêm khắc hay tạo kỷ luật với bé. Nếu bé có thể ngủ gục khi đang bú hoặc trước giờ ngủ thì cũng không cần phải đánh thức con dậy để bế về giường. Nói cách khác, mẹ không cần thiết phải giữ vững nguyên tắc này nếu cách làm này không hiệu quả.

3. Bắt đầu chu trình ăn, chơi và ngủ

Khi bạn cảm thấy mọi chuyện đều ổn, hãy thực hiện mọi việc theo trình tự giống nhau mỗi ngày: Cho ăn - chơi - cho ngủ. Một chu trình nhất quán như vậy sẽ giúp bé lập trình được giấc ngủ của mình. Khi bé thức dậy, chu trình này có thể diễn ra như sau:

- Cho bé ăn.

- Thay tã.

- Dành thời gian trò chuyện và chơi với bé.

- Cho bé ngủ.

Đối với bé sơ sinh, cha mẹ nên tỏ ra linh hoạt về thời gian ăn ngủ, nhưng vẫn nên bắt đầu thực hiện các công việc theo trình tự tương tự.

Giấc ngủ và bữa ăn

Nhiều cha mẹ thường ngăn con ngủ ngày với mong muốn bé sẽ ngủ đêm nhiều hơn. Điều này sẽ không hiệu quả nếu bé khó ngủ vì mệt. Trên thực tế, khi mệt trẻ thường khó đi vào giấc ngủ hơn. Trẻ nhỏ thường bị mệt sau khi chơi đùa, tương tác. Hãy để ngôn ngữ cơ thể của bé báo hiệu cho bạn biết khi nào thì cần nghỉ ngơi.

Thông thường, cứ cách 2 - 4 tiếng các em bé sơ sinh lại cần được cho bú. Bé yêu sẽ ngủ sâu giấc hơn sau mỗi cữ bú no vì sữa mẹ còn có tác dụng an thần rất tốt. Nếu 2 giờ sau khi bú bé vẫn không buồn ngủ thì hãy dành cho con ít thời gian để tự dỗ mình vào giấc ngủ. Nếu bé vẫn không ngủ, mẹ có thể bế bé lên để vỗ về rồi mới đặt bé trở lại cũi hoặc cho bé bú cữ mới.

Từ 6 tháng trở đi, hầu hết các em bé đều không cần bữa ăn đêm để bổ sung dinh dưỡng. Tuy nhiên, nhiều bé vẫn cần bữa ăn này. Nhiều cha mẹ vẫn cảm thấy thoải mái với việc cho con ăn đêm khi bé ngoài 6 tháng. Vẫn có thể cho bé bú đêm để duy trì nguồn sữa. Thậm chí nếu mẹ quyết định tiếp tục cho bé ăn đêm, thì bạn phải luyện cách đặt bé xuống giường lúc bé đã ngà ngà ngủ nhưng vẫn còn tỉnh và duy trì việc tương tác với con trong lúc ăn. Điều này giúp bạn dễ dàng để cai bú đêm cho bé khi thời điểm thuận lợi cho cả 2 mẹ con.