Nhà máy điện năng lượng mặt trời lớn nhất thế giới ở Nam Phi - Ảnh: indiatimes.com

Năng lượng tái tạo đã thu hút nhiều khoản đầu tư trên toàn thế giới. Song, một ước tính cho thấy các cơ sở sản xuất điện gió và mặt trời, có công suất tương đương với 480 lò phản ứng hạt nhân, vẫn chưa được kết nối với mạng lưới truyền tải điện ở Mỹ và châu Âu.

Tại châu Á, trong tháng Một, Chính phủ Hàn Quốc đã từ chối đơn xin xây dựng trang trại gió ngoài khơi của tổ chức quản lý tài sản BlackRock, do thiếu khả năng kết nối với lưới điện sẵn có.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), năm ngoái công suất năng lượng tái tạo trên toàn thế giới đã tăng thêm khoảng 560 GW, tăng 64% so với năm 2022. Tuy nhiên, nhiều dự án trong số này không thể kết nối với lưới điện vì nằm ở các khu vực không có nhà máy nhiệt điện hoặc những nhà máy điện khác, và việc mở rộng cơ sở hạ tầng lưới điện chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng của các nhà máy năng lượng tái tạo.

Theo Phòng Thí nghiệm Quốc gia Lawrence Berkeley tại California, năm 2023, công suất của các cơ sở năng lượng tái tạo tại Mỹ chưa kết nối với lưới điện đã đạt 1.500 GW tính theo cơ sở sản lượng, tăng gấp chín lần so với năm 2015. Phần lớn trong số này là các nhà máy năng lượng Mặt Trời và gió.

Ông Junichi Ogasawara, Giám đốc nghiên cứu cao cấp tại Viện Kinh tế Năng lượng Nhật Bản, cho biết số lượng các trạm năng lượng tái tạo mới xin kết nối với lưới điện ở Mỹ đã tăng vọt sau khi Đạo luật Giảm lạm phát được thực hiện. Đạo luật này thúc đẩy năng lượng tái tạo thông qua các ưu đãi thuế.

Mặc dù châu Âu có mạng lưới điện rộng lớn, khu vực này cũng đang đối mặt với những thách thức tương tự. Khi châu Âu cố gắng giảm sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga và tiếp tục quá trình giảm phát thải, việc đầu tư vào năng lượng tái tạo và lưới điện đã trở nên mất cân bằng.

Theo tổ chức nghiên cứu BloombergNEF, tổng công suất của các cơ sở năng lượng Mặt Trời và gió tại bốn quốc gia lớn ở châu Âu, đang chờ kết nối với lưới điện đã vượt quá 860 GW.

Dựa trên dữ liệu từ Phòng Thí nghiệm Quốc gia Lawrence Berkeley và BloombergNEF, các trạm năng lượng Mặt Trời và gió đang chờ kết nối với lưới điện tại Mỹ và châu Âu có thể tạo ra sản lượng điện hơn 3.300 TWh mỗi năm, tương đương với sản lượng của 480 lò phản ứng hạt nhân tiêu chuẩn.

Năm 2023, đầu tư toàn cầu vào các nhà máy năng lượng sạch đã đạt 670 tỉ USD, gấp đôi số tiền đầu tư năm 2015. Mặc dù các nhà máy năng lượng tái tạo có thể được xây dựng tương đối nhanh chóng, việc xây dựng một hệ thống lưới điện quy mô lớn có thể mất 10 năm hoặc lâu hơn từ giai đoạn lập kế hoạch đến hoàn thành. Quy trình phê duyệt phức tạp và chi phí nguyên liệu tăng cao có thể làm chậm quá trình xây dựng, khiến các nhà đầu tư ngần ngại.

Năm 2021, Nhật Bản chưa hoàn thành việc mở rộng mạng lưới điện nhưng đã quyết định cho phép các nhà máy năng lượng tái tạo mới kết nối với những đường dây điện hiện có. Chính phủ Nhật Bản thừa nhận rằng quyết định này có thể gây sức ép lên mạng lưới truyền tải hiện tại nhưng vẫn ưu tiên mở rộng năng lượng tái tạo.

Tuy nhiên, động thái này đi kèm với những rủi ro. Sự gia tăng điện năng từ năng lượng tái tạo có thể làm mất cân bằng cung cầu trên lưới điện, và có thể buộc các nhà điều hành năng lượng sạch tạm dừng sản xuất.

Nhận thức được rủi ro trên, một số chính phủ đang thực hiện các bước để giải quyết vấn đề. Vào đầu tháng Tám, Chính phủ Mỹ đã công bố khoản đầu tư bổ sung 2,2 tỉ USD để nâng cấp mạng lưới điện của nước này. Trong khi đó, Nhật Bản dự định đầu tư từ 6.000-7.000 tỉ yen (tương đương 42-49 tỉ USD) vào các mạng lưới truyền tải đến năm 2050. Những khoản đầu tư này nhằm thu hút nguồn vốn tư nhân cho cơ sở hạ tầng lưới điện, một bước quan trọng để đạt được những mục tiêu giảm carbon của các quốc gia này.