NSND Hoàng Dũng (vai Phan Quân) trong bộ phim Người phán xử đang được chiếu trên VTV3 - Ảnh: VFC

Thông thường, những vai diễn phản diện, nhất là về thế giới giang hồ, dễ làm khán giả ghét vì luôn nghĩ đấy là những “quái vật”.

Nhưng ông trùm Phan Quân của NSND Hoàng Dũng - dù phim mới được chiếu đến tập 7 - lại khiến người xem có cái nhìn chia sẻ.

Không phải là Phan Quân không tàn nhẫn, không phải là Phan Quân không nham hiểm, nhưng rõ ràng ông trùm ấy nặng lòng với gia đình và rất bản lĩnh.

Đủ kiểu ông trùm

Xem Người phán xử thấy ông trùm chẳng bao giờ nặng lời với vợ mà luôn mở lòng giãi bày. Với con dâu, ông cũng luôn lắng nghe với không ít yêu thương.

Ông cũng rất cưng chiều cô con gái cá tính. Riêng với Phan Hải - sau những giáo huấn và cãi vã là những dốc lòng dạy dỗ của người cha quá lo lắng cho đứa con trai ngông cuồng...

Còn với giới giang hồ, Phan Quân đầy quyền uy lạnh lùng nhưng cũng thật chân tình trước người bạn từng cứu mạng là Lương “Bổng”; cũng công bằng trước công và tội của đàn em...

Trước vai diễn đa diện này, NSND Hoàng Dũng chia sẻ rằng ông đã phải rất tính toán. Không chỉ dành thời gian đọc thật chậm kịch bản mà ông còn tham khảo nhiều phim liên quan đến thế giới ngầm.

“Trừ phim Bố già là tôi không xem lại vì ngại bị ảnh hưởng một cách vô thức” - NSND Hoàng Dũng nói. Cuối cùng, NSND Hoàng Dũng đã lựa chọn cho mình cách thể hiện không dễ khi khắc họa nhân vật không theo cách khuếch trương hành động mà đi vào chiều sâu tâm lý.

Thêm nữa, vốn là người luôn không bằng lòng với chính mình và không ngừng nghỉ tìm cách làm mới mỗi vai diễn, Hoàng Dũng đã có những tháng ngày lao động cật lực trên phim trường, thậm chí ở những cảnh quay cuối ông còn phải nhập viện vì bị chảy máu dạ dày.

Thực ra, trước đó NSND Hoàng Dũng đã nhiều lần vào vai diễn “ông trùm” trên phim truyền hình. Nổi bật là vai trùm ma túy tên Thái trong Cuồng phong và chủ tịch Ẩn trong phim Đàn trời.

Vẫn là gương mặt, cái nhếch mép, ánh nhìn, giọng nói đầy sức nặng ấy, nhưng rõ ràng ông trùm Thái và Phan Quân không phải là một.

Với vai diễn Thái, NSND Hoàng Dũng kể rằng ông nghĩ đến cách ngụy trang đẹp mắt lấy nguyên mẫu từ tay trùm ma túy nổi tiếng sở hữu nhà hàng Lục Thủy (Hà Nội) sa lưới pháp luật mấy năm trước.

Riêng với phim Đàn trời, chủ tịch Đinh Xuân Ẩn của Hoàng Dũng lại là kiểu ông trùm khác. Đấy là ông trùm chính khách (leo lên đến chủ tịch tỉnh) đeo mặt nạ người tốt nhưng đầy quỷ quyệt khi tìm mọi cơ hội thao túng, lạm dụng quyền lực vơ vét của dân.

Vai diễn này được Hoàng Dũng đầu tư cũng rất công phu như để bù cho lần ông bỏ lỡ vai “lão phật gia” - cũng là một ông trùm trong phim Tam giác vàng vì không thể vào Nam quay phim trong khi công việc cơ quan lúc nào cũng bộn bề.

NSND Hoàng Dũng (vai chủ tịch Nghĩa) trong vở Huyết lệnh - Ảnh: NHKHN

Không có vai diễn hời hợt

Gần 40 năm gắn bó với nghệ thuật, không kể vai trò là đạo diễn, đến nay NSND Hoàng Dũng có bộ sưu tập gồm cả trăm vai diễn trên sân khấu và phim truyền hình.

Trên sân khấu gần như ông đóng những vai chính diện (như Lãm trong Hà Nội đêm trở gió, Hai Hùng trong Ăn mày dĩ vãng, chủ tịch Nghĩa trong Huyết lệnh...), còn trong phim truyền hình thì ông lại nổi bật hơn cả với những vai ông trùm như Phan Quân, Thái, Đinh Xuân Ẩn.

Nhớ lại những ngày đầu mới bén duyên với nghệ thuật, chếch môi cùng điếu thuốc, Hoàng Dũng kể ông vốn là tuýp nghệ sĩ không... bắt mắt đạo diễn vì cái nỗi đã thấp bé lại còn không điển trai.

Thế nên, dù tốt nghiệp Trường cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội với tấm bằng loại ưu nhưng Hoàng Dũng đã mất cả năm trời suốt ngày chỉ chống giáo (vai lính) vâng dạ đi sau bạn diễn cùng lứa như Minh Trang, Đam Ka... khi đầu quân về Đoàn Kịch Hà Nội (bây giờ là Nhà hát Kịch Hà Nội).

Ở hoàn cảnh ấy, chính Hoàng Dũng cũng thấy lạ với mình vì dù không có vai diễn và lúc nào cũng “viêm màng túi” nhưng chưa khi nào ông nghĩ đến chuyện bỏ cuộc. Trái lại, ông vẫn lăn xả tìm kiếm, chắt chiu từng cơ hội dù là nhỏ nhất.

Ông nói kể cả chỉ là anh lính gióng hàng xoay ngang chống giáo nhưng cũng phải làm nghiêm túc. Và để xóa đi hình ảnh thấp bé của mình, ông sẵn sàng mặc áo trấn thủ (dù trời hè nóng nực), đi giày độn cao.

“Thế nhưng, cũng có lần tôi chủ quan không chịu tập vai kỹ khi được chọn là kíp 1 cùng với anh Trần Vân tập vở Bình minh đó trong trái tim anh nên đã bị loại.

Nhất là lần tập vở Bản tình ca màu xanh, tôi diễn chưa đạt, đạo diễn, NSND Doãn Hoàng Giang nói: “Trong một đoàn nghệ thuật thì phải có vua, có em vua, không phải ai cũng làm vua đâu.

Trong một đoàn nghệ thuật có người đóng vai chính, có người đóng vai phụ, phải biết lượng sức mình. Thánh có cho ăn lộc hay không mới được”.

Đấy là những nỗi buồn dai dẳng nhưng buộc mình thay đổi, phấn đấu mọi lúc, mọi nơi. Từ đó và cả sau này nữa, với tôi không bao giờ có những vai diễn hời hợt. Mỗi lần được biểu diễn là mỗi lần tôi được sáng tạo để làm đầy thêm vai diễn của mình.

Vai diễn của ngày mai không được giậm chân tại chỗ mà phải luôn tươi mới, hấp dẫn hơn hôm qua. Với riêng mình, tôi không gọi đâu là vai diễn đỉnh cao. Đây cũng là kinh nghiệm ngày ngày tôi trò chuyện với học trò” - NSND Hoàng Dũng trầm tư nói