Cụ thể, việc tổ chức đơn vị hành chính được thực hiện theo các nguyên tắc là tuân thủ quy định của Hiến pháp và pháp luật; bảo đảm tính ổn định, thông suốt, liên tục của quản lý nhà nước. 

Những đơn vị hành chính chưa đạt tiêu chuẩn phải thực hiện sắp xếp

Cùng đó là tiêu chí phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ, phù hợp với đặc điểm, điều kiện tự nhiên, xã hội, truyền thống lịch sử, văn hóa và yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội của từng địa phương. 

Nguyên tắc về năng lực quản lý của bộ máy chính quyền địa phương, mức độ chuyển đổi số; bảo đảm các công việc, thủ tục hành chính liên quan đến người dân, doanh nghiệp và xã hội được tiếp nhận, giải quyết kịp thời, thuận lợi. 

Các đơn vị hành chính chưa đạt tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật sẽ phải thực hiện sắp xếp, tổ chức lại. 

Luật cũng quy định rõ các điều kiện để thực hiện việc thành lập, giải thể, nhập các đơn vị hành chính. Cụ thể, cần phải phù hợp quy hoạch liên quan đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. 

Bảo đảm lợi ích chung của quốc gia, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của chính quyền địa phương các cấp; phát huy tiềm năng, lợi thế nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của từng địa phương. 

Bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Bảo đảm đoàn kết dân tộc, phù hợp với các yếu tố truyền thống lịch sử, văn hóa của địa phương; tạo sự thuận tiện cho nhân dân. 

Việc tổ chức, sắp xếp này phải căn cứ vào tiêu chuẩn của đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đáng chú ý, việc giải thể đơn vị hành chính sẽ được thực hiện trong các trường hợp: do yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của địa phương hoặc của quốc gia; do thay đổi các yếu tố địa lý, địa hình tác động đến sự tồn tại của đơn vị hành chính đó.

Về thẩm quyền quyết định sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh sẽ do Quốc hội quyết định. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định đối với đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

Đề án sắp xếp lại đơn vị hành chính phải xin ý kiến nhân dân

Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng quy định cụ thể trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính. 

Theo đó, Chính phủ sẽ tổ chức xây dựng đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh để trình Quốc hội. UBND cấp tỉnh xây dựng đề án với đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. 

Hồ sơ đề án sẽ bao gồm: tờ trình, đề án, báo cáo tổng hợp ý kiến nhân dân, ý kiến của HĐND các cấp và các cơ quan, tổ chức có liên quan; dự thảo nghị quyết. 

Đáng chú ý, đề án này phải được lấy ý kiến nhân dân ở những đơn vị hành chính cấp xã chịu ảnh hưởng trực tiếp. UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức lấy ý kiến nhân dân bằng các hình thức phù hợp theo quy định của Chính phủ.

Sau khi có kết quả lấy ý kiến nhân dân, cơ quan xây dựng đề án có trách nhiệm hoàn thiện đề án và gửi HĐND các cấp có liên quan để xem xét, cho ý kiến. Đề án này phải được thẩm định trước khi trình Chính phủ và được thẩm tra trước khi trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Theo quy định, Luật Tổ chức chính quyền địa phương sẽ có hiệu lực từ ngày 1-3. Như vậy, đây được xem là các nguyên tắc, điều kiện, trình tự thủ tục để thực hiện việc sắp xếp, sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh theo yêu cầu của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đang đưa ra. 

Hiện Việt Nam có 63 tỉnh, thành với 6 vùng, trong đó có 6 thành phố trực thuộc trung ương là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ, Huế. 

Sáp nhập tỉnh gắn liên kết vùng, địa phương nào cần tăng quy mô?

Với lợi thế của 6 vùng kinh tế - xã hội, việc sáp nhập các tỉnh thành gắn với liên kết vùng được kỳ vọng sẽ phát huy lợi thế huy động các nguồn lực, tạo ra không gian phát triển mới.