Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật mới đã được Quốc hội thông qua và sẽ có hiệu lực thi hành từ 1-4-2025.

Bãi bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của cấp xã là cần thiết

Đáng chú ý, tại luật mới đã quy định rõ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật gồm 14 loại văn bản.

So với luật hiện hành, luật mới đã bỏ 2 loại văn bản gồm nghị quyết của HĐND cấp xã, quyết định của UBND cấp xã.

Như vậy từ ngày 1-4 tới đây đã bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp xã.

Trước đó theo tờ trình của Chính phủ việc bỏ 2 bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp xã để bảo đảm thống nhất với đề xuất nêu tại đề án đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật mà Đảng đoàn Quốc hội đã trình Bộ Chính trị.

Tại báo cáo rà soát khi xây dựng luật sửa đổi, Bộ Tư pháp nêu rõ nhu cầu ban hành văn bản pháp luật của chính quyền cấp xã là không lớn.

Nếu có thì văn bản quy phạm pháp luật được ban hành chủ yếu cũng là sao chép lại văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên.

Theo quy định của Hiến pháp năm 2013 (tại điều 112) thì HĐND, UBND là cơ quan “tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương”.

Hơn nữa, cả nước ta có tới hơn 10.000 xã, phường, thị trấn, nếu tiếp tục giữ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật như hiện nay thì sẽ làm cho hệ thống pháp luật tiếp tục phức tạp, nhiều tầng nấc, khó kiểm soát từ phía các cơ quan trung ương.

Từ đó ảnh hưởng đến sự quản lý, điều hành thông suốt từ trung ương đến cơ sở trong một nhà nước đơn nhất.

Báo cáo đánh giá tác động, Bộ Tư pháp cho biết từ năm 2016 - 2023, số lượng văn bản quy phạm pháp luật do cấp xã ban hành tại Việt Nam là rất khác nhau.

Tính từ 1-7-2016 đến 31-12-2023, có 21/63 tỉnh có cấp xã không ban hành nghị quyết; 17/63 tỉnh có cấp xã không ban hành quyết định; một số địa phương, cấp xã không ban hành văn bản quy phạm pháp luật nào trong 8 năm thi hành luật (Bắc Ninh, Đà Nẵng, Cần Thơ…).

Ngược lại, tại một số tỉnh, cấp xã còn ban hành số lượng khá lớn văn bản quy phạm pháp luật.

Bộ Tư pháp nhận định ở cấp xã người làm công tác xây dựng pháp luật vừa thiếu về số lượng, vừa thiếu kiến thức và kỹ năng soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật.

Thực tế trên, Bộ Tư pháp nêu rõ việc bãi bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp xã là cần thiết.

Nghị quyết của Chính phủ trở thành văn bản quy phạm pháp luật

Bên cạnh đó, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật mới có hiệu lực từ ngày 1-4 đã bổ sung thêm hình thức văn bản quy phạm pháp luật Chính phủ được ban hành là nghị quyết.

Trước đó, với chủ trương đơn giản hóa hình thức văn bản quy phạm pháp luật, luật năm 2015 đã bỏ hình thức nghị quyết và chỉ giữ lại 1 hình thức văn bản quy phạm pháp luật do Chính phủ ban hành là nghị định.

Lý giải bổ sung nghị quyết của Chính phủ trở thành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp cho biết do thực tiễn công tác chỉ đạo, điều hành và phản ứng chính sách của Chính phủ, đặc biệt là trong giai đoạn phòng, chống đại dịch COVID-19 và phục hồi kinh tế đã đặt ra yêu cầu phải nghiên cứu, bổ sung thẩm quyền của Chính phủ trong việc ban hành một hình thức văn bản riêng (ngoài nghị định).

Văn bản này với quy trình xây dựng, ban hành nhanh gọn, kịp thời để văn bản có hiệu lực sau khi ban hành và xử lý ngay vấn đề thực tiễn phát sinh.

Bỏ cấp huyện, làm gì để cấp xã mạnh hơn?

Nếu không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã theo kết luận 127 của Bộ Chính trị, nâng cao năng lực điều hành của chính quyền cấp xã sẽ là việc rất quan trọng.