Quốc vương Muhammad V trong một nghi lễ đón tiếp ngoại giao tháng 2-2017 - Ảnh: REUTERS

Trong lúc các tin đồn xung quanh Quốc vương Muhammad V ngày càng mạnh mẽ, chưa ai nghĩ tới khả năng vị sultan (vua) đến từ bang Kelantan sẽ từ bỏ vương vị. Nhưng ngày hôm qua (6-1), điều không ai nghĩ đến đã trở thành sự thật.

Vua Muhammad V, 49 tuổi, được bầu trở thành Agong thứ 15 của Malaysia vào tháng 12-2016. Theo quy định, ông sẽ giữ vương vị trong vòng 5 năm trước khi chuyển cho sultan khác. 

Tuy nhiên việc ông "từ chức" Agong ngày 6-1 đã đưa ông trở thành sultan đầu tiên thoái vị khi chưa hoàn thành "nhiệm kỳ".

Một cuộc họp của Hội đồng các sultan Malaysia đã được triệu tập ngày hôm nay 7-1. Một Agong - vua của các vị vua - sẽ được lựa chọn thông qua một cuộc bỏ phiếu giữa 9 sultan vào ngày 24-1 tới, theo hãng tin Reuters.

Những tranh cãi về cách hành xử của sultan Muhammad V trên cương vị nguyên thủ quốc gia bắt đầu rộ lên ở Malaysia sau chiến thắng của liên minh Pakatan Harapan do ông Mahathir Mohamad dẫn dắt hồi tháng 5-2018, theo báo South China Morning Post (SCMP) của Hong Kong.

Tháng 6-2018, tức khoảng một tháng sau khi hạ bệ thủ tướng Nazib Razak - người đang đối mặt với tội danh tham nhũng, ông Mahathir đã trách Quốc vương Muhammad V, cho rằng nhà vua không tuân thủ luật pháp khi chậm trễ phê chuẩn ông trở thành thủ tướng và bổ nhiệm tổng chưởng lý mới.

Các nguồn tin từ Hoàng gia Malaysia tiết lộ rằng quốc vương không muốn ông Mahathir, người từng làm thủ tướng từ năm 1981 đến 2003, tiếp tục nắm ghế này. Ông muốn bà Wan Azizah Wan Ismail, chủ tịch của Đảng Công lý nhân dân nòng cốt trong liên minh Pakatan Harapan, trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Malaysia.

Tuy nhiên, liên minh Pakatan Harapan đã thể hiện lập trường thống nhất, đề cử ông Mahathir làm thủ tướng, buộc quốc vương phải miễn cưỡng chấp thuận.

Trong cùng thời gian đó, Kadir Jasin - một cố vấn về truyền thông của ông Mahathir - bỗng dưng lên tiếng nói rằng trong vòng 16 tháng tại vị, quốc vương đã xài hết của đất nước 257 triệu ringgit (khoảng 62,8 triệu USD).

Nhiều tháng sau đó, những xung đột giữa hoàng gia và Hội đồng Bộ trưởng liên bang, đứng đầu là thủ tướng, ngày càng hiện rõ. 

Báo Straits Times của Singapore nhận xét các tranh cãi giữa Hoàng gia Malaysia và chính phủ không phải hiếm, nhưng nó xảy ra với tần suất đáng báo động dưới thời ông Mahathir.

Thủ tướng Mahathir và Quốc vương Muhammad V trong một sự kiện tháng 7-2018 - Ảnh: AFP

Đầu tháng 11-2018, viện dẫn lý do liên quan đến y tế, Quốc vương Muhammad rời Malaysia, trao lại quyền hành cho nhiếp chính vương. 

Trong khoảng thời gian này, tin đồn ông kết hôn với một cựu hoa khôi 25 tuổi người Nga cùng hình ảnh đám cưới của hai người tràn ngập mạng xã hội.

Chính phủ và cung điện Hoàng gia Malaysia không xác nhận hay phủ nhận các tin đồn. Đến ngày 1-1-2019, thời hạn ông Muhammad V phải trở về đã điểm nhưng nhà vua đang ở đâu, đã về nước chưa cũng không một ai biết.

Trong một bài viết có nhan đề "Pháp quyền" được xuất bản ngày 2-1-2019, Thủ tướng Mahathir nhấn mạnh không một ai, kể cả nhà vua, có thể đứng trên luật pháp.

"Luật pháp phải được áp dụng cho tất cả, từ nhà vua đến thủ tướng, các bộ trưởng, công chức nhà nước và thường dân. Sẽ không một ai nằm ngoài vòng pháp luật.

Các nhà vua sẽ có một tòa án đặc biệt dành riêng cho họ, nhưng luật cho vua cũng sẽ giống như luật áp dụng cho các dân thường. Nhà vua phải tôn trọng pháp quyền.

Thật đáng lo ngại khi thấy các hành vi vi phạm pháp luật trắng trợn đã diễn ra với niềm tin rằng bằng một cách nào đó chúng sẽ được miễn trừ" - Thủ tướng Mahathir viết.

Trong giai đoạn làm thủ tướng đầu tiên (1981 - 2003), theo báo Straits Times, ông Mahathir đã nhiều lần giành được sự ủng hộ của công chúng trong việc cắt bớt các đặc quyền của Hoàng gia Malaysia.

Đầu những năm 1990, chính quyền Mahathir đã thông qua các đạo luật loại bỏ một số quyền miễn trừ dành cho quốc vương, cũng như việc các đạo luật mới không cần phải nhận được sự chấp thuận của nhà vua.

TTO - Chiều 6-1, Quốc vương Muhammad V chính thức tuyên bố "từ chức", trở thành trường hợp đầu tiên thoái vị khi chưa hoàn thành "nhiệm kỳ" 5 năm theo quy định.