Ngày nhỏ, cỗ tết của tôi là cơm cá khô ăn với dưa hấu

Nhà nghèo, ba má lại làm nông nên cả nhà tôi suốt ngày bám vườn, bám ruộng. Những ngày cuối tháng Chạp, ba dặn tôi và anh Hai ra vườn kéo củi. Má cùng chị Ba gom góp mớ lá dừa chất đầy gian bếp sau nhà.

Cái Tết của chúng tôi đơn sơ với những món ngon miệt vườn. Má bắt những con cá to mang đi ngâm muối, rửa sạch rồi xẻ phơi trên giàn liếp đặt bên hè. Ba nhìn mấy con cá rô cá lóc khô dần theo con nắng vàng óng ánh ngày cuối năm, miệng phì phèo rít thuốc: "Mấy món này Tết ăn cơm là ngon số dách!".

28 Tết, má với chị Ba lăng xăng làm thêm khạp dưa giá. Má nói món này ăn với cơm, với cá khô treo bên giàn bếp được hong bằng khói lá dừa là ngon đúng điệu.

Tôi cũng không nhớ rõ món ăn thuở xưa của mình nó ngon cỡ nào. Chỉ biết rằng lúc đó nó làm tôi rất sợ, vì rất ngán. Bởi tôi là con trai miệt đồng mà. Có lạ gì đâu với những con cá, con cua và con tép. Các món quê xuất hiện hằng ngày trong bữa cơm, Tết lại bị bắt ăn tiếp nên chẳng có gì để gọi là hứng thú. Nhưng ba má tôi thì khác, ba má tôi bảo nó ngon, chẳng mấy khi có cá lớn mà ăn.

Giờ ngẫm lại tôi thấy lời ba má tôi nói đúng. Hồi đó nhà khó khăn quá nên trong năm hễ bắt được con cá, con tôm gì lớn là ba má mang ra chợ bán hết. Mớ tôm, mớ cá bán ra đổi lấy được chai dầu, xị nước tương hiệu hai con mèo đen quen thuộc. Chỉ có Tết đến xuân vềm ba má tôi mới chơi sang, để dành lại những con cá to để mang ra xẻ phơi nắng.

Ngày đó, chiều 30 Tết, ba má tôi làm mâm cơm cúng ông bà. Nhìn quả dưa đỏ ba xẻ ra, cho vào cái tô đặt kế bên đĩa khô cá lóc mà tôi thèm chảy nước miếng. Má biết tôi thích dưa hấu nên dặn hờ: "Không có được bốc ăn trước khi chưa cúng xong trên bàn thờ. Ăn trước người lớn, ông bà, nhất là những người khuất mặt là ăn hỗn". Tôi cười cười nói câu dạ mà trong đầu cứ nghĩ tới vị ngọt thơm mát của những miếng dưa.

Hồi đó ở quê làm gì có dưa hấu bán tràn lan và đủ các chủng loại như bây giờ. Chỉ mỗi dịp Tết, dưa ở đâu mới được thương lái đổ về. Những quả dưa An Tiêm tròn ủm cầm trên tay búng nhẹ nghe tiếng boong và thanh là dưa tốt. Trái nào búng vào thấy bụp bụp hoặc cuốn dưa héo rũ là dưa hái để lâu, sắp sụp.

Những miếng dưa hấu được cắt hình tam giác, sắc đỏ au được tôi cho vào bát cơm ăn kèm với khô. Vị ngọt thanh mát của dưa hòa với chút mằn mặn của con khô miệt vườn được phơi tròn một nắng, tôi ăn mà thích thú trong cái nắng xuân vàng.

Sau này, khi cuộc sống gia đình được cải thiện nhiều, ngày Tết, ba má và các anh chị tôi mang về thịt cá ê hề. Có năm chị Ba tôi còn mang từ Sài Gòn về nào jambon, nào chả lụa; anh Hai tôi thì kiếm đâu ra con gà đông tảo độc lạ giá lên tới vài triệu... Ba tôi cũng thôi nhắc má đi gom lá dừa, cả nhà cũng chẳng còn ai đi kéo củi... bởi bây giờ còn ai xài bếp lò nữa, mọi thứ đã có bếp điện, bếp gas.

Má tôi cũng thôi không còn bận rộn với những buổi chiều cuối năm hái rau, xẻ cá. Anh Hai gửi cho ba má ít tiền, chị Ba thuê xe dịch vụ chở vào tận nhà cả một thùng đồ ăn, ngập mặt suốt Tết chưa chắc đã hết kèm với lời nhắn hứa hẹn ra Giêng sẽ về.

Chiều 30 Tết, tôi phụ ba má dọn mâm cơm cúng ông bà. Bữa cơm hôm nay có đủ hải vị sơn hào. Ba má tôi nhìn mâm cơm rồi thở dài. Tôi cảm nhận rất rõ nơi đây đang thiếu thốn một cái gì.

Tư dưng tôi nhớ và thương quá đỗi bát cơm cá khô ăn kèm với dưa hấu năm nào.

Món cá nội kho ngon tuyệt đỉnh trong mâm cỗ Tết

TTO - Cá dùng để kho có thể là cá chép, cá trắm, cá mè…, nhưng ngon nhất vẫn là loài trắm đen. Loài cá này kho tuyệt đỉnh, ăn ngon, chắc thịt lại không tanh.