Khu vực ra vào mỏ đất trên rừng đặc dụng đèo Cả, nơi UBND tỉnh Phú Yên cho phép Công ty CP tập đoàn Hải Thạch khai thác lấy đất làm dự án - Ảnh: DUY THANH

Nguồn tin của Tuổi Trẻ Online chiều 28-1 cho biết Thanh tra Chính phủ vừa có báo cáo kết quả kiểm tra việc tỉnh Phú Yên cho chuyển mục đích 16ha đất rừng đặc dụng đèo Cả để Công ty CP tập đoàn Hải Thạch khai thác đất làm dự án hầm đèo Cả.

Đây là vấn đề đã được báo Tuổi Trẻ phản ánh trong bài "Phú Yên: hút cát, phá rừng bằng… cơ chế đặc thù" ngày 2-7-2017.

Thực hiện kết luận của phó thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình ngày 20-9-2017, ngày 21-11-2017, tổng thanh tra Chính phủ đã ban hành quyết định thành lập tổ kiểm tra về việc UBND tỉnh Phú Yên cho chuyển đổi 16ha đất rừng đặc dụng đèo Cả (thuộc xã Hòa Xuân Nam, huyện Đông Hòa) để Công ty CP tập đoàn Hải Thạch (gọi tắt là tập đoàn Hải Thạch) lấy đất làm vật liệu xây dựng.

Cho phá rừng đặc dụng để… lấy đất

Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, năm 2010, tập đoàn Hải Thạch có văn bản đề xuất xin được lấy 16ha (trong đó có 15ha có rừng) quy hoạch rừng đặc dụng đèo Cả để khai thác đất phục vụ dự án hầm đường bộ đèo Cả.

Từ tham mưu của hai sở Tài nguyên môi trường và Xây dựng, ngày 24-2-2011, UBND tỉnh Phú Yên quyết định phê duyệt bổ sung mỏ đất này vào quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tỉnh Phú Yên đến năm 2015, định hướng đến năm 2020.

Theo nhận xét của Thanh tra Chính phủ, vị trí mỏ đất trên đã được quy hoạch là đất rừng đặc dụng, thuộc khu vực cấm hoạt động khoáng sản, nhưng UBND tỉnh Phú Yên bổ sung quy hoạch khai thác khoáng sản là chưa phù hợp quy định của Luật Khoáng sản.

Tiếp đó, ngày 4-4-2012, UBND tỉnh Phú Yên có thông báo cho phép tập đoàn Hải Thạch vừa khai thác, vừa hoàn tất thủ tục với diện tích 2ha trong 16ha được cấp phép. 

Lúc này, các cơ quan chức năng của tỉnh chưa có quyết định thu hồi, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng rừng.

Sau đó, UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho tập đoàn Hải Thạch vào ngày 14-11-2012. 

Từ đó, người dân (được giao khoán trồng rừng ở đây) tự khai thác 15ha rừng trồng thuộc quy hoạch rừng đặc dụng, còn tập đoàn Hải Thạch đào xúc khoảng 7,3ha đất ở mỏ đất này.

Mãi đến ngày 21-7-2015, UBND tỉnh Phú Yên mới ban hành quyết định về việc thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất, cho thuê đất để tập đoàn Hải Thạch thực hiện dự án. 

Tuy nhiên, vào thời điểm trên, dự án khai thác đất ở khu vực đèo Cả chưa có trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của UBND huyện Đông Hòa và của tỉnh Phú Yên, chưa chuyển mục đích sử dụng rừng là vi phạm Luật Bảo vệ và phát triển rừng, Luật Đất đai.

Xe múc đang múc đất hoàn thổ tại mỏ đất trên đèo Cả (ảnh chụp ngày 28-1) - Ảnh: DUY THANH

Sai đánh giá tác động môi trường đã được duyệt

Theo báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của dự án khai thác mỏ đất đèo Cả và dự án cải tạo phục hồi môi trường đã được phê duyệt, tập đoàn Hải Thạch phải trồng cây sao đen trên toàn bộ diện tích khai thác.

Tuy nhiên, từ đề xuất của Sở NN&PTNT Phú Yên, UBND tỉnh Phú Yên có thông báo ngày 15-6-2017 chấp thuận cho tập đoàn Hải Thạch nộp 815 triệu đồng tiền trồng rừng thay thế mà không phải trồng lại rừng.

Thanh tra Chính phủ nhận xét rằng việc làm này của UBND tỉnh Phú Yên không đúng với ĐTM và dự án cải tạo phục hồi môi trường đã được phê duyệt, trái với hướng dẫn của Tổng cục Lâm nghiệp ngày 28-3-2014 về việc phải hoàn thổ và trồng lại rừng đối với các dự án thu hồi đất rừng tạm thời để khai thác khoáng sản.

Về phía tập đoàn Hải Thạch, báo cáo của Thanh tra Chính phủ nêu: Việc công ty khai thác đất khi chưa có quyết định cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng rừng, chưa được bàn giao mặt bằng là vi phạm pháp luật về đất đai, khoáng sản.

"Quá trình khai thác, công ty không thực hiện theo hình thức cuốn chiếu, làm đến đâu trả lại mặt bằng đến đó, không giữ lại phần đất bóc tầng phủ, khai thác quá độ sâu theo quy định, vượt trữ lượng, sai so với giấy phép khai thác khoáng sản được cấp, ĐTM và dự án Cải tạo phục hồi môi trường đã được phê duyệt" - Thanh tra Chính phủ nhận xét.

Ngoài ra, tập đoàn Hải Thạch cũng không thực hiện đúng một số quy định khác của Luật Khoáng sản khi tiến hành khai thác đất trong diện tích 16ha rừng đặc dụng đèo Cả.