Thanh long được bày bán trên đường Nguyễn Thái Sơn, quận Gò Vấp, TP.HCM - Ảnh: Thanh Tùng

Một trong những nguyên nhân là đầu ra chủ yếu phụ thuộc thị trường Trung Quốc.

Theo một số nhà vườn tại huyện Chợ Gạo (Tiền Giang), hiện giá thanh long ruột đỏ bán cho thương lái có loại chỉ hơn 1.000 đồng/kg, loại đẹp hơn giá ở mức 3.000 - 5.000 đồng/kg, so với năm ngoái mức giá này đã giảm vài ngàn đồng.

Còn so với đợt thu hoạch trước vào tháng 2 ở mức 13.000 - 17.000 đồng/kg, hiện nay giá thanh long chỉ còn chừng 1/3. Nông dân bán ra gần như không có lãi. Tình trạng này cũng diễn ra tại Bình Thuận, địa phương có diện tích trồng thanh long lớn của cả nước.

Lý giải nguyên nhân rớt giá, chị Huỳnh Thị Uyên, nông dân trồng thanh long tại huyện Chợ Gạo, cho rằng do trồng quá nhiều nhưng không bán được nên giá đua nhau rớt. “Thanh long ở đây chủ yếu đưa đi Trung Quốc, ra đến cửa khẩu người ta không mua là coi như đổ bỏ ngay đó” - chị Uyên nói.

Còn ở góc độ doanh nghiệp, ông Trần Ngọc Hiệp, giám đốc Công ty TNHH thanh long Hoàng Hậu (Bình Thuận), phân tích đầu ra của thanh long VN chủ yếu vẫn phụ thuộc thị trường Trung Quốc qua đường tiểu ngạch nên luôn rủi ro. Các thương lái Trung Quốc rất am hiểu tình hình mùa vụ thanh long tại VN, do đó họ có thể ép giá khi đang thu hoạch rộ.

Một số doanh nghiệp vừa qua mở rộng thị trường xuất khẩu sang Mỹ, thế nhưng sản lượng xuất sang thị trường này đang chững lại. Hầu như các chuyến hàng vận chuyển bằng đường biển đã dừng lại. Các công ty xuất khẩu chỉ hoạt động cầm chừng bằng các chuyến hàng bay.

Ông Nguyễn Hữu Đạt, giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu, cho biết tháng 7 và tháng 8 hằng năm là thời điểm thu hoạch vụ chính thanh long trong năm nên số lượng cung cấp ra thị trường rất lớn.

Tuy nhiên, đây cũng là các tháng bắt đầu mùa mưa nên sâu bệnh nhiều, chất lượng thanh long xuống thấp. Do đó, các doanh nghiệp rất hạn chế xuất khẩu trong thời điểm này.

Hầu như các lô thanh long xuất khẩu bằng đường biển đều bị ngưng lại, các doanh nghiệp chỉ chọn thanh long chất lượng cao và xuất khẩu bằng đường máy bay để đảm bảo chất lượng.

Do vậy, giá bán loại thanh long đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang Mỹ hiện còn 12.000 đồng/kg, trong khi thời điểm trước và sau tết lên đến 35.000 - 40.000 đồng/kg.

Theo ông Vương Đình Khoát - giám đốc Công ty Hugo (TP.HCM), hiện các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long đều đang hạn chế đưa mặt hàng này đi Mỹ. Bởi cùng thời điểm thanh long VN thu hoạch rộ cũng là thanh long từ các vùng khác của Mỹ và thế giới thu hoạch.

Do đó, nếu đưa thanh long VN sang Mỹ bây giờ sẽ khó cạnh tranh với hàng nội địa của Mỹ hoặc từ Mexico, Chile... “Tới tháng 9 khi chất lượng thanh long VN ổn định trở lại và hàng nội địa của Mỹ đã vãn, các doanh nghiệp mới đẩy mạnh xuất khẩu trở lại. Còn bây giờ chúng tôi chỉ tập trung đẩy mạnh xuất khẩu nhãn sang Mỹ” - ông Khoát cho biết.