Viêm phổi gây tử vong hàng đầu ở trẻ nhỏ

Theo thống kê của WHO và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc UNICEF, viêm phổi cướp đi tính mạng của nhiều trẻ em hơn bất kỳ bệnh truyền nhiễm nào khác. Trong năm 2019, viêm phổi chiếm 14% tổng số ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi và chiếm 22% tổng số ca tử vong ở trẻ từ 1 đến 5 tuổi, khiến 740.180 trẻ em, tương đương 2.000 trẻ tử vong mỗi ngày, trong đó có khoảng 190.000 trẻ sơ sinh. Tại Việt Nam, viêm phổi cũng đứng đầu trong các nguyên nhân gây tử vong ở trẻ em với khoảng 4.000 trẻ tử vong và 2,9 triệu ca mắc mỗi năm.

Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là đối tượng dưới 2 tuổi là nhóm tuổi có nguy cơ mắc và tử vong do viêm phổi cao nhất. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm phổi có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng huyết, tràn mủ màng phổi, viêm màng não, suy hô hấp cấp, tràn dịch màng tim, trụy tim…

Viêm phổi do nhiều tác nhân gây ra như virus cúm, sởi, thủy đậu, vi khuẩn phế cầu, ho gà, Haemophilus influenzae týp B (Hib). Viêm phổi do Hib thường khởi phát âm thầm với các triệu chứng như sốt, ho và có đờm mủ. Viêm phổi cũng là biến chứng thường gặp nhất của ho gà và dễ gây tử vong đặc biệt ở trẻ dưới 1 tuổi.

Viêm màng não để lại nhiều di chứng

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm màng não là tình trạng viêm các mô xung quanh não và tủy sống. Viêm màng não có thể do một số loại vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng gây ra. Trong đó, viêm màng não do vi khuẩn là nguy hiểm và phổ biến nhất, có thể gây tử vong chỉ trong vòng 24 giờ. Mặc dù điều trị kịp thời, tỷ lệ tử vong cũng rất cao, lên đến 15%. 

Cứ 5 người thì có một người sống sót sau một đợt viêm màng não do vi khuẩn có thể để lại di chứng lâu dài như điếc, co giật, yếu tay chân, mù lòa, rối loạn ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ, sẹo và cắt cụt chi do nhiễm trùng huyết. 

Có 4 tác nhân vi khuẩn hàng đầu gây viêm màng não là Hib, não mô cầu, phế cầu khuẩn, liên cầu khuẩn nhóm B. Viêm màng não có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, chưa có miễn dịch bảo vệ từ vắc xin là đối tượng dễ mắc bệnh nhất. 

Tại Việt Nam, theo thống kê của WHO và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, năm 2000 có 625 trường hợp mắc viêm màng não do Hib. Trẻ bị viêm màng não có các biểu hiện sốt, chán ăn, bú kém, rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy hoặc nôn, ho, chảy nước mũi… nên dễ nhầm lẫn với viêm nhiễm đường hô hấp thông thường, bỏ lỡ thời gian can thiệp sớm.

Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, theo các nghiên cứu, các vi khuẩn gây bệnh trú ở vùng mũi họng, người mang mầm bệnh không triệu chứng là nguồn lây và phát tán chính các vi khuẩn Hib, phế cầu khuẩn, ho gà, não mô cầu… Do đó, rất khó nhận biết người bệnh để cách ly bảo vệ trẻ. Các vi khuẩn này còn có tình trạng kháng kháng sinh ngày càng cao, gây khó khăn và tốn kém chi phí điều trị.