Phóng to

Phụ nữ mang thai cần bổ sung viên sắt

Phụ nữ có nhu cầu sắt cao trong thời gian mang thai. Thiếu sắt dẫn đến chứng thiếu máu thiếu sắt, tăng nguy cơ đẻ non, tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong của mẹ và con... Do đó các bà mẹ mang thai nên lưu ý bổ sung viên sắt, sử dụng các thực phẩm có tăng cường sắt (sữa, bột ngũ cốc, bánh mì...).

Cuộc điều tra toàn quốc về thiếu máu dinh dưỡng năm 1995, 2000 cho thấy thiếu máu dinh dưỡng là vấn đề có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng quan trọng ở nước ta. Tỷ lệ thiếu máu ở phụ nữ có thai là 52,7% năm 1995, đã giảm xuống còn 32,4% năm 2000.

Cuộc điều tra đã xác định thiếu máu do thiếu sắt đóng vai trò chủ yếu ở nước ta. Khẩu phần ăn của các gia đình hiện nay rất nghèo sắt, nhất là sắt có nguồn gốc từ động vật.

Vì sao phụ nữ mang thai hay bị thiếu máu, thiếu sắt?

Trước hết là do nhu cầu sắt trong các thời kỳ mang thai cao, có thể nói là cao nhất trong các giai đoạn của cuộc đời.

Nhu cầu sắt của cơ thể cũng như giá trị sinh học của sắt trong thức ăn sẽ giúp chúng ta giải thích vì sao một số đối tượng như phụ nữ có thai, phụ nữ lứa tuổi sinh đẻ, trẻ em đang phát triển lại có nguy cơ cao về thiếu máu dinh dưỡng.

Nguồn sắt trong thức ăn và các yếu tố ảnh hưởng tới hấp thu sắt

Sắt được cung cấp cho cơ thể từ hai nguồn: Sắt ở dạng hem và không ở dạng hem. Hem là thành phần của hemoglobin và myoglobin có trong thịt, cá và tiết. Tỷ lệ hấp thu loại sắt này cao 20-30%. Sắt không ở dạng hem có chủ yếu ở ngũ cốc rau củ và các loại hạt đậu. Tỷ lệ hấp thu thấp hơn nhiều và phụ thuộc vào sự có mặt của các chất hỗ trợ hay ức chế trong khẩu phần ăn.

Các chất hỗ trợ hấp thu sắt dạng không hem là: vitamin C; thức ăn giàu protein (thịt, cá, hải sản, trứng).

Các yếu tố hạn chế hấp thu sắt không hem: phytate có nhiều trong ngũ cốc, đậu đỗ; polyphenols có nhiều trong đậu đỗ, vỏ quả; tanin có nhiều trong nước chè, một số quả chín.

Yếu tố con người: tình trạng sắt (nếu tình trạng dự trữ sắt của cơ thể thấp thì tỷ lệ hấp thu sắt cao, và ngược lại); tình trạng sức khỏe (nếu đang mắc bệnh nhiễm khuẩn và ký sinh trùng như nhiễm giun móc, giun tóc và giun đũa) và hấp thu kém...

Hậu quả của thiếu máu, thiếu sắt ở phụ nữ mang thai

Ảnh hưởng tới khả năng lao động

Thiếu máu gây nên tình trạng thiếu ôxy ở các tổ chức, đặc biệt ở một số cơ quan như tim, não làm cho năng suất lao động của những người bị thiếu máu thấp hơn hẳn những người bình thường. Khi tình trạng sắt được cải thiện thì năng suất lao động cũng tăng lên rõ rệt. Người ta cũng nhận thấy tình trạng thiếu sắt tiềm tàng (chưa có biểu hiện thiếu máu) cũng làm giảm khả năng lao động.

Ảnh hưởng tới thai sản

Thiếu máu tăng nguy cơ đẻ non, tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong của mẹ và con. Những bà mẹ bị thiếu máu có nguy cơ đẻ con nhẹ cân và dễ bị chảy máu ở thời kỳ hậu sản và sinh ra những đứa con có tình trạng dự trữ sắt thấp. Vì vậy, người ta đã coi thiếu máu, thiếu sắt trong thời kỳ thai nghén là một đe dọa sản khoa.

Phòng chống thiếu máu, thiếu sắt cho phụ nữ mang thai; có 4 giải pháp chính sau:

Bổ sung viên sắt cho phụ nữ mang thai:

Việc bổ sung có thể tiến hành ngay khi bà mẹ có thai đến khám lần đầu và đều đặn suốt thời gian mang thai cho tới sau khi sinh 1 tháng. Liều bổ sung là 60mg sắt nguyên tố/ngày), thường kèm theo cả acid folic 400mcg/ngày.

Sử dụng các thực phẩm có tăng cường sắt:

Trên thế giới, sắt được nghiên cứu bổ sung vào các loại thức ăn như sữa, bột ngũ cốc, bánh mì, mì ăn liền, sữa bột đậu tương, bánh bích quy. Ở Việt Nam đã có sắt tăng cường vào nước mắm cho phụ nữ, trẻ em; bánh bích quy tăng cường sắt và đa vitamin khoáng chất cho học sinh, phụ nữ mang thai; bột dinh dưỡng có tăng cường đa vitamin và khoáng chất cho trẻ em thời kỳ ăn dặm.

Biện pháp cải thiện chế độ ăn:

Cải thiện bữa ăn của phụ nữ mang thai, lựa chọn các thức ăn động vật giàu sắt, thức ăn giàu vitamin C. Hạn chế các yếu tố gây ức chế hấp thu sắt trong thức ăn.

Phòng chống giun móc và vệ sinh môi trường:

Giun móc là yếu tố tăng cao nguy cơ thiếu máu dinh dưỡng ở nước ta sau yếu tố dinh dưỡng và tồn tại ở các địa phương trong cả nước. Do đó phải cải thiện tình trạng môi trường, nước, phát động phong trào 3 công trình vệ sinh: hố xí, giếng nước, nhà tắm; không dùng phân tươi làm phân bón.