Nguy cơ bệnh tật khi gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ tuy biểu hiện triệu chứng lâm sàng không rõ ràng nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ như ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Vậy gan nhiễm mỡ là gì, ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào, làm thế nào để phòng ngừa gan nhiễm mỡ?

Gan nhiễm mỡ là bệnh do rối loạn chuyển hóa chất béo gây nên. Gan nhiễm mỡ được định nghĩa như là một sự tích luỹ của chất béo trong gan vượt quá 5% trọng lượng của gan. 

Gan nhiễm mỡ có thể là một hậu quả của rất nhiều bệnh, kể cả do uống nhiều rượu, các bệnh về chuyển hoá, do sử dụng thuốc và các rối loạn về dinh dưỡng. Có rất nhiều cơ chế gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ; một trong những cơ chế thường gặp là do sự oxy hóa acid béo ở gan bị giảm, thường do sự rối loạn chức năng của ty lạp thể, chất béo ứ đọng trong tế bào gan.

Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ rệt. Chúng thường được phát hiện qua các xét nghiệm và kiểm tra siêu âm. Tuy nhiên căn bệnh này lại tiềm ẩn 4 nguy cơ lớn:

- Khi gan nhiễm mỡ, lượng photpholipid hợp thành trong tế bào gan và lượng lipoprotein trong huyết tương thường bị giảm; dần dần ảnh hưởng xấu đến chức năng thần kinh và mạch máu, dẫn đến hiện tượng giảm trí nhớ, xơ vữa động mạch…

- Ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất trong gan, nhất là làm chức năng tổng hợp albumin của gan bị suy yếu. Albumin là protein đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì hoạt động của tất cả các tổ chức và cơ quan trong cơ thể. Thiếu albumin nặng sẽ dẫn đến tình trạng chán ăn, tinh thần và cơ thể mệt mỏi, dễ mắc bệnh do chức năng miễn dịch suy giảm…

- Gan bị xơ hóa dần dần, dẫn đến xơ gan. Nếu người bị gan nhiễm mỡ lại đồng thời mắc bệnh viêm gan vi rút B, C hoặc vẫn tiếp tục uống rượu vô độ, thì gan có thể bị xơ hóa nhanh chóng và ung thư gan.

- Làm giảm tuổi thọ, gan nhiễm mỡ do béo phì hoặc đái tháo đường, tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh, nhưng vẫn làm giảm tuổi thọ một cách đáng kể. 

Vậy làm thế nào để phòng ngừa gan nhiễm mỡ? 

Trước hết phải ăn uống hợp lý: thức ăn lý tưởng cho người bị gan nhiễm mỡ như bắp, rau cần, nấm hương… có tác dụng hạ cholesterol trong máu và tế bào gan. Ngoài ra, còn có một số loại trà giúp giải độc, hạ mỡ máu và giảm béo. Những thực phẩm này đặc biệt thích hợp cho bệnh nhân gan nhiễm mỡ.

- Bắp chứa nhiều các acid béo không no, có khả năng thúc đẩy quá trình chuyển hóa của chất béo nói chung và cholesterol nói riêng.

- Nhộng tằm có tác dụng làm giảm cholesterol máu và cải thiện chức năng gan; thường dùng dưới dạng các món ăn hoặc tán thành bột để uống.

- Kỷ tử có tác dụng ức chế quá trình tích tụ chất mỡ trong tế bào gan, thúc đẩy sự tăng sinh tế bào gan và cải thiện chu trình chuyển hóa chất béo.

- Nấm hương chứa những chất có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu và tế bào gan; dùng dưới dạng thực phẩm để chế biến các món ăn.

- Lá trà có khả năng làm tăng tính đàn hồi thành mạch, giảm cholesterol máu và phòng chống sự tích tụ mỡ trong gan.

- Lá sen giảm mỡ máu, giảm béo và phòng chống sự tích tụ mỡ trong tế bào gan; dùng dưới dạng tươi hoặc khô thái vụn hãm với nước sôi uống thay trà hoặc nấu cháo lá sen.

- Rau cần chứa nhiều vitamin, tác dụng mát gan, hạ cholesterol trong máu, thúc đẩy quá trình bài tiết các chất độc trong gan và trong máu.

Ngoài ra, người bệnh gan nhiễm mỡ nên bổ sung các loại rau tươi như cải xanh, cải cúc, rau muống... có công dụng giải nhiệt làm mát gan. 

Cà chua, cà rốt, măng bí đao, mướp, dưa gang, dưa chuột... thanh nhiệt, thông phủ, hành khí, lợi tiểu. 

Các loại dầu thực vật như dầu lạc, dầu vừng, dầu đậu tương... chứa nhiều acid béo không no có tác dụng làm giảm cholesterol máu; các loại thịt, cá ít mỡ và các thức ăn chế biến từ đậu tương, đậu xanh, đậu đen...

Về đồ uống, nên dùng một trong những loại trà dược như sau:

- Trà khô 3g, trạch tả 15g hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 phút thì dùng được. Có công dụng bảo vệ gan, tiêu mỡ, lợi niệu, giảm béo.

- Trà khô 2g, nghệ vàng 10g, cam thảo sao vàng 5g.

- Trà khô 3g, sắn dây thái phiến 10g, lá sen 20g.

- Rễ cây trà 30g, trạch tả 60g, thảo quyết minh 12g.

- Trà 3g, sinh sơn tra 10-15g.

- Hoa trà 2g, trần bì 2g, bạch linh 5g.

Tất cả thái vụn hãm uống thay trà; có công dụng giải độc, hạ mỡ máu, giảm béo.

Cần chú ý kiêng kỵ các thực phẩm và đồ ăn quá béo như mỡ và phủ tạng động vật; các thứ quá cay nóng như gừng, tỏi, ớt, hạt tiêu, rượu, cà phê, trà đặc...

Nếu điều chỉnh bằng ăn uống không hiệu quả có thể kết hợp với thuốc giảm mỡ máu hoặc dùng thuốc có tác dụng dùng bảo vệ, ổn định màng tế bào gan, tăng cường các chức năng gan, chống peroxyd hoá lipid, kích thích quá trình tái tạo nhu mô gan nhưng lại không gây tác dụng phụ.