Lãnh đạo một số trường đại học, doanh nghiệp vừa đưa ra những đề xuất phát triển khoa học công nghệ tại tọa đàm "Chính sách đặc biệt để phát triển công nghệ chiến lược quốc gia", do Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới tổ chức ngày 17-4.

"Khu công nghệ cao TP.HCM chỉ có duy nhất một doanh nghiệp Việt Nam"

GS.TSKH Hồ Tú Bảo - giám đốc Phòng thí nghiệm khoa học dữ liệu của Viện Nghiên cứu cao cấp về toán - cho biết trên thế giới chia nghiên cứu khoa học thành ba loại, gồm nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, nghiên cứu phát triển.

Trong đó, sản phẩm của nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng chủ yếu là những bài báo khoa học, nghiên cứu phát triển chủ yếu do xuất phát từ ngành công nghiệp.

Về phân bổ ngân sách của nhà nước cho các loại hình nghiên cứu khoa học, theo ông Bảo, về cơ bản các quốc gia phát triển như Mỹ, Pháp, Đức, Nhật Bản dành khoảng 14-15% nguồn lực cho nghiên cứu cơ bản; hơn 60% cho nghiên cứu phát triển. Riêng Trung Quốc đầu tư 6% cho nghiên cứu cơ bản và 83% cho nghiên cứu phát triển.

Theo ông Bảo, hiện Việt Nam chưa nhìn nhận rõ ba khái niệm nghiên cứu cơ bản, ứng dụng, phát triển; hiện tập trung vào nghiên cứu là chính, phát triển rất ít.

"Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến tháng 8-2024, Việt Nam có khoảng 743 giáo sư, 5.629 phó giáo sư, 23.776 tiến sĩ; khoảng 91.000 giảng viên đại học", ông Bảo cho biết và đặt câu hỏi trong hơn 23.000 tiến sĩ của Việt Nam có bao nhiêu người gắn với sản xuất và phát triển của đất nước?

Tại tọa đàm, PGS.TS Phan Đăng Tuất - chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam - chia sẻ lại câu chuyện cách đây 2 tháng, khi ông vào Khu công nghệ cao TP.HCM và thấy chỉ có duy nhất một doanh nghiệp Việt Nam, còn lại hầu hết là doanh nghiệp FDI (vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài).

"Khoảng 3 tuần trước tôi lên Khu công nghệ cao Láng Hòa Lạc, chỉ thấy FPT, Viettel và một số công ty, cùng trung tâm đổi mới sáng tạo", ông Tuất nói.

Ông Tuất cho rằng việc chi 3% GDP cho khoa học công nghệ sẽ khiến các nhà khoa học, doanh nghiệp phải phát triển khoa học công nghệ trong một điều kiện "eo hẹp" về tài chính.

"Để thực hiện nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, thời gian tới cần phải tập trung thực lực, tài chính, cơ chế đặc thù cho đội ngũ làm khoa học công nghệ, công nghệ chiến lược. Tập trung vào một vài trung tâm nghiên cứu xứng đáng, vài công nghệ cơ bản", ông Tuất đề xuất.

'Trung tâm hệ sinh thái của khoa học công nghệ phải là doanh nghiệp'

GS.TS Chử Đức Trình - hiệu trưởng Trường đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) - cho biết nghị quyết 57 của Bộ Chính trị với mục tiêu đưa khoa học công nghệ vào tất cả các lĩnh vực trong cuộc sống, từng bước làm chủ công nghệ chiến lược, công nghệ số.

Theo ông, để nghị quyết 57 đi sâu vào cuộc sống, Nhà nước cần có chính sách "kiến tạo", để tất cả các bên liên quan có thể sáng tạo nhất trong lĩnh vực mạnh nhất của mình: doanh nghiệp phải giỏi nhất trong làm thương mại, nhà khoa học phải giỏi nghiên cứu…

"Trong thời gian tới chúng ta phải đẩy mạnh doanh nghiệp tư nhân; phải nuôi dưỡng doanh nghiệp tư nhân, tạo tầm nhìn rất dài. Trung tâm hệ sinh thái của khoa học công nghệ phải là doanh nghiệp, nhà khoa học sẽ đồng hành như một bộ phận nghiên cứu, phát triển của doanh nghiệp", ông Trình đề xuất.

Tương tự, GS.TS Trần Xuân Tú - viện trưởng Viện Công nghệ thông tin và bán dẫn (Đại học Quốc gia Hà Nội) - cho rằng cần nhìn nhận doanh nghiệp như trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

"Cần xác định khoảng 5 - 10 năm nữa, doanh nghiệp sẽ tập trung vào công nghệ gì? Từ đề bài này chúng ta sẽ đầu tư khoa học công nghệ tại các trường đại học, các viện nghiên cứu. Sau 5 - 10 năm, nhân lực đào tạo tại các trường đại học sẽ đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp khi triển khai công nghệ mới", ông Tú nói.

Về hợp tác quốc tế, ông Tú cho rằng cần có cơ chế thông thoáng tạo liên kết tự nhiên giữa các nhà khoa học trong và ngoài nước. "Mỗi lần muốn tổ chức một hội thảo quốc tế, việc xin phép rất phức tạp, mất 5 - 6 tháng", ông Tú cho rằng đây là điều cần phải thay đổi ngay.

Ba đại học hàng đầu bắt tay hợp tác: Học viên có thể nhận văn bằng của cả ba đại học

Ngày 3-4, ba đại học hàng đầu gồm Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM và Đại học Bách khoa Hà Nội đã ký kết văn bản thỏa thuận hợp tác nghiên cứu, phát triển công nghệ chiến lược gắn với hợp tác của doanh nghiệp.