Hàng trăm tờ báo, đủ các loại hình hoạt động, từ báo giấy, báo điện tử đến phát thanh, truyền hình đều phải chạy đua căng thẳng với vô số mạng xã hội, nhất là những ông lớn Facebook, YouTube, TikTok...

Đây là trận chiến diễn ra trên nhiều phương diện: nội dung, tài chính, phương thức, thể loại, tốc độ truyền tải tin tức, thị phần quảng cáo, khả năng phổ cập rộng rãi...

Nhớ một thời khi các mạng xã hội chưa có hoặc mới manh nha, báo chí chính thống độc chiếm thị trường, tha hồ khẳng định vai trò của mình.

Giờ thì không còn thế nữa, sự thăng tiến thần tốc của công nghệ thông tin đang đặt báo chí chính thống vào cuộc đua gay gắt, qua rồi cái thế an nhàn "một mình một chợ", nhởn nhơ muốn làm gì thì làm.

Thời đại 4.0 đưa đến nhiều thuận lợi cho sự phát triển các loại hình báo chí, nhưng cũng đem lại không ít biến động đầy cam go.

Các mạng xã hội có sự tham gia của hàng triệu triệu con người. Họ không chỉ là độc giả, mà còn là những tay bút đáng nể với cái nhìn đa chiều, trình độ đa dạng, đa phong cách biểu hiện. 

Lực lượng này quả là đáng gờm, lơ mơ là báo chí chính thống mất ngay vị trí chủ đạo, tệ hơn nữa là anh nào yếu kém, không hội nhập nổi thì đành giơ hai tay "xin dừng chơi".

Báo chí chính thống đang từng bước cải tiến để xoay chuyển tình thế. Phần đông các tờ báo đều liên tục thay đổi cả chất lượng tin bài lẫn hình thức trình bày. 

Một số báo tỏ ra chủ động trong việc thông tin nhanh, nhạy, kip thời và biết nhấn nhá, đào sâu những vấn đề có tính nóng bỏng, được dư luận quan tâm. 

Tuy nhiên, cần thẳng thắn thừa nhận những cố gắng nêu trên còn khiêm tốn, chưa đủ mạnh để vượt lên, vẫn đang vất vả chống chọi với cơn "bão mạng".

Khác biệt của báo chí chính thống với báo mạng xã hội là tính chính danh và chính ngôn. Cho nên phải hết sức coi trọng việc trung thực với sự thật, phản ánh khách quan, không để xảy ra tình trạng dùng động tác kỹ thuật để bóp méo bản chất sự kiện. 

Thế mạnh này đủ để tạo lực hút, không nhất thiết sa đà vào trò "câu view, câu like" bằng cách mô tả các chi tiết rẻ tiền, thấp hèn. 

Tôn trọng pháp luật, đạo đức, lòng tốt, sự chia sẻ, thương yêu là tiêu chí hàng đầu mà báo chí chính thống cần khẳng định đây là sức mạnh tổng lực để thuyết phục bạn đọc gắn bó hơn với mình.

Các cụ xưa thường quan niệm "nhân chi sơ bản thiện". Cho dù vậy đi chăng nữa, tác động của báo chí "lề phải" hay "lề trái" đều có thể góp phần vào việc chuyển hóa con người thành đối tượng tầm thường, hèn mọn và có hành vi của ác thú nguy hiểm. 

Không thể nói các mạng xã hội toàn là tro tàn và mầm độc hại, nhưng quả thật ở khắp bốn phương trời, không thiếu kẻ vẫn khắc sâu trong đáy tiềm thức những thói quen xa lạ với tiêu chuẩn văn minh. 

Nghĩa vụ của báo chí chính thống là phải ngăn chặn cái thói quen này, không cho các thể chất tai họa ấy lan tràn, thôi thúc nó có thêm điều kiện biến xã hội thành nạn nhân của thứ bản năng không kiềm chế.

Không thể chờ đợi bằng sự can thiệp của mệnh lệnh hành chính, báo chí chính thống phải dấn thân trên tinh thần bảo vệ giá trị cuộc sống. Đó là thứ vũ khí hiệu quả nhất.

TTO giúp tôi 'được biết, được bàn và được làm báo'

TTO - Gởi đôi lời chia sẻ nhân dịp sinh nhật lần thứ 14 của Tuổi Trẻ Online, bạn đọc Khánh Hưng cho rằng chính các tiêu chí bạn đọc "được biết, được bàn và được làm báo' đã làm nên nét riêng của tờ báo.