GS Nguyễn Minh Thuyết (tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới):

Mới làm được 30%

Thời gian qua Bộ GD-ĐT đã thực hiện được tốt hai điều theo tinh thần nghị quyết 29 và nghị quyết 88 là công bố Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (gọi là chương trình mới - PV) và động viên được thêm 2 NXB tham gia biên soạn SGK bên cạnh NXB Giáo Dục, mở ra xu hướng xã hội hóa trong xuất bản SGK.

Tuy nhiên, như vậy vẫn mới chỉ đạt được 30% yêu cầu của nghị quyết và mục tiêu đổi mới chương trình - SGK phổ thông. Phần còn lại, tôi cho rằng sẽ lệ thuộc vào khâu chọn và sử dụng SGK như thế nào.

Tôi không biết Bộ GD-ĐT có định thực hiện ý kiến của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam trong một cuộc họp vào tháng 10-2019 về vấn đề SGK không. Tại cuộc họp đó, Phó thủ tướng đã đề nghị Bộ GD-ĐT công khai biên bản thẩm định SGK đối với các bản mẫu SGK và công khai file mềm các bản mẫu SGK đã được phê duyệt trên mạng để các nhà quản lý giáo dục, giáo viên, phụ huynh và học sinh có cơ hội tiếp cận, tìm hiểu và có cơ sở để lựa chọn SGK sau này. Tôi ủng hộ ý kiến này. Việc thực hiện ý kiến của Phó thủ tướng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc lựa chọn SGK khi giao về các UBND tỉnh có đảm bảo dân chủ, khách quan.

Bên cạnh đó, tôi cũng cho rằng cần xem lại việc để cơ quan quản lý nhà nước đứng ra vừa tổ chức biên soạn SGK, lại vừa tham mưu cho UBND cấp tỉnh chọn SGK. Như thế sẽ khó đảm bảo sự công bằng, khách quan trong việc lựa chọn SGK nào. Nếu một tỉnh thành làm theo cách này thì nhiều tỉnh thành khác có thể cũng sẽ làm như vậy và 63 tỉnh thành sẽ có 63 bộ SGK riêng, như thế sẽ có nhiều bất lợi.

Ông Nguyễn Văn Ngai (nguyên phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM):

Phải để giáo viên chọn SGK

Tôi cho rằng mỗi bộ sách sẽ có cái hay riêng. Tuy nhiên, để chọn một bộ sách phù hợp nhất, mỗi địa phương cần thành lập hội đồng thẩm định, trong đó thành phần chủ yếu là các thầy cô giáo đã và đang trực tiếp đứng lớp giảng dạy, có kinh nghiệm và chuyên môn giỏi, am hiểu tâm sinh lý lứa tuổi học sinh. Họ là người hiểu học sinh nhất và biết được bộ sách nào là phù hợp nhất.

Ngoài ra, giáo viên, phụ huynh, học sinh cũng cần thay đổi quan điểm về SGK. SGK bây giờ không phải là pháp lệnh mà chỉ là một dạng tài liệu tham khảo. Do đó, các địa phương có thể chọn một bộ hoặc nhiều bộ SGK để giáo viên có thể tham khảo cho bài dạy của mình, miễn là đạt được chuẩn của chương trình.

Dĩ nhiên, đối với học sinh cũng vậy, các sở GD-ĐT cần giới thiệu để phụ huynh mua cho con em một bộ SGK phù hợp nhất chứ không nên yêu cầu phụ huynh phải mua nhiều bộ SGK, sẽ rất tốn kém.

Phụ huynh cũng đừng quá lo lắng về việc "sử dụng nhiều bộ sách thì nội dung bài kiểm tra sẽ không thống nhất giữa các trường". Thật ra, chương trình mới nhằm vào việc kiểm tra, đánh giá năng lực của học sinh chứ không phải kiểm tra khả năng học thuộc lòng kiến thức nên không phải ngại việc này.

Bà Hoàng Thị Thu Hiền (giáo viên môn ngữ văn tại TP.HCM):

Không nhất thiết chọn tất cả các môn trong bộ sách

Để tránh tình trạng "lợi ích nhóm", mỗi khối lớp và mỗi bộ môn cần có một hội đồng khác nhau trong việc chọn sách ngoài đại diện UBND các tỉnh thành, sở GD-ĐT. Họ sẽ cùng đọc SGK, có thể dạy thử rồi thảo luận, tranh luận... trước khi bỏ phiếu chọn một bộ sách nào đó. Sở GD-ĐT các tỉnh thành cần công bố công khai số phiếu bầu chọn SGK của hội đồng thẩm định.

Không nhất thiết phải chọn tất cả các môn trong một bộ sách mà các địa phương có thể chọn 1 môn hoặc một số môn trong những bộ sách khác nhau; thậm chí ví dụ khối lớp 1 chọn bộ sách A thì khối lớp 2 có thể chọn bộ sách B, miễn là phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của học sinh địa phương mình. Nhiều ý kiến cho rằng làm như vậy thì rất rối rắm nhưng thực ra những người đứng lớp giảng dạy như chúng tôi không thấy rối chút nào, chúng tôi chỉ quan tâm sách đó có phải là sách tốt nhất cho học trò của mình hay không mà thôi. (H.HG. ghi)

Có vừa đá bóng vừa thổi còi?

Tại cuộc họp báo, Tuổi Trẻ cũng đề cập đến một số ý kiến băn khoăn về việc Sở GD-ĐT TP.HCM làm đầu mối phối hợp với NXB Giáo Dục biên soạn 1 trong 4 bộ SGK của NXB Giáo Dục. Và tại hội nghị giới thiệu bản mẫu SGK của NXB Giáo Dục tổ chức ở phía Nam, một lãnh đạo của Sở GD-ĐT TP.HCM cũng phát biểu và dành cho bộ sách này những lời có cánh. Một số giáo viên ở TP.HCM đã chắc chắn sẽ buộc phải lựa chọn bộ SGK do sở kết hợp với NXB vì "khó có thể có bộ sách khác lọt vào". Như vậy, Bộ GD-ĐT có quan điểm ủng hộ cơ quan quản lý nhà nước "vừa đá bóng vừa thổi còi", tham gia biên soạn và lại là cơ quan tham mưu chọn sách không?

Ông Thái Văn Tài khẳng định trong các hồ sơ của các bộ SGK gửi thẩm định, không hề có bộ SGK nào có sở GD-ĐT liên quan trong quá trình biên soạn. "Nếu có tác giả nào đang làm việc ở sở GD-ĐT tham gia biên soạn SGK thì chắc chắn người đó sẽ không được có tên trong thành viên hội đồng chọn SGK tới đây" - ông Thái Văn Tài trả lời.