Ông Donald Trump sẽ nhậm chức tổng thống Mỹ vào đầu năm sau - Ảnh: Reuters

“Về lý thuyết, tôi có thể điều hành việc làm ăn một cách hoàn hảo và sau đó điều hành đất nước một cách hoàn hảo. Chưa từng có trường hợp nào như vậy - ông Trump khẳng định - Luật pháp hoàn toàn đứng về phía tôi, tổng thống không thể có xung đột lợi ích”.

Theo CBS News, ông Trump nói đúng một số điểm trong luật pháp, theo đó tổng thống và phó tổng thống được miễn trừ hầu hết các luật về xung đột lợi ích liên bang.

Hồi tháng 10-2016, Vụ khảo cứu Quốc hội Mỹ cũng công bố báo cáo cho biết các công chức trong nhánh hành pháp có thể bị phạt hình sự nếu tham gia vào các vấn đề mà họ, hoặc gia đình, đối tác làm ăn hoặc tổ chức của họ, có lợi ích kinh tế.

Tuy nhiên báo cáo lưu ý “vì lo ngại can thiệp vào việc thi hành các trách nhiệm hiến pháp, Quốc hội không áp dụng các giới hạn này đối với tổng thống”. Vì vậy, không có căn cứ về luật pháp nào buộc Tổng thống Mỹ phải từ bỏ lợi ích kinh tế khi xảy ra xung đột lợi ích.

Tuy nhiên mọi chuyện không chỉ đơn giản như vậy.

Trước hết, ông Trump có thể gặp rắc rối với Điều khoản lương trong Hiến pháp, trong đó cấm các công chức Mỹ nhận quà cáp, tiền lương… từ các chính phủ hoặc công ty nhà nước nước ngoài mà không có sự chấp thuận của Quốc hội. Việc này chắc chắn sẽ ảnh hưởng lớn đến chuyện làm ăn của ông Trump, chẳng hạn các khách sạn của ông vốn thường là nơi lưu trú của các quan chức, nhà ngoại giao nước ngoài.

Giới quan sát cũng nhìn thấy một xung đột tiềm năng khác khi ông Trump, trong một phỏng vấn với tờ Times, thừa nhận đã trao đổi với chính trị gia Nigel Farage của Anh về các vấn đề liên quan đến các trại điện gió ở Anh, một chủ đề có thể ảnh hưởng trực tiếp lên giá trị sân gôn của ông Trump ở Scotland. Khi được hỏi liệu ông có khuyến khích ông Farage ngăn cản một dự án trại điện gió làm vướng tầm nhìn của sân gôn trên hay không, ông Trump cho biết “có lẽ” đã đề cập đến vấn đề này.

Đến nay dường như không có quy trình pháp lý nào để phạt Tổng thống Mỹ liên quan đến Điều khoản tiền lương bởi tất cả các lãnh đạo đều hết sức tránh để xảy ra xung đột lợi ích.

Nhưng theo CBS News, một xung đột khác từ khách sạn mới xây của ông Trump tại thủ đô Washington có thể vượt ngoài điều khoản này. Chẳng là để xây khách sạn này, ông Trump đã phải thuê lại Phòng thư tín cũ của chính phủ với tiền thuê được trả hằng năm.

Theo giáo sư Steven Schooner của Đại học George Washington, ngoài khoản tiền thuê cơ bản, ông Trump cũng đã đồng ý trả thêm các khoản phụ trội tùy thuộc vào tình hình làm ăn của khách sạn. Điều này đồng nghĩa với việc phải đàm phán lại mỗi năm.

“Làm sao có thể mong một nhân viên chính phủ đàm phán với gia đình ông Trump một cách ngang hàng và đối xử với gia đình ông như bao nhà thầu khác?” - ông Schooner đặt câu hỏi.

Ngoài ra, không thể không nhắc đến một xung đột khác từ một trong những đối tác cho vay lớn nhất của ông Trump, Ngân hàng Deutsche Bank. Gã khổng lồ Đức đang đàm phán dàn xếp với Bộ Tư pháp Mỹ về vai trò của ngân hàng này trong vụ vỡ bong bóng thế chấp gây ra cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Washington đang đề nghị dàn xếp với 14 tỉ USD.

Để tránh xung đột lợi ích, ông Trump cho biết sẽ giao lại quyền kiểm soát Trump Organization cho các con. Tuy nhiên theo giới quan sát, Tổng thống đắc cử vẫn còn rất mặn mà với chuyện làm ăn dù ngày nhậm chức đã cận kề. Chẳng hạn trong khi thiết kế nội các mới, ông Trump tuần trước vẫn dành thời gian gặp các đối tác từ Ấn Độ để bàn chuyện phát triển khu vực căn hộ cao cấp mang thương hiệu Trump ở quốc gia Nam Á này.