Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu về Iran và thỏa thuận hạt nhân Iran tại Nhà Trắng ở Washington, Mỹ ngày 13-10 - Ảnh: REUTERS

Theo hãng tin Reuters, trong tuyên bố phát đi ngày 13-10, tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông từ chối việc chính thức xác nhận Iran đã tuân thủ nghiêm túc các điều khoản đặt ra trong thỏa thuận hạt nhân đạt được năm 2015.

Với việc đưa ra cảnh báo có thể rốt cuộc sẽ chấm dứt thỏa thuận, động thái của ông Trump là một sự thay đổi lớn về chính sách đối ngoại của Mỹ tại thời điểm chính quyền Mỹ cũng đang vướng vào một cuộc khủng hoảng khác với Triều Tiên liên quan tới tham vọng hạt nhân của nước này.

Đây cũng là lần thứ hai trong hai ngày ông Trump đã "tấn công" vào di sản chính trị của người tiền nhiệm Barack Obama sau khi ký sắc lệnh hành pháp ngày 12-10 với những thay đổi làm suy yếu đáng kể chính sách cải cách y tế của ông Obama.

"Chúng ta sẽ không tiếp tục lộ trình mà kết quả có thể đoán trước sẽ bạo lực hơn, khủng khiếp hơn và nguy cơ rất rất thực của việc Iran đạt tới cấp độ làm giàu uranium đủ để sử dụng cho vũ khí", ông Trump nói.

Đáp lại những tuyên bố của ông Trump, tổng thống Iran, ông Hassan Rouhani, ngày 13-10 cho biết Tehran đã rất trung thành với bản thỏa thuận, đồng thời cáo buộc ông Trump đã đưa ra những buộc tội vô căn cứ với Iran.

"Iran chưa và sẽ không bao giờ khuất phục trước bất cứ sức ép bên ngoài nào. Iran và bản thỏa thuận đang mạnh mẽ hơn bao giờ hết", ông Rouhani nói.

Bất kể những cáo buộc của tổng thống Mỹ với Iran, tổng giám đốc cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), ông Yukiya Amano, tái khẳng định Iran hiện đang "trong cơ chế kiểm tra hạt nhân nghiêm khắc nhất" của thế giới và Tehran cũng đang tuân thủ thỏa thuận hạt nhân.

Theo luật pháp Mỹ, cứ 90 ngày một lần, tổng thống sẽ phải xác nhận với Quốc hội về việc Iran đang tuân thủ thỏa thuận hạt nhân. Ông Trump từng miễn cưỡng thực hiện điều này hai lần trước đó.

Hai quan chức trong chính quyền Mỹ được tiết lộ những thông tin về cuộc thảo luận cấp cao liên quan tới chính sách với Iran cho biết, lần này, ông Trump đã phớt lờ các quan điểm của Bộ trưởng quốc phòng, Ngoại trưởng, chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân, chánh văn phòng tổng thống và cả cố vấn an ninh quốc gia của ông.

Trước quyết định của ông Trump, các thành viên đảng Dân chủ lên án gay gắt. Thượng nghị sĩ Ben Cardin cho rằng: "Ở một thời điểm nước Mỹ và các đồng minh đang đối mặt với cuộc khủng hoảng hạt nhân với Triều Tiên, tổng thống lại tạo thêm một cuộc khủng hoảng mới sẽ cô lập chúng ta với các đồng minh và đối tác của mình".

Quốc hội Mỹ sẽ có 60 ngày nữa để quyết định có nên áp đặt lại các lệnh trừng phạt kinh tế đã từng được gỡ bỏ với Tehran hay không.

Nếu Quốc hội Mỹ quyết định trừng phạt trở lại, điều đó cũng có nghĩa Mỹ sẽ vi phạm những điều khoản đã thống nhất trong thỏa thuận hạt nhân, và thỏa thuận sẽ lại thất bại. Nếu các nghị sĩ quyết định không làm gì cả thì thỏa thuận vẫn sẽ được thực thi.

Thượng nghị sĩ Bob Corker, chủ tịch Ủy ban đối ngoại thượng viện, đang tiến hành sửa đổi một điều luật về Iran, trong đó sẽ bao gồm những "điểm kích hoạt" để nếu bị vượt qua những điểm đó, Tehran sẽ tự động bị áp đặt trở lại các lệnh trừng phạt của Mỹ.