Thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ Anthony Kennedy phát biểu trong buổi lễ tuyên thệ nhậm chức thẩm phán ngày 10-4-2017 của ông Neil Gorsuch tại khu Vườn Hồng của Nhà Trắng - Ảnh: REUTERS

Thẩm phán theo đường lối bảo thủ Kennedy, người sẽ bước sang tuổi 82 vào tháng 7 tới, là thẩm phán lớn tuổi thứ hai trong tòa án gồm 9 thành viên, đã trở thành một trong những luật gia Mỹ có vai trò quan trọng nhất kể từ khi được Tổng thống Đảng Cộng hòa Ronald Reagan chỉ định làm thẩm phán trong Tòa án Tối cao năm 1988.

Ông là người đã góp phần hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính, ủng hộ quyền nạo phá thai và xóa bỏ hạn mức chi tiêu chính trị.

Trong một tuyên bố ngày 27-6 (giờ địa phương), thẩm phán Kennedy giải bày: "Vinh dự và đặc quyền lớn nhất đối với tôi là được phụng sự quốc gia trong hệ thống tư pháp liên bang suốt 43 năm, trong đó có 30 năm làm việc tại Tòa án Tối cao".

Theo Tòa án Tối cao Mỹ, quyết định nghỉ hưu của thẩm phán Kennedy sẽ có hiệu lực từ ngày 31-7.

Trong tuyên bố của mình, thẩm phán Kennedy cho biết ông muốn dành thời gian nhiều hơn cho gia đình. Trước đây ông từng làm thẩm phán ở tòa phúc thẩm bang California.

Ông Kennedy là luật gia theo đường lối bảo thủ truyền thống, song đôi khi lại đồng thuận với các thẩm phán theo trường phái tự do trong những phán quyết mang tính then chốt linh hoạt theo từng vấn đề.

Hôm 26-6, ông cùng 4 thẩm phán bảo thủ khác của Tòa án Tối cao đã có quyết định mang lại thắng lợi pháp lý to lớn cho Tổng thống Trump khi giữ nguyên lệnh cấm đi lại đối với công dân của một số quốc gia Hồi giáo.

Sau tuyên bố trên, Tổng thống Donald Trump cho biết ông dự kiến lựa chọn người thay thế thẩm phán Kennedy từ danh sách 25 ứng cử viên hiện nay của Nhà Trắng.

Hãng tin Reuters dẫn một nguồn tin thân cận với Nhà Trắng cho biết kỳ thực hiện trong danh sách đề cử rút gọn của ông Trump chỉ còn 5 ứng viên.

Với việc có thể chủ động chọn thẩm phán mới, Tổng thống Trump tiếp tục giữ quyền tạo lợi thế có được 5 thẩm phán bảo thủ so với 4 thành viên còn lại.

Trong khi đó, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ, ông Mitch McConnel thông báo thượng viện sẽ thảo luận về đề cử cuối cùng của ông Trump đối với việc tìm người thay thẩm phán Kennedy vào mùa thu tới.

Tòa án Tối cao Mỹ từng bị khuyết một ghế trong suốt 14 tháng sau khi thẩm phán Antonin Scalia qua đời vào tháng 2-2016 và cơ quan tư pháp có quyền lực cao nhất nước Mỹ chỉ có đủ 9 thẩm phán trở lại sau khi người được Tổng thống Trump đề cử là ông Neil Gorsuch tuyên thệ nhậm chức ngày 10-4-2017.

Tòa án Tối cao Mỹ là tòa án liên bang cao nhất tại Mỹ, có thẩm quyền tối hậu trong việc giải thích hiến pháp, có tiếng nói quyết định trong các tranh tụng về luật liên bang, cùng với quyền tài phán chung thẩm (có quyền tuyên bố về tính hợp pháp của các đạo luật của quốc hội và của các viện lập pháp tiểu bang, hoặc các hoạt động của nhánh hành pháp liên bang và tiểu bang).

Là định chế quyền lực cao nhHiến pháp. Tất cả tòa án liên bang khác được thành lập bởi quốc hội. Thẩm phán tòa tối cao (hiện nay có 9 người) được bổ nhiệm trọn đời bởi tổng thống và được phê chuẩn bởi thượng viện.

Một trong 9 thẩm phán trên được chọn để làm chánh án.