Thế nhưng êkip của ông Obama đã chuẩn bị sẵn một phương án từ trước, thậm chí không đợi rào cản được dựng lên, để rồi cuối cùng Đảng Cộng hòa có muốn bác bỏ chăng nữa cũng chỉ bác bỏ trên hình thức, bất quá là một văn bản tái lập bang giao, chứ trong thực tế mọi quan hệ cụ thể hầu như đã được tháo gỡ.

Rạng sáng thứ sáu 19-12 (giờ Việt Nam), bảy quan chức các bộ khác nhau của chính quyền Obama đã tổ chức họp báo qua điện thoại để loan báo các quyết định tháo gỡ từng phần.

Đầu tiên là giải tỏa bớt các hạn chế đi lại. Trong những tuần lễ tới sẽ nới lỏng việc cho công dân Mỹ sang Cuba thuộc các diện thăm thân nhân, viên chức chính phủ, hoạt động báo chí, khảo cứu và hội nghị, sinh hoạt giáo dục, sinh hoạt tôn giáo, biểu diễn, thi đấu, hỗ trợ dân địa phương...

Bộ Tài chính loan báo việc nâng hạn ngạch kiều hối gửi sang Cuba.

Tới đây cho dù không thuộc diện gửi tiền cho thân nhân, bất cứ ai ở Mỹ cũng đều có thể gửi đến 2.000 USD mỗi quý cho bất cứ ai ở Cuba mà không cần biết có là thân nhân hay không, ngoại trừ gửi cho quan chức chính phủ (nhằm tránh vi phạm luật hối lộ quan chức nước ngoài). Một năm như thế sẽ được gửi đến 8.000 USD.

Quả là một sự gia tăng “ngoài sự tưởng tượng” khi mà theo các quy định năm 2009, chỉ được gửi mỗi quý 500 USD, tức tổng cộng 2.000 USD/năm.

Thế nhưng đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng “lách luật” hiện hành, trong khi cả tảng băng luật cấm hiện hành sẽ tan rã với việc không giới hạn hạn mức kiều hối cho các dự án nhân đạo và phát triển doanh nghiệp tư nhân ở Cuba.

Thông báo “nói chung là sẽ được cấp phép với không chút hạn chế nào về số lượng” được hiểu như là cho phép “bơm tiền thả cửa” sang Cuba.

Quan trọng không kém là những thay đổi trong thủ tục pháp lý về tài chính liên quan đến xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp và y tế từ Mỹ sang Cuba sẽ cho phép các nhà xuất khẩu Mỹ cạnh tranh hơn trong việc đưa hàng của họ đến Cuba.

Trong danh mục hàng hóa tới đây sẽ được phép xuất khẩu sang Cuba, đầu tiên phải kể đến vật liệu xây dựng nhà cửa cùng thiết bị nông nghiệp cho các nhà nông cá thể ở Cuba.

Tất cả trong một bối cảnh mới là các ngân hàng Mỹ từ nay sẽ được thiết lập các tài khoản trao đổi với các ngân hàng Cuba, để tiến tới thẻ tín dụng Mỹ sẽ được sử dụng tại nước này.

Chưa hết, chính quyền Obama sẽ tháo gỡ ngay các hạn chế hiện hành trong lĩnh vực thông tin liên lạc và kỹ thuật truyền thông cho dân chúng Cuba.

Các gói liên lạc viễn thông và Internet giữa Mỹ và Cuba sẽ được kết nối, kể cả các thiết bị cơ sở hạ tầng, mà không cần phải xin phép OFAC - cơ quan kiểm soát việc thực thi lệnh trừng phạt kinh tế và thương mại.

Chi tiết sau cùng này cho thấy không chỉ quyết định tháo khoán cấm vận thông tin, liên lạc với Cuba, mà còn ý nghĩa vô cùng ở chỗ cắt đi vai trò kiểm soát cấm vận của OFAC trong lĩnh vực tối quan trọng và nhạy cảm này.

Theo lời một quan chức Bộ Thương mại Mỹ, tới đây sẽ xuất khẩu thiết bị viễn thông, cả phần cứng lẫn phần mềm và dịch vụ đi kèm - kết thúc hoàn toàn thời kỳ mà một máy tính xách tay cũng khó lòng lọt qua lệnh cấm vận.

Từng chỉ thị “nhỏ” của Tổng thống Obama sẽ đủ để làm tan từng mảnh lệnh cấm vận, không cần đợi đến khi cả một đạo luật “bình thường hóa quan hệ” được Đảng Cộng hòa tháo gỡ.

Cửa hàng bán thịt trên đường phố thủ đô Havana (Cuba) - Ảnh: Reuters Kinh tế Cuba gặp nhiều khó khăn Cuba hiện đang trong tình trạng kiệt cùng về kinh tế. Nhiều nhà quan sát cho rằng chính sách cấm vận của Mỹ đã gây ra tình trạng này. Tuy nhiên, thật ra Mỹ là nước duy nhất cấm vận Cuba trong khi Anh, Canada, Liên minh châu Âu (EU), Brazil và các quốc gia khác vẫn tiếp tục giao thương với Havana. Nhưng cũng có nghịch lý là Mỹ vẫn đang là một trong những nước xuất khẩu lớn nhất sang Cuba bất kể lệnh trừng phạt kinh tế đang có hiệu lực. Mỗi năm giá trị các mặt hàng lương thực, thực phẩm của Mỹ xuất sang Cuba đạt khoảng 400 triệu USD. Nền nông nghiệp của Cuba sụp đổ từ năm 2001, chính vì vậy việc nhập khẩu lương thực, thực phẩm là điều không thể tránh khỏi. Tương tự, kinh tế Cuba ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào các ngành dịch vụ trong khi lĩnh vực sản xuất ngày càng xuống dốc.  Nguồn doanh thu xuất khẩu thứ hai mà quốc gia này đang phụ thuộc nhiều sau du lịch chính là lượng kiều hối 2 tỉ USD mỗi năm do những người Mỹ gốc Cuba chuyển về. Trong mấy năm qua, Cuba đã cố gắng cải tổ và tự do hóa mô hình kinh tế của mình. Tuy nhiên, dù nỗ lực phát triển kinh tế tư nhân và giảm bớt số lượng doanh nghiệp nhà nước, Havana vẫn còn ở rất xa kế hoạch đề ra. Và kinh tế trong nước tiếp tục suy thoái.   THÚY ĐÀO