Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan - Ảnh: REUTERS

Căng thẳng ngoại giao giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ leo thang trong tuần này, với những động thái ăn miếng trả miếng. Hôm 10-10, Tổng thống Erdogan tuyên bố không công nhận đại sứ Mỹ tại Ankara - ông John Bass, sau khi phía Mỹ quyết định ngừng cấp visa du lịch cho Thổ Nhĩ Kỳ.

Cả làng cùng lo

Câu chuyện ngoại giao trên vẫn bắt nguồn từ một mâu thuẫn quen thuộc. Phía Thổ Nhĩ Kỳ trước đó tiếp tục ra lệnh áp giải nhân viên sứ quán Mỹ để điều tra vụ đảo chính hụt hồi giữa năm 2016. 

Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng Mỹ không làm đúng trách nhiệm khi từ chối dẫn độ giáo sĩ lưu vong Fethullah Gulen - người mà Ankara khẳng định đứng sau cuộc lật đổ bất thành ấy.

Trong cuộc gặp hồi tháng 9, Tổng thống Mỹ Donald Trump từng nói rằng Tổng thống Erdogan "đang trở thành một người bạn của tôi". Nhưng mâu thuẫn mới đây cho thấy giữa hai bên còn quá nhiều vấn đề. 

Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt một nhân viên sứ quán Mỹ tại thành phố Adana hồi tháng 3 với cáo buộc người này ủng hộ Đảng Công nhân người Kurd (PKK) - một tổ chức bị cả Washington lẫn Ankara liệt vào hàng khủng bố.

Trong khi Thổ Nhĩ Kỳ quyết liệt ngăn chặn viễn cảnh người Kurd lớn mạnh và thống nhất, Mỹ lại khó xử khi đang phối hợp cùng Lực lượng dân quân người Kurd (YPG) ở Syria. Trong mắt Thổ Nhĩ Kỳ, YPG và PKK là liên minh và dù là người Kurd ở nước nào thì cũng không thể chấp nhận.

Bên cạnh đó, ông Erdogan cũng đồng thời khiến Mỹ và các đồng minh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) "mất ăn mất ngủ" với cuộc thương thảo về hợp tác sản xuất hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 với Nga. 

Trong khi NATO và Nga đang căng thẳng, thì một thành viên NATO như Thổ Nhĩ Kỳ lại mua tên lửa Nga!

Chiến thuật

Dù thương lượng mua vũ khí của Nga, Thổ Nhĩ Kỳ lại có một động thái khiến nhiều người bất ngờ. Trong chuyến đi đến Ukraine ngày 9-10, ông Erdogan bày tỏ sự ủng hộ chính quyền của Tổng thống Petro Poroshenko trong vấn đề Crimea. 

Phương Tây không công nhận việc Crimea sáp nhập vào Nga. Như vậy có nghĩa Thổ Nhĩ Kỳ đã chọc giận Nga trong lúc đang có biểu hiện muốn xây dựng quan hệ với Nga!

Báo Đức Deutsche Welle ngày 10-10 bình luận về nhận định ông Erdogan đang tạo cảm giác sẽ xem "kẻ thù của kẻ thù là bạn". 

Trong mối quan hệ với Tổng thống Nga Vladimir Putin, vị lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ nhìn thấy Matxcơva như một con bài để đánh đổi sự nhượng bộ của châu Âu và Mỹ. Và ngược lại, Ankara cũng mở ra cho Matxcơva một sự lựa chọn giữa hợp tác với bất hợp tác.

Trẻ em ở làng biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria chụp ảnh chơi với xe tăng của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Tổng thống Erdogan cũng được lòng dân nhờ kiểu ứng xử cứng rắn với lực lượng người Kurd - Ảnh: REUTERS

Nhưng theo Deutsche Welle, phương Tây hiểu rõ chiến thuật "đe dọa" của ông Erdogan, đồng thời thừa biết Thổ Nhĩ Kỳ và Nga vẫn mâu thuẫn xung quanh lĩnh vực thương mại cũng như quan điểm về vai trò của Tổng thống Syria Bashar al-Assad.

Chính vì thế, đây vẫn đang là trò chơi cân não, bất chấp ông Erdogan với những động thái cứng rắn đã tiến thêm một bước tới việc chứng minh lời tán tụng dành cho mình: nhà lãnh đạo mạnh mẽ nhất trong lịch sử Thổ Nhĩ Kỳ từ sau Mustafa Kemal Ataturk.