Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte - Ảnh chụp màn hình Nikkei

"Tôi yêu Trung Quốc. Họ đã giúp chúng tôi, nhưng chúng tôi cần hỏi rõ: Liệu một quốc gia tuyên bố chủ quyền với cả một vùng biển là đúng hay không?" - báo Nikkei (Nhật) dẫn lời Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte phát biểu tại diễn đàn Tương lai châu Á ở Tokyo ngày 31-5.

Trong bài phát biểu, ông Duterte đã kêu gọi Trung Quốc đàm phán và sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) với các nước trong khu vực, trong bối cảnh Biển Đông ngày càng có khả năng trở thành một "điểm bốc cháy", châm ngòi cho xung đột.

"Tôi buồn và hoang mang lắm nhưng không giận dữ, vì tôi không thể làm được gì. Nhưng tôi chỉ hi vọng Trung Quốc sẽ sớm đồng ý về một bộ quy tắc ứng xử và ai đó sẽ yêu cầu sự giúp đỡ của Mỹ vì nếu cứ để họ nói hoài, vấn đề sẽ chẳng đi tới đâu" - ông Duterte bày tỏ.

Trung Quốc và các nước ASEAN đang trong quá trình soạn thảo COC, trong nỗ lực nhằm giải quyết căng thẳng và tránh các cuộc xung đột vũ trang.

Ông Duterte tin rằng COC có thể được hoàn tất trong vòng 2 năm nữa. Tuy nhiên, theo báo Nikkei, một số nhà ngoại giao trong khu vực thời gian qua đã cáo buộc Trung Quốc làm trì hoãn nỗ lực của các bên.

Vị tổng thống Philippines cảnh báo việc các bên nhất trí về một bộ quy tắc như vậy càng lâu sẽ càng có khả năng Biển Đông biến thành một "điểm bốc cháy".

Theo báo Nikkei, ông Duterte, với mong muốn thu hút các khoản đầu tư khổng lồ từ Trung Quốc, đã gần như gạt sang một bên vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông để xây dựng quan hệ tốt hơn với Trung Quốc ở đầu nhiệm kỳ tổng thống.

Tuy nhiên, hồi tháng 4, trong một phát ngôn cứng rắn, nhà lãnh đạo Philippines đã cảnh báo cho quân đội "chuẩn bị thực hiện nhiệm vụ cảm tử" nếu Trung Quốc dám đụng tới đảo Thị Tứ (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam), khi khoảng 200 tàu Trung Quốc được nhìn thấy xuất hiện gần đảo này.

TTO - Quyền bộ trưởng quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan nói rằng việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông là hành động ‘quá đáng’, tiếp tục loạt chỉ trích của các quan chức Mỹ nhằm vào hoạt động của Bắc Kinh ở vùng biển này gần đây.