Cựu giám đốc FBI ngồi trình bày trước Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ sáng 8-6 - Ảnh: AFP

Gần đúng một tháng sau khi bị sa thải, ông James Comey - cựu giám đốc Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) - đã có cuộc điều trần kéo dài ba giờ trước Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ.

Cuộc điều trần diễn ra sáng 8-6 (giờ Mỹ) thu hút sự quan tâm của dư luận bởi nó qui tụ nhiều yếu tố đủ làm nên một bộ phim hấp dẫn không thua những kịch bản ly kỳ nhất mà Hollywood có thể nghĩ ra: liên quan các nhân vật quá quyền lực và nổi tiếng (tổng thống Mỹ, trùm an ninh - tình báo), liên quan đến các mối quan hệ đầy bí ẩn và phức tạp (những cuộc trò chuyện giữa các nhân vật quyền lực, những quan hệ bí mật với Nga…), liên quan đến những thủ thuật chính trị mà nay được ít nhiều công khai qua truyền thông (ghi âm lén, ‘”tiết lộ thông tin” qua tweet, tung tin công khai trước phiên điều trần…).

Truyền thông thổi lửa

Truyền thông Mỹ cũng đã vào cuộc với nhiều đồn đoán, phân tích mà đa phần đều cho rằng tổng thống Donald Trump kỳ này sẽ mệt mỏi với những cáo buộc từ nhân vật đang chất chứa đầy cuồng nộ bởi từng bị ông sa thải đầy bất ngờ vào tối 9-5.

Còn nhớ rằng vào tối thứ Ba 9-5 hôm đó, ông trùm điều tra và tình báo của Mỹ hoàn toàn không hay biết về chuyện mình bị sa thải bởi ông còn đang có bài phát biểu trước các nhân viên FBI tại Los Angeles.

Các nhân chứng kể lại lúc đó ông thấy tin nóng nhảy lên màn hình truyền hình trước mặt mình nhưng ông còn nghĩ đó là tin giả hoặc chuyện đùa. Đến khi các cố vấn thân cận thông báo thì ông mới biết mình vừa bị tổng thống Trump cho về vườn với dòng kết luận “Ông không phù hợp để lãnh đạo hiệu quả cơ quan này”.

Cứ thử hình dung tâm trạng của lãnh đạo Comey lúc đó, một người đã trở thành ngôi sao truyền thông trong thời gian vận động tranh cử ở Mỹ bởi những quyết định liên quan cuộc điều tra ứng viên tràn trề hi vọng thành công lúc ấy là Hillary Clinton.

Cuộc điều trần của ông Comey tại Ủy ban Tình báo thượng viện Mỹ vì thế thu hút sự lưu tâm cực độ.

Thế nhưng những gì được tung ra tại đó được đánh giá là không có “sức tàn phá” ghê gớm gây ảnh hưởng đến cái ghế của tổng thống Trump như một số đồn đoán trước đó.

Thông tin không mới

Ông Comey đã phải trả lời nhiều câu hỏi của các thượng nghị sĩ thuộc hai đảng nằm trong Ủy ban Tình báo. Nhưng những thông tin trả lời trực tiếp từ vị cựu lãnh đạo FBI được cho là thông tin cũ đã được “rò rỉ” từ từ trước đó qua truyền thông và được công bố gần như đầy đủ vào ngày 7-6, tức một ngày trước khi diễn ra cuộc điều trần.

Chưa rõ ông Comey còn nắm gì trong tay và chưa chịu khai hết ra theo kiểu “giữ bài thủ phòng thân” nhưng với những gì đã được khai ra tại Thượng viện dưới yêu cầu tuyên thệ thì thấy rằng chúng vẫn chưa có căn cứ xác đáng.

Khoảnh khắc tự tin của ông James Comey tại phiên điều trần - Ảnh: Reuters

Ông Comey chỉ kết tội ông Trump là “kẻ dối trá”, là lo lắng về cuộc điều tra mà FBI đang tiến hành liên quan sự can dự của Nga vào bầu cử tổng thống Mỹ. Dẫn chứng của ông Comey là tổng thống đã nói chuyện riêng với ông đến mươi lần về chủ đề này trong vòng 5 tháng.

Dựa trên chứng cứ đó, ông Comey lập luận: “Tôi cho rằng ông ấy đã sa thải tôi vì cuộc điều tra liên quan người Nga. Mục đích là điều chỉnh cách thức chúng tôi đang tiến hành điều tra. Điều đó rất nghiêm trọng”.

Theo cách trình bày của ông Comey thì tổng thống Trump muốn “nắm” ông, muốn bỏ qua cuộc điều tra nhắm vào cố vấn an ninh Michael Flynn (người đã phải xin từ chức vì nói dối về các cuộc nói chuyện với đại sứ Nga tại Mỹ).

Vị cựu lãnh đạo FBI khai rằng tổng thống “có thể” đã nói với mình câu như sau: “Tôi hi vọng ông có thể tìm ra cách từ bỏ vụ này, tha cho Flynn”.

Đây là câu chủ chốt của vụ “tổng thống muốn gây ảnh hưởng vào cơ quan thực thi luật pháp” dù Nhà Trắng vẫn luôn chối bỏ về phát ngôn này của tổng thống.

Chứng cứ chưa vững

Vì thế tại cuộc điều trần, các thượng nghị sĩ bên Cộng hòa đã không ngừng đặt câu hỏi xoay quanh.

Thoạt tiên ông Comey khẳng định rằng tổng thống Trump chưa bao giờ yêu cầu ông chấm dứt điều tra về Nga “theo nghĩa rộng” và câu nói của ông Trump chỉ nhắm vào trường hợp của tướng Flynn.

Đến khi bị các thượng nghị sĩ lão luyện xoay rằng “lời gợi ý” đó (vẫn còn chưa được xác minh tính chính xác) không thể xem như là mệnh lệnh - tức không phải là ý định cản trở luật pháp thì vị cựu lãnh đạo FBI vẫn nhất mực xem đó là “mệnh lệnh”.

Ông Comey giải thích: “Ông ấy là tổng thống của nước Mỹ, ông ấy có một mình với tôi, ông ấy nói ông ấy hi vọng như thế. Vì vậy tôi phải diễn giải nó như một yêu cầu từ phía ông ấy”.

Câu giải bày này được các thượng nghị sĩ bên Dân chủ chia sẻ nhưng chắc chắn sẽ không phải là một điểm có lợi cho ông Comey nếu vụ việc tiếp tục bị đẩy đi xa.

Phiên điều trần được phát trực tiếp trên truyền hình. Ảnh chụp tại Quảng trường Thời đại sáng 8-6 - Ảnh: Reuters

Cuộc chiến dự báo dài lâu

Một chi tiết cũng khá thú vị tại phiên điều trần là việc ông Comey thừa nhận mình đã chủ động rò rỉ thông tin cho báo chí.

“Tôi đã nhờ một người bạn chuyển nội dung các ghi chép của tôi cho một nhà báo. Tôi không trực tiếp làm điều đó vì nhiều lý do khác nhau nhưng tôi đã chủ động cho làm điều đó vì tôi nghĩ rằng nó sẽ thúc đẩy cho việc bổ nhiệm một công tố viên đặc biệt”.

Quả thực sau khi báo New York Times công bố các ghi chép của ông Comey thì cựu giám đốc FBI Robert Mueller đã được bổ nhiệm làm công tố viên đặc biệt để giám sát độc lập cuộc điều tra đang tiến hành về ảnh hưởng của Nga lên bầu cử Mỹ. Trước đây Nhà Trắng vẫn công khai chống đối việc bổ nhiệm một vị trí như thế này.

Vị cựu lãnh đạo FBI tin rằng bước đi của mình là đúng đắn bởi ông khai trước Ủy ban Tình báo rằng ông hi vọng vị công tố viên đặc biệt sẽ tìm hiểu trên câu gợi ý của tổng thống để tìm hiểu “ý định của người phát biểu và xem liệu đó có phải là phạm tội không”.

Xem ra cuộc chiến Comey - Trump sẽ còn kéo dài trên bình diện pháp lý. Ngay sau phiên điều trần, luật sư của tổng thống Trump, ông Marc Kasowitz đã nêu vấn đề “công bố thông tin không được phép” của ông Comey.

Không phải ngẫu nhiên mà vừa qua tổng thống Trump đã lựa chọn những luật sư tốt hơn từ bên ngoài về làm việc cho mình…