Tình trạng đốt rơm rạ tái diễn khi vào mùa thu hoạch lúa. Người dân ở ven thành phố Hải Dương tập kết rơm rạ đốt ngay tại ruộng ngày 6-6 - Ảnh: XUÂN LONG

Giải pháp ưu tiên, phải biết được nguồn thải nào gây ô nhiễm

Chiều 8-6, thông tin về những điểm mới trong dự thảo Luật bảo vệ môi trường (sửa đổi), ông Nguyễn Hưng Thịnh, phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN-MT), cho biết trong khung chính sách, dự thảo luật đã thể hiện mục tiêu xuyên suốt, "cao nhất là bảo vệ các thành phần môi trường, cảnh quan thiên nhiên, đa dạng sinh học, trong đó coi sức khỏe của người dân là hàng đầu".

Liên quan đến bảo vệ môi trường không khí, ông Lê Hoài Nam - vụ trưởng Vụ Quản lý chất lượng môi trường (Tổng cục Môi trường) - cho biết Luật bảo vệ môi trường 2014 chỉ quy định chung chung về bảo vệ môi trường không khí, quản lý chất lượng môi trường không khí xung quanh và kiểm soát nguồn điểm phát thải khí thải.

Ông Nam dẫn chứng năm 2019 trên địa bàn Hà Nội, TP.HCM đã xảy ra một số đợt ô nhiễm không khí nghiêm trọng, tuy nhiên việc kiểm kê các nguồn phát thải để xác định các giải pháp ưu tiên vẫn chưa thực hiện được.

Đặc biệt, dù có thời điểm ô nhiễm không khí nghiêm trọng, tuy nhiên theo ông Nam, quy định về thẩm quyền cũng như công cụ quản lý vẫn "thiếu vắng" trong Luật bảo vệ môi trường 2014.

Do vậy, tại dự thảo Luật bảo vệ môi trường (sửa đổi) đã đưa vào các quy định mới để giải quyết các nguồn điểm, nguồn phát sinh khí thải cần được quản lý, xử lý thông qua việc quy định từng địa phương phải xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí, phê duyệt và tổ chức triển khai thực hiện.

Các nội dung địa phương cần cụ thể trong kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí gồm: Đánh giá chất lượng không khí; Xác định quan điểm, mục tiêu quản lý chất lượng không khí; Đánh giá hiện trạng quản lý chất lượng không khí bao gồm quan trắc chất lượng không khí, xác định và đánh giá các nguồn phát thải khí thải chính, kiểm kê phát thải, mô hình hóa chất lượng không khí, tổ chức nhân sự, nguồn lực, thanh tra, kiểm tra; Đánh giá ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đến sức khỏe cộng đồng; Phân tích, nhận định các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí vấn đề còn tồn tại; Xem xét, đánh giá, phân tích chi phí lợi ích của các giải pháp quản lý chất lượng không khí, từ đó xác định giải pháp ưu tiên thực hiện.

Ông Lê Hoài Nam - vụ trưởng Vụ Quản lý chất lượng môi trường, cho biết Luật bảo vệ môi trường (sửa đổi) quy định rõ khi xảy ra ô nhiễm không khí nghiêm trọng trên địa bàn tỉnh, chủ tịch tỉnh phải có biện pháp khẩn cấp - Ảnh: DANH TRỌNG

Ban bố trình trạng khẩn cấp nếu ô nhiễm không khí nghiêm trọng?

Ông Nam cho biết Luật bảo vệ môi trường (sửa đổi) cũng quy định, phân công rõ trách nhiệm thực hiện quản lý chất lượng không khí, theo đó, Thủ tướng ban hành kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí và chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện.

Thủ tưởng cũng chỉ đạo thực hiện các biện pháp khẩn cấp trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng trên phạm vi liên tỉnh, liên vùng, Bộ Tài nguyên - môi trường chủ trì tổ chức thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí. 

Chủ tịch UBND cấp tỉnh xây dựng và thực hiện kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí của địa phương và tổ chức triển khai thực hiện; chỉ đạo thực hiện các biện pháp khẩn cấp trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng trên địa bàn quản lý.

Trả lời câu hỏi khi ô nhiễm không khí nghiêm trọng, địa phương ban bố tình trạng khẩn cấp, dự thảo Luật bảo vệ môi trường (sửa đổi) có quy định các giải pháp mang tính khẩn cấp phải triển khai, ông Lê Hoài Nam cho biết dự thảo luật mới chỉ quy định về thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp khi chất lượng không khí ô nhiễm tới mức nguy hại.

Ông Nam cũng thừa nhận những biện pháp như hạn chế ôtô, xe máy, ngăn chặn đốt chất thải, rơm rạ đều là biện pháp giảm ô nhiễm không khí, vì vậy, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu xem nội dung này có thể hiện trong dự thảo luật hay giao cho Chính phủ nghiên cứu quy định trong nghị định.

Chia sẻ thêm về nội dung ban hành tình trạng khẩn cấp do ô nhiễm không khí, PGS.TS Nghiêm Trung Dũng (ĐH Bách khoa Hà Nội) cho biết nên chia ra hai nhóm tình trạng khẩn cấp: thứ nhất, do sự cố về môi trường, do cháy nổ nhà máy hoá chất; thứ hai, do các nguồn ô nhiễm kết hợp với hiện tượng khí tượng cục đoan, đẩy nồng độ ô nhiễm ở một khu vực tăng tới mức cực đoan.

Theo ông Dũng, dù luật chưa quy định, tuy nhiên, khi ban bố tình trạng khẩn cấp do ô nhiễm không khí, nhóm giải pháp ưu tiên đầu tiên là bảo vệ sức khỏe người dân. 

Theo đó, ở mức độ ảnh hưởng tới sức khỏe, có thể di dời người dân, thậm chí cho học sinh nghỉ học. Tương tự, cần nhận dạng nguồn gây ô nhiễm, khuyến cáo người dân hạn chế ra ngoài đường, thậm chí tạm dừng hoạt động một số cơ sở sản xuất ở khu vực nếu nhận dạng được nguyên nhân.

Làm sao để bảo vệ sức khỏe khi thời tiết thay đổi, ô nhiễm tăng cao?

Đáp án chính là luôn giữ không gian sống trong lành, sạch khuẩn và virus, bụi mịn,… để bảo vệ sức khỏe hệ hô hấp của các thành viên trong gia đình.