Các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Đông Anh (Hà Nội) cho biết nghẹn là triệu chứng biểu hiện ở động tác nuốt, cảm giác tức và như có vật chắn khi nuốt vào. Nghẹn có thể xuất hiện khi ăn uống hoặc có khi chỉ nuốt nước bọt.

Đó là triệu chứng thường gặp ở người cao tuổi, có thể gây tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Lý do tình trạng nuốt nghẹn hay gặp ở người cao tuổi

Ở người cao tuổi, niêm mạc của ống tiêu hóa teo dần, gây giảm sút khả năng tiếp nhận thức ăn của cơ quan này.

Ngoài ra thành biểu mô của niêm mạc miệng cũng mỏng hơn, lợi co rút lại, khiến khả năng nhai giảm đi. Do đó người cao tuổi sẽ nuốt những mẩu thức ăn to hơn, nhất là khi lơ đãng.

Khi nuốt, sự phối hợp các chức năng ở họng mất sự nhịp nhàng, khiến thức ăn dễ rơi nhầm vào khí quản, gây ho sặc sụa và nghẹt thở.

Nếu thức ăn làm bít tắc thực quản, bệnh nhân đang ăn bỗng thấy nuốt khó, nấc, nôn ọe. Lúc này cửa thanh môn mở ra, miếng thức ăn dễ di chuyển vào khí quản. Hậu quả là bệnh nhân ho kịch liệt, nói không ra tiếng, khó thở, có thể bị nghẹt thở.

Nếu thức ăn làm tắc khí quản, bệnh nhân đột nhiên thở khó, sắc mặt đỏ tía rồi tím ngắt, thần sắc lờ đờ, nấc cụt, có thể tử vong trong vài phút.

Do khí quản bị tắc, việc cho thở oxy qua mũi, họng sẽ không tác dụng. Những người xung quanh cần lập tức khai thông khí quản cho bệnh nhân, đồng thời báo cho bác sĩ đến hỗ trợ giúp.

Cách xử trí cho người bị nghẹn

Đối với các trường hợp bị nghẹn, việc xử trí cấp cứu ngay tại chỗ cho người bệnh bằng cách khai thông đường thở vô cùng quan trọng.

Nếu người bị nghẹn vẫn tỉnh táo: Để nạn nhân ngồi, hơi cúi nửa người trên ra phía trước. Động viên họ gắng sức ho mạnh nhằm đẩy thức ăn ra ngoài hoặc ít ra cũng tạo được khe hở để thở.

Người cấp cứu đứng ở phía sau, dùng khuỷu tay đập mạnh 4 cái vào vùng lưng giữa hai xương bả vai. Nếu tình huống cho phép, để nạn nhân hơi cúi về phía trước, người cấp cứu đứng phía sau, hai tay ôm chặt ngang bụng nạn nhân, dùng ngón cái siết mạnh vào bụng trên 4 lần theo chiều dưới lên.

Làm vài lần để đẩy thức ăn ở khí quản, ở cửa thanh môn ra hoặc tạo khe hở để phục hồi chức năng hô hấp.

Nếu nạn nhân bất tỉnh: Cho nạn nhân nằm nghiêng. Người cấp cứu một mặt lấy ngón tay ấn lưỡi nạn nhân xuống, một mặt dùng khuỷu tay đánh mạnh 4 cái vào vùng lưng, giữa hai xương bả vai.

Cũng có thể để nạn nhân nằm ngửa, đầu ngả ra sau, người cấp cứu tỳ chặt khuỷu tay vào bụng trên nạn nhân, hích 4 cái hướng vào trong và lên trên.

Nạn nhân bị nghẹn bởi thức ăn đặc, nhầy, dính: Nếu bị nghẹn những thực phẩm như bánh trôi, bánh ga tô..., ngoài các cách cấp cứu nêu trên có thể để nạn nhân nằm nghiêng, dùng hai ngón tay móc hoặc kẹp thức ăn bị tắc ra.

Chỉ cần lách được một khe hở là có thể giữ được tính mạng nạn nhân.

Các chuyên gia lưu ý, nếu áp dụng các phương pháp trên mà tình trạng bệnh nhân vẫn không được cải thiện, cần hô hấp nhân tạo ngay bằng cách để nạn nhân nằm ngửa trên nền nhà (trên nền cứng), nắm hai tay nạn nhân ép xuống ngực nạn nhân rồi nhấc lên cao quá vai, làm liên tục.

Sau đó nhanh chóng chuyển nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.

Vướng nghẹn cổ và khó nuốt

Cảm giác vướng nghẹn vùng cổ và cảm giác khó nuốt là 2 triệu chứng biểu hiện khá giống nhau nhưng lại khác nhau về bản chất vấn đề.