Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ Online, trên mạng xã hội, việc mua bán một số động vật hoang dã như rái cá, khỉ, cá sấu, rùa, trăn, mèo rừng… diễn ra khá sôi động.

Từ các nhóm công khai đến các nhóm kín trở thành "chợ ảo", giá từ vài trăm ngàn đồng đến hàng triệu đồng tùy loài. Nhiều loài được các tay chơi nuôi tại nhà làm thú cưng, có khi còn tổ chức offline gặp mặt giao lưu.

Nuôi động vật hoang dã làm thú cưng

Ngay trên vỉa hè, một số loài động vật hoang dã được chào bán công khai cho người nuôi làm thú cưng. Một người bày bán nhiều con rùa ba gờ trên vỉa hè đường Tân Kỳ Tân Quý (quận Tân Phú) cho biết người mua mang về nuôi hoặc phóng sinh. Tùy rùa lớn hay nhỏ, giá từ 180.000 - 350.000 đồng/con.

Một người phụ nữ bán rùa trên vỉa hè đường Tân Sơn (quận Gò Vấp) cho biết bà bán "rùa vàng kích tài lộc", rùa ba gờ… giá từ vài chục ngàn đến vài trăm ngàn đồng/con tùy theo độ tuổi lớn nhỏ. 

Tuy nhiên theo tìm hiểu, "rùa vàng kích tài lộc" kia thực chất là rùa tai đỏ, là loài ngoại lai gây hại. Còn rùa ba gờ thuộc nhóm IIB trong danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm.

Tại TP.HCM, thời gian qua cơ quan kiểm lâm đã tiếp nhận và đưa về cứu hộ theo quy định nhiều động vật hoang dã do người nuôi tự nguyện giao nộp, trong đó có cá sấu, khỉ, trăn... Một số người cho biết do mua từ người bán ngoài đường, mua từ người bán trên mạng, hoặc được cho tặng… để nuôi làm thú cưng, làm kiểng.

Theo một số người dân, họ không biết rõ về các quy định của pháp luật liên quan đến loài đang nuôi. Sau khi tìm hiểu quy định của pháp luật hoặc lo ngại hiểm họa mà con vật đang nuôi có thể gây ra, hoặc mong con vật được cứu hộ và thả về tự nhiên nên tự nguyện giao nộp cho cơ quan kiểm lâm.

Về một số trường hợp động vật hoang dã như khỉ, chim niệc mỏ vằn, cao cát bụng trắng… xuất hiện tại khu vực khu dân cư tại TP.HCM thời gian qua, một cán bộ kiểm lâm nhận định có khả năng do ai đó nuôi làm thú cưng, làm cảnh, sau đó con vật bị sổng chuồng hoặc do người nuôi không muốn nuôi nữa thả ra ngoài.

Coi chừng phạm pháp

Theo cán bộ kiểm lâm, việc mua bán, nuôi động vật hoang dã không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp dù là nuôi thương mại hoặc nuôi làm cảnh đều vi phạm pháp luật, tùy vào tính chất mức độ mà có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bị xử phạt hành chính.

Một số người vì đam mê tức thời, không tìm hiểu các quy định của pháp luật khi nuôi động vật hoang dã làm thú cưng, làm kiểng.

"Người dân không nên mua bán, nuôi trái phép động vật hoang dã, bởi điều này vi phạm pháp luật cũng như tiếp tay cho người buôn bán, săn bắt động vật hoang dã trái phép. Bên cạnh đó, động vật hoang dã có bản năng hoang dã có thể tấn công gây hại cho người, hoặc có thể có mầm bệnh, ảnh hưởng đến sức khỏe" - cán bộ kiểm lâm khuyến cáo.

Luật sư Lê Trung Phát (Đoàn luật sư TP.HCM) cho biết theo nghị định 84/2021/NĐ-CP sửa đổi nghị định 06/2019/NĐ-CP quy định động vật hoang dã là những động vật sinh sống, phát triển trong sinh cảnh tự nhiên, nhân tạo hoặc loài động vật nuôi trong môi trường có kiểm soát.

Như vậy các loại như rái cá, rùa, trăn, cá sấu.. được xem là động vật hoang dã. Người kinh doanh chúng phải có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp. Người nuôi cũng cần phải đáp ứng các yêu cầu về nuôi các loại động vật này theo quy định tại nghị định 84/2021/NĐ-CP.

Nếu mua bán, nuôi nhốt không hợp pháp thì tùy mức độ vi phạm mà người có hành vi vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc xử lý hình sự.

Trường hợp khi cơ quan chức năng xác định hành vi vi phạm ở mức xử phạt hành chính thì mức phạt có thể bị phạt từ 1 triệu đồng đến 300 triệu đồng theo quy định tại điều 23 nghị định 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi bởi khoản 14, điều 1 nghị định số 07/2022/NĐ-CP). Đồng thời bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung bằng việc tịch thu tang vật vi phạm.

Người nuôi nếu vi phạm các quy định về việc thực hiện ghi chép sổ theo dõi nuôi động vật thì có thể bị phạt số tiền từ 1 - 2 triệu đồng theo điều 24 nghị định 35/2019/NĐ-CP sửa đổi bởi khoản 15 điều 1 nghị định số 07/2022/NĐ-CP.

Trường hợp xác minh nhận thấy có dấu hiệu hình sự thì có thể khởi tố tội "vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã" theo điều 234, tội "vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm" theo điều 244 Bộ luật Hình sự.

"Người dân cần nhận thấy rằng không phải bất kỳ động vật nào cũng có thể nuôi để làm thú cưng, cần tìm hiểu trước về loài động vật đó về nguồn gốc, nếu nuôi thì cần đáp ứng các yêu cầu gì của pháp luật, tránh bị vi phạm pháp luật về sau" - luật sư Lê Trung Phát nêu ý kiến.

Nuôi 3 con hổ trong nhà, bị phạt 30 tháng tù

TTO - Mua những con hổ còn nhỏ từ Lào về Việt Nam, để tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng, một gia đình ở huyện Yên Thành, Nghệ An cải tạo căn nhà thành những hầm nuôi hổ trái phép.