Phút mặc niệm trước nhà thờ Đức Bà ở Paris. Người dân Pháp đem theo cây bút để nói rằng họ không để quyền tự do ngôn luận bị bẻ gãy - Ảnh: Reuters

Nó tạo ra sự thay đổi căn bản cho xã hội.

Lúc 12g trưa 8-1 (tức 18g giờ Việt Nam), cả nước Pháp như dừng lại. Ngay tại Paris, tháp chuông nhà thờ Đức Bà vang lên trong cả mươi phút. Tiếng chuông càng ngân xa trong bầu không khí lặng lẽ.

Gần như cả nước Pháp tiến hành phút mặc niệm tưởng nhớ các nạn nhân của vụ thảm sát mang màu sắc thù hận tôn giáo.

Từ Paris, nhà báo Võ Trung Dung mô tả rằng trên đường phố, từ mọi người đi đường đến các học sinh trong lớp học đều đứng tưởng niệm. Nhiều học sinh đã truyền tai nhau mặc trang phục đen.

Đổi thay

Cả nước Pháp đã dừng lại một phút, để chiêm nghiệm, để hiểu ra rằng cái ác giờ đây có thể bột phát từ mối căm hờn nuôi dưỡng lâu ngày trong chính những công dân của mình.

Nhưng đó cũng là phút giây họ chiêm nghiệm để thấy mình mạnh hơn, để thấy phải bảo vệ quyền tự do ngôn luận hơn bao giờ hết.

Ngay từ tối 7-1, hơn trăm ngàn người dân Pháp ở hơn 150 thành phố lớn nhỏ đã nhanh chóng xuống đường tuần hành hoặc tụ tập để lên án vụ sát hại và khẳng định quyết tâm bảo vệ quyền tự do chính đáng của mình.

Trong ngày 8-1, tại hơn 30 thành phố của Pháp và nhiều nước trên thế giới, hàng ngàn người lại tiếp tục tập hợp bày tỏ sự thương tiếc các nạn nhân của vụ thảm sát ở Paris và lên án vụ tấn công.

Những người tham gia giương các biểu ngữ có các dòng chữ như “Chúng tôi là Charlie Hebdo. Chúng tôi không sợ hãi”. 

Nhà báo Võ Trung Dung cho biết báo giới ở Pháp rất sốc trước vụ tấn công ngay tại tòa soạn báo Charlie Hebdo dù rằng không phải ai cũng đồng tình với các nội dung của tờ tuần báo này.

Ở Pháp, Charlie Hebdo là một tờ báo mang tính biểu tượng (cho sự tự do ngôn luận) và việc tấn công vào tờ báo này cũng đe dọa quyền hành nghề của những tờ báo khác.

Ngay tại tòa báo Charlie Hebdo, các nhà báo đã nhóm họp để quyết định tương lai của tờ báo sau khi đội ngũ trụ cột thiệt mạng gần hết.

Cây bút xã luận Patrick Pelloux khẳng định rằng họ vẫn sẽ tiếp tục công việc để cho ra mắt tờ báo vào thứ tư tuần sau.

Lùng sục khắp nơi

Cảnh sát Pháp đã công bố lệnh truy nã kèm ảnh hai nghi can chính là hai anh em ruột Said Kouachi (34 tuổi) và Cherif Kouachi (32 tuổi), với mô tả là “có vũ trang và nguy hiểm”.

Cả hai, đều từng bị lực lượng an ninh theo dõi, bị lộ khi cảnh sát phát hiện giấy tờ tùy thân của Said bỏ lại trên chiếc xe dùng trong cuộc tấn công. AFP đưa tin trên chiếc xe mà chúng bỏ lại có cờ thánh chiến và bom xăng.

Trong khi đó, nghi can thứ ba là Hamyd Mourad, 18 tuổi, đã ra đầu thú ở đồn cảnh sát Charleville - Mézières cách Paris khoảng 230km về phía đông bắc sau khi thấy tên mình xuất hiện trên truyền thông. Mourad được cho là người đã lái xe đưa anh em Kouachi tẩu thoát.

Cảnh sát Pháp tiếp tục lùng sục ở một số nơi được cho là có liên quan đến những kẻ thủ ác. Bảy người bị tạm giữ trong cuộc truy quét từ tối 7-1. Reuters dẫn nguồn tin từ cảnh sát Pháp cho biết hầu hết những người bị bắt giữ là người quen của hai nghi can chính.

Tờ Le Figaro dẫn lời một hàng xóm của Said Kouachi cho biết hắn ta đã ở căn hộ chung cư tại Reims được hơn một năm. “Chúng tôi chào hỏi mỗi khi gặp, chưa bao giờ chúng tôi có vấn đề với người hàng xóm này” - người này nói. Said thỉnh thoảng mặc trang phục đạo Hồi nhưng chưa bao giờ thuyết phục người khác cải sang đạo Hồi. “Chúng tôi rất sốc và chờ xem chuyện gì tiếp theo”.

Trong khi đó, em trai của Said là Cherif bị Chính phủ Pháp liệt vào danh sách những kẻ có nguy cơ trở thành khủng bố khi mới qua tuổi 20.

Hắn từng bị buộc tội hình sự năm 2008 do tham gia một tổ chức ủng hộ thánh chiến ở Iraq và bị tuyên 18 tháng tù. Người thân của Cherif cho rằng hắn đã thay đổi tư tưởng, chuyển sang “cực đoan” sau khi thụ án tù.

Thêm hai vụ tấn công

Trong khi cuộc truy lùng diễn ra trong không khí nặng nề, căng thẳng bao trùm khắp nơi thì nhà báo Võ Trung Dung từ Paris cho Tuổi Trẻ biết có thêm hai vụ tấn công xảy ra trong sáng 8-1, gồm một vụ xả súng ở phía nam Paris làm một nữ cảnh sát thiệt mạng và một người bị thương, và một số vụ tấn công một đền thờ đạo Hồi ở phía đông nước Pháp.

Chưa rõ các vụ việc có liên quan với nhau hay không nhưng “ba bốn việc xảy ra cùng lúc khiến mọi người càng thêm hoang mang”, nhà báo Võ Trung Dung bình luận. Cả nước Pháp đang trong tình trạng báo động.

Tại Paris, lực lượng an ninh được tăng cường tại những nơi tập trung đông người như các nhà ga tàu điện ngầm, sân bay, ngã tư...

Việc bắt giữ anh em nhà Kouachi ngày một gần. Tối 8-1 (giờ Việt Nam) truyền thông Pháp đưa tin đã phát hiện hai nghi can chính thực hiện vụ tấn công tòa soạn Charlie Hebdo tại Aisne, phía bắc nước Pháp.

Cả hai đều có vũ trang, di chuyển trên một chiếc Renault Clio màu xám bị che biển số trên con đường cao tốc RN2 hướng về Paris và chúng đã nổ súng cướp một điểm đổ xăng. Các nhân chứng cho biết có thể nhìn thấy các vũ khí màu đen ở phía sau xe và con đường nơi có trạm xăng đã bị phong tỏa.

An ninh cũng được tăng cường tại các cửa ngõ chính vào thủ đô, trong khi lực lượng đặc nhiệm vào cuộc truy lùng các nghi can trước lo ngại rằng chúng có thể liều chết để tấn công một lần nữa.

Tiếp đó, có thông tin rằng các nghi can đang ẩn náu tại thị trấn Crépy-en-Valois và nhiều xe cảnh sát, trực thăng đã bao vây khu vực này.