Phóng to

Hệ thống tàu điện ngầm: một cuốn sách lịch sử được viết bằng ngôn ngữ kiến trúc

Nếu đến Nga mà không có nhiều thời gian, bạn chỉ cần bỏ ra nửa ngày cuối tuần lang thang trên những chuyến tàu xuyên sâu dưới lòng đất thì sẽ phần nào cảm nhận được nét văn hóa và lịch sử độc đáo của xứ sở bạch dương...

Nơi lưu giữ ký ức

Ở lối dẫn vào các nhà ga tàu điện ngầm tại thủ đô Matxcơva ngày nay được dán đầy những tấm apphich tranh cử của nhiều đảng phái. Nhưng khi đi sâu vào trong, những bức phù điêu chân dung của Stalin, Lênin và biểu tượng búa liềm được đúc bằng đồng dưới thời Xô viết vẫn được lưu giữ, bài trí hài hòa bên những trụ ATM, các trạm bán hàng tự động hay biển quảng cáo của những thương hiệu nổi tiếng. Chính điều này đã tạo cho hệ thống tàu điện ngầm của thủ đô Matxcơva có một nét độc đáo, vừa hiện đại vừa cổ kính, thể hiện lòng kính trọng với lịch sử của người dân nơi đây.

Ông Misa, một công nhân từng tham gia xây dựng hệ thống tàu điện ngầm ở thủ đô Matxcơva, tâm sự: “Tôi là người gốc Gruzia, đã tham gia xây dựng hệ thống tàu điện ngầm ở đây vào những năm 1960, lúc chỉ mới ngoài 20 tuổi. Bây giờ cả gia đình tôi đã chuyển về Gruzia định cư, nhưng hằng năm vào dịp Cách mạng Tháng Mười Nga tôi đều trở lại Matxcơva thăm vài người bạn cũ, cùng nhau lang thang ở những ga tàu điện ngầm, nơi vẫn còn lưu giữ những hình ảnh vàng son để ôn lại chuyện xưa. Biết tôn trọng lịch sử là điều mà tôi cảm thấy nể phục ở người dân Matxcơva”.

Ôm bó hoa tươi trên tay, đôi mắt xa xăm dõi theo những hàng dương dài tít tắp rủ mình dưới tiết trời đầu đông, những kỷ niệm một thời như sống lại trên khuôn mặt đã hằn vết chân chim của ông. Đón ông Misa ở nhà ga Okhotny Ryad là những người bạn Nga đã già. Sau những cái ôm thật chặt, họ dẫn nhau đi về hướng quảng trường Đỏ...

Những ngày cuối tháng 10 ở Nga, tại các bến tàu điện ngầm của thủ đô Matxcơva dễ dàng bắt gặp hình ảnh những cựu chiến binh trên ngực đeo đỏ huân huy chương vui vẻ cười nói với bao chuyện của một thời lửa đạn, của thời trai trẻ chỉ biết sống và cống hiến cho Tổ quốc mà mới như ngày hôm qua.

Ông Vladimir Maximov hào hứng: “Mỗi năm, cứ đến dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười là chúng tôi lại gặp nhau ở đây, vì nó mang tính biểu tượng cho thế hệ chúng tôi, thế hệ lớn lên trong thời đại Xô viết”.

Phóng to

Nghệ sĩ đường phố biểu diễn trên tàu điện ngầm

Những âm điệu vượt thời gian

Với 182 nhà ga trên toàn hệ thống tàu điện ngầm của Matxcơva, mỗi nhà ga được xem như một bảo tàng nghệ thuật thật sự. Mỗi bến mang một nét kiến trúc riêng, có nơi mang đậm nét truyền thống của một dân tộc nào đó thuộc Nga, có nơi được mô phỏng theo một ngành nghề nào đó đã rất phát triển dưới thời Xô viết. Bởi vậy, hệ thống tàu điện ngầm ở Matxcơva là một cuốn lịch sử của nước Nga được viết bằng ngôn ngữ kiến trúc!

Ngày qua ngày, dưới lòng đất của thủ đô Matxcơva không chỉ những câu chuyện xưa cũ này vẫn được nhắc đến bằng những bức phù điêu, mà còn bằng những âm điệu vượt thời gian!

Trong không gian mờ ảo của lối đi nằm sâu dưới lòng đất ở các nhà ga vào dịp cuối tuần, đâu đó tiếng dương cầm lả lướt vang lên. Cuộc sống như chậm lại với những bản tình ca đã làm say đắm bao thế hệ. Có khi giữa làn tuyết lất phất của tiết trời đầu đông, nơi những bến ga, lại dễ dàng bắt gặp những nghệ sĩ đường phố trong bộ đồ lính trên tay là cây đàn accordion cất lên những bản anh hùng ca của thời bom đạn. Hát cùng họ không chỉ có những người Nga được sinh ra thời Xô viết, mà còn cả những đôi tình nhân được sinh ra trong giai đoạn nước Nga mới...

Phóng to

Cứ mười người thì có bảy người đọc sách trong lúc chờ đến bến

Có lẽ không ở đâu người đi tàu điện ngầm lại đọc sách nhiều như ở Matxcơva. Trung bình cứ mười người thì có đến bảy người đọc sách trong lúc chờ đến bến. Nét văn hóa này đến nay vẫn được người dân thủ đô gìn giữ, dù thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Bên cạnh những người già trên tay là các cuốn sách được in dưới thời Xô viết đã sờn gáy, thì lớp trẻ lại nhẹ nhàng lướt tay trên những phương tiện hiện đại như iPhone, iPad...

Nước Nga nay đã đổi khác, nhưng những ai thích hoài niệm vẫn dễ dàng tìm được ở hệ thống tàu điện ngầm một không gian riêng cho mình.