Theo ông Nghĩa, tỉ lệ này thuộc dạng “khủng” bởi nhiều nước dự trữ vàng lớn trên thế giới cũng chỉ có tỉ lệ chưa tới 3% GDP. Có thể so sánh để thấy số vàng này có ý nghĩa như thế nào, đó là những tháng đầu năm, với nhiều biện pháp quyết liệt chưa từng có, Ngân hàng Nhà nước mới tăng thêm được 2 tỉ USD cho quỹ dự trữ ngoại tệ.

Mặc dù Ngân hàng Nhà nước không xác nhận trong dân còn bao nhiêu vàng vì cho rằng không có thống kê chính thức. Tuy nhiên chỉ riêng số vàng mà ngân hàng huy động được có lúc lên đến 90 tấn. Một chuyên gia ngân hàng nói rằng đó chỉ là phần nổi, bởi người dân mua vàng với mục đích làm của, nhất là ở nông thôn chưa có thói quen gửi vàng ở ngân hàng.

Cho dù đó là con số nào thì cũng phải thừa nhận người Việt có thời gian dài gắn bó với vàng, vì thế vốn vàng trong dân rất lớn. Tiếc rằng số vàng “khủng” này không tập trung trong dự trữ quốc gia để sử dụng như một nguồn lực - dạng như dự trữ ngoại hối nhằm tăng cường tiềm lực kinh tế của quốc gia - mà lại phân tán trong dân.

Cần nhắc lại từ nhiều tháng qua, Ngân hàng Nhà nước siết hoạt động kinh doanh vàng đã góp phần ổn định thị trường ngoại hối. Nhưng vốn vàng gần như bị loại khỏi đời sống kinh tế khi từ ngày 1-5 ngân hàng dừng huy động và cho vay vàng. Chưa hết, thị trường còn xôn xao về khả năng Ngân hàng Nhà nước sẽ soạn thảo quy định theo hướng người dân không còn được mua vàng, mà chỉ bán cho những đơn vị do nơi này chỉ định.

Như vậy, thành công trong việc chấn chỉnh thị trường vàng mới chỉ là một nửa, nửa còn lại đó là làm thế nào để khai thông nguồn vốn vàng trong dân. Thời gian để Ngân hàng Nhà nước cùng các bộ ngành liên quan trình Chính phủ ban hành nghị định mới về quản lý hoạt động kinh doanh vàng không còn nhiều, dự kiến là trong quý 2-2011.

Những con số vàng trong dân được Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia nêu ra như lời nhắc cần thận trọng hơn khi xây dựng “luật chơi” mới cho thị trường vàng. Bởi nghị định này sẽ quyết định số phận của số vàng trong dân có thể trở thành nguồn lực quốc gia hay lại “chôn ở đầu giường” như nhiều năm trước đây.

Câu chuyện khai thông hay cấm đoán kinh doanh vàng càng nóng hơn khi gần đây, nhiều chuyên gia đề xuất Nhà nước nên huy động vàng trong dân để dùng làm tài sản vay vốn ngoại tệ từ nước ngoài hoặc biến vàng trong dân thành dự trữ ngoại hối. Đề xuất này có thành hiện thực và vàng ở đầu giường của dân có được tập trung lại đưa vào sản xuất kinh doanh còn tùy thuộc vào các quy định mới về quản lý kinh doanh vàng. Có thể lập lại trật tự trên thị trường vàng bằng các quy định cấm đoán, nhưng với khai thông thị trường và huy động vốn vàng thì không thể hành xử như thế. Nếu cấm đoán, như đã từng xảy ra trong quá khứ, hàng tỉ USD vốn vàng sẽ ngủ yên trong dân.