Hiệp định CPTPP với 11 thành viên - Ảnh: Kelmer

Nếu thành công, Trung Quốc sẽ trở thành nền kinh tế lớn nhất trong CPTPP hiện gồm 11 nước: Canada, Mexico, Peru, Chile, New Zealand, Úc, Nhật Bản, Singapore, Brunei, Malaysia và Việt Nam.

TPP vốn là trụ cột kinh tế trong chiến lược xoay trục sang châu Á của tổng thống Mỹ Barack Obama. Tuy nhiên, dưới thời tổng thống Donald Trump, Mỹ đã rút khỏi TPP dẫn đến việc các nước còn lại nhóm họp và cho ra đời CPTPP vào năm 2018. 

Hiện Mỹ vẫn chưa có cơ chế hợp tác thương mại nào ở khu vực có quy mô tương tự như TPP, trong lúc nước này vẫn tăng cường hiện diện quân sự tại khu vực. Nói nôm na, "cây gậy" thì Mỹ có nhiều nhưng "củ cà rốt lớn" cho Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thì vẫn chưa có.

Trong khi đó, Trung Quốc và 10 nước ASEAN cùng Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand và Úc đã đạt được Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) hồi tháng 11-2020. Vài ngày sau lễ ký kết RCEP, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gây bất ngờ khi tuyên bố tại Hội nghị cấp cao APEC rằng Bắc Kinh sẽ xem xét gia nhập CPTPP. 

Truyền thông Nhà nước Trung Quốc khi đó đã giải thích rằng việc Bắc Kinh muốn vào CPTPP là vì nghiêm túc trong việc mở rộng thương mại tự do đa phương. Bắc Kinh cũng tin rằng CPTPP sẽ là cầu nối để hóa giải các căng thẳng thương mại với Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden, dù Washington vẫn chưa tuyên bố quay lại cơ chế này.

Viết trên trang Diễn đàn Đông Á, giáo sư Choong Yong Ahn (Hàn Quốc) cho rằng Mỹ và Trung Quốc sẽ khó ở chung con thuyền CPTPP. Ngoài ra, cánh cửa gia nhập cũng sẽ hẹp hơn khi các nước CPTPP siết chặt các quy tắc mới, liên quan đến trợ cấp cho doanh nghiệp, bảo vệ sở hữu trí tuệ và phúc lợi cho người lao động.

Theo ông Choong, việc Trung Quốc gia nhập CPTPP được dự báo sẽ khó khăn khi cần sự đồng thuận của 11/11 nước CPTPP. Theo Hãng tin Reuters, Úc có thể là trở ngại lớn khi quan hệ giữa nước này và Trung Quốc đang ở mức thấp vì căng thẳng ngoại giao, chính trị, thương mại.

Nhật Bản, nước giữ vai trò chủ tịch CPTPP năm nay và có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc, cho biết sẽ sớm tham vấn với các thành viên còn lại về đơn gia nhập của Trung Quốc nhưng không nói rõ khung thời gian cụ thể. 

"Chúng tôi cần phải xác định liệu Bắc Kinh đã sẵn sàng đáp ứng các tiêu chuẩn cực kỳ cao của nhóm hay chưa", Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Nishimura Yasutoshi phát biểu ngày 17-9.

Trung Quốc nộp đơn, Đài Loan lo không vào được CPTPP

TTO - Ngày 17-9, người đứng đầu Cơ quan kinh tế Đài Loan, bà Vương Mỹ Hoa, mô tả quyết định tham gia Hiệp định CPTPP của phía Trung Quốc đại lục là “đột ngột”, đồng thời hy vọng điều này không ảnh hưởng tới đơn đề nghị tham gia của Đài Loan.