Dự báo đến cuối năm thế nào?

Theo số liệu thống kê của Bộ NN&PTNT, hơn nửa năm 2024 xuất khẩu toàn ngành đạt hơn 29,2 tỉ USD, tăng hơn 19% so với cùng kỳ. Bộ này dự đoán với kết quả đạt được, năm nay xuất khẩu nông - lâm - thủy sản khả năng sẽ cán đích 54 tỉ USD.

Với cụ thể từng ngành hàng qua 7 tháng năm 2024, theo thống kê của Tổng cục Hải quan, đa số đều tăng trưởng ấn tượng và nhiều hy vọng tiếp tục tăng đến cuối năm. Cụ thể:

- Rau quả: có mức tăng trưởng đột biến, có thể lập kỷ lục từ trước tới nay và sẽ cán mốc trên 7 tỉ USD. Trong đó, sầu riêng có thể đạt khoảng 3 tỉ USD.

- Gạo: nhiều khởi sắc và dự báo có thể đạt 5 tỉ USD.

- Thủy sản: kim ngạch xuất khẩu sẽ hồi phục trở lại, đạt mức 9,5 - 10 tỉ USD. Trong đó, ngành tôm hướng tới mục tiêu 4 tỉ USD.

- Cà phê: vượt qua mốc kỷ lục 5 tỉ USD, thậm chí có thể lên đến 6 tỉ USD.

Được giá và được mùa

Đại diện phía Nam của Bộ NN&PTNT đánh giá nhìn số liệu thống kê, có thể nói đến hiện tại sản xuất nông nghiệp được giá và được mùa. Sản lượng nhiều sản phẩm nông nghiệp chủ lực tăng, giá bán cũng tăng cao.

Trách nhiệm của bộ, ngành là hỗ trợ bà con, doanh nghiệp trong các hoạt động sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu. Tư duy của chúng ta là hàng hóa phải đi xa, nông sản không chỉ phục vụ trong nước mà còn phải hướng đến xuất khẩu.

Điểm nhấn vẫn là thị trường trọng điểm như Mỹ, Nhật Bản và Liên minh châu Âu; mở cửa các thị trường mới, còn nhiều tiềm năng như thị trường Hồi giáo Halal, Trung Đông, châu Phi... để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu nửa cuối năm 2024.

Bộ NN&PTNT cho hay sẽ song hành cùng với Bộ Công Thương trong hoạt động đàm phán, mở cửa thị trường, kiểm dịch động, thực vật và các yêu cầu kỹ thuật khác có liên quan để tạo thuận lợi cho nông sản Việt Nam xuất khẩu nhiều hơn ra thị trường thế giới.

Vẫn phải chú ý chất lượng, đa dạng sản phẩm hơn nữa

Theo các chuyên gia, hiện có nhiều nhận định từ phía thị trường xuất khẩu rằng vào nửa cuối năm 2024, nhu cầu tiêu dùng sẽ tiếp tục tăng lên, hoạt động xuất khẩu sẽ tiếp tục bận rộn vào khoảng thời gian này. Vậy làm sao đón cơ hội "vàng" để bứt tốc và tạo dấu ấn đang là tính toán của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu, hiệp hội ngành hàng.

Với rau quả Việt Nam nói chung và sầu riêng nói riêng, ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng quyết định cho sự tăng trưởng vẫn phải là chất lượng.

"Cần giữ mối liên kết giữa nhà vườn và doanh nghiệp thu mua, doanh nghiệp xuất khẩu để nhà vườn chạy theo giá cả, không bẻ "kèo" như hái sầu riêng non. Ngoài ra cần giữ quy định mẫu mã, vùng trồng, tránh để những lùm xùm về sầu riêng nhiễm cadimi như thời gian qua", ông Nguyên nói.

Đặc điểm của sầu riêng là giá rất đắt, sầu riêng Tây Nguyên hết vụ thì sầu riêng miền Tây tiếp vụ nên có thời điểm cả thế giới chỉ Việt Nam có sầu riêng. Theo ông Nguyên, để tận dụng ưu thế này, các doanh nghiệp cần chuyển hướng sản phẩm sầu riêng đông lạnh để bán sang các nước giàu.

"Chỉ có các nước giàu mới mua nổi sầu riêng. Vì thế, ngoài Trung Quốc, cần mở rộng sang Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc... Khi đã có thị phần, có tiếng tăm rõ ràng thì câu chuyện kim ngạch xuất khẩu sầu riêng mong muốn mang về 3 tỉ USD trong năm 2024 là chuyện nhỏ. Con số này sẽ tăng, tăng nữa...", ông Nguyên nói.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Đình Tùng cho rằng trước tiên trái cây phải đáp ứng vệ sinh an toàn thực phẩm, hàng rào kỹ thuật, mở rộng các loại quả mới vào các thị trường; không để dịch bệnh.

"Quan trọng nhất vẫn là nâng cao hàng rào kỹ thuật của trái cây Việt Nam để chủ động đáp ứng tất cả các thị trường. Một thị trường biến động, mình chuyển ngay thị trường khác. Một thị trường khác nổi lên, mình nhập trái cây Việt chào mời ngay... Có như vậy xuất khẩu mới đi xa, đi sâu, tăng trưởng bền vững", ông Tùng nhấn mạnh.

Còn theo ông Nguyễn Xuân Dũng (doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, chủ yếu tôm) ở TP Nha Trang, hết tháng 7-2024 nhiều doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng nhìn nhận đây là một năm kinh doanh bận rộn...

Với ngành thủy sản, đó là bận rộn đối diện với những khó khăn như giá nguyên liệu tăng, giá tôm không cạnh tranh lại được tôm giá rẻ của Ecuador, Ấn Độ khi bán sang Mỹ; bận rộn với những đơn hàng "đánh" vào sản phẩm mới mà "đối thủ" không có được như tôm chế biến, hàng giá trị gia tăng.

"Các nước này không chế biến được tôm hoặc chế biến rất ít nên mình tập trung vào thế mạnh này. Chúng tôi tuyển nhân công, lao động để tập trung đơn hàng dịp cuối năm cho các sản phẩm tôm giá trị gia tăng.

Chẳng hạn tôm bao bột, tôm chiên, tôm tẩm gia vị, tôm xẻ bướm, há cảo tôm... Mặc cho khó khăn, nếu doanh nghiệp biết đa dạng sản phẩm nhờ dựa vào thế mạnh, ngành hàng sẽ tăng trưởng", ông Dũng nhìn nhận.

Ngoài ra theo ông Dũng, do biến động ở Trung Đông và chi phí vận chuyển cao nên nhóm thị trường có vị trí gần Việt Nam như Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc sẽ được chú trọng. Những thị trường nhỏ lẻ cũng là động lực để xuất khẩu tôm Việt, góp phần tăng trưởng trong thời gian tới.

Với cà phê, ông Nguyễn Nam Hải lưu ý cuối năm 2024, quy định về chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR) có hiệu lực, thị trường này cũng sẽ chịu tác động. "Quy định này yêu cầu tất cả sản phẩm nông nghiệp nhập khẩu không được gây mất rừng hoặc suy thoái rừng.

Các sản phẩm, trong đó có cà phê, phải đáp ứng các tiêu chuẩn mới, có thể gây khó khăn cho nông dân sản xuất nhỏ. Vì vậy, cả nông dân và doanh nghiệp phải tính toán, lưu ý việc này", ông Hải khuyến cáo.

Cảnh báo hậu quả lớn từ những lô hàng sai phạm rất nhỏ

Ngày 2-8, Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật (SPS Việt Nam) cho biết trong 6 tháng đầu năm 2024, EU đã phát tổng cộng 2.708 cảnh báo cho tất cả các thị trường, riêng Việt Nam nhận được 57 cảnh báo, chiếm tỉ lệ 2,1%. So với cùng kỳ năm trước, số cảnh báo mà Việt Nam nhận được tăng hơn 80% (cả năm 2023 nhận 67 cảnh báo). Trong số này, TP.HCM nhận được 23 cảnh báo - nhiều nhất.

Ông Ngô Xuân Nam, phó giám đốc SPS, cho hay một lô hàng ớt xuất khẩu vào EU chỉ 38kg nhưng bị phát hiện không đạt yêu cầu đã góp phần khiến toàn bộ mặt hàng ớt của Việt Nam bị EU áp dụng biện pháp kiểm tra biên giới tới 50%. Trường hợp với đậu bắp cũng tương tự.

Thậm chí chỉ 7 lô hàng thanh long bị phát hiện không đạt yêu cầu, sản phẩm này cũng bị áp dụng giám sát tại biên giới tăng từ 20% lên 30%. "Nếu không sớm có giải pháp cải thiện, kiểm soát chất lượng, những mặt hàng này có nguy cơ không được xuất vào EU", ông Nam cảnh báo.