Mẹ tôi qua đời thấm thoắt đã hơn 20 năm. Lạ thật, cứ mỗi khi nhớ mẹ, bên cạnh nỗi nhớ về những tình cảm âu yếm mà bà hằng dành cho cha con tôi một thời, bao giờ tôi cũng không quên hình dung lại phong vị những món Hà Nội xưa cũ.

Cho dù là một món cỗ bàn hiếm gặp cho đến cả những món rau dưa rất đỗi thông thường. Ấy là những món ăn do tự tay mẹ nấu.

Cữ tháng 4 âm lịch. Những cơn mưa rào đầu mùa đang bắt đầu đổ hạt lác đác trong những đêm rạng sáng. Những ruộng khoai sọ, khoai môn mùa mới trổ đọt non. Đâu đó ven bờ, những luống khoai nước cọng tía, cọng xanh đang ngoi lên vùn vụt sau mỗi đêm mưa.

Giữa những thân cây, có những nõn lá còn cuộn chặt như những ngón tay út cong cong xinh xẻo đón mưa rơi.

Món búp khoai kho chỉ có theo mùa và trong thời gian rất ngắn. Mãi đến cuối tháng 4, đầu tháng 5 trước khi thu hoạch một vài tuần người ta mới hái nõn khoai. Phải đón đúng lúc những búp ngón ấy còn cuộn chặt, bà lão nhà quê bứng luôn lấy đem về.

Cứ một chục ngọn như thế, buộc một sợi rơm vàng óng, đem ra chợ. Nõn khoai đấy, khoai ngứa hoặc khoai sọ, đều là thứ rau cỏ dân dã nơi đồng nội, chẳng lấy gì làm cao sang. Mẹ tôi sáng sớm đội đầu chiếc nón lá già, lách nghiêng qua cánh cửa gỗ phía ngõ Phất Lộc, vội vàng đi ra lối chợ Hàng Bè.

Bà chọn mua lấy dăm chục nõn khoai ngứa. Chọn những bó búp cong chặt chẽ ấy, thế mới thật là non. Một mớ cà Nghệ tháng 3 vỏ còn xanh ngắt, dúm mắm tôm đen bọc trong lá sen thắt rơm vàng thơm sực nức. Một bò lạc cúc khô giòn.

Một mớ rau muống xơ mới non mướt mát. Thêm vài bìa đậu Mơ và một dúm hành hoa. Thế là đủ cho bữa cơm một gia đình thị dân Hà Nội những ngày tháng 3 năm xưa.

Nõn khoai đem về, mẹ tôi đem rửa sạch, vẩy ráo. Tự tay mẹ tôi đem cuốn vòng từng nõn lại, trông hệt như một chiếc khuyên tai lớn.

Sau đó bà cho chần qua nước nóng vớt ra, rồi đem phi hành mỡ đảo chúng lên trong giây lát, lọc mẻ đổ vào om thêm cho đến lúc chín nhừ cùng với vài ba lát ớt đỏ, gia thêm cho chút tỏi giã giập.

Hôm nào để dành được ít tóp mỡ, mẹ cũng sẽ dìm vào trong nồi om cho những miếng tóp mỡ chỉ vừa kịp ngấm nước mẻ mềm ra đôi chút mà vẫn không làm mất đi cái vị giòn giòn, thơm thơm của chúng.

Sang đầu tháng 5 âm lịch, sấu non đã đung đưa trên những vòm cây và lác đác trên những mẹt hàng của các bà bán rau ở chợ. Mẹ tôi thay vì nõn khoai om mẻ ớt sẽ làm món nõn khoai om sấu chua.

Nõn khoai om mẻ thì có vị chua dịu và nước hơi đục. Nõn khoai om sấu thì có vị chua thanh và nước trong. Bữa cơm dọn lên có gì đâu. Đĩa lạc rang mặn. Rau muống luộc, đậu phụ rán dấp hành hoa, bát cà pháo muối xổi chấm mắm tôm và âu nõn khoai om mẻ hay om sấu loáng thoáng dăm bảy miếng tóp mỡ vàng rộm và đôi ba lát ớt đỏ tươi.

Nhà đông con, món đầu mùa mẹ tôi phải chia đều cho đám trẻ. Không thì một lát lại om cả nhà lên. Mà quái lạ, lớn bé chị em tôi chả đứa nào chê ớt cay. Cũng tại bởi vị cay xé của ớt tươi đi cùng vị mẻ chua cũng đã dịu đi ít nhiều đó.

Chao, cái nõn khoai ngứa đơn sơ mộc mạc, có gì đâu mà ngon lạ ngon lùng đến vậy. Bát nào bát nấy cứ thun thút mồm miệng trẻ.

Cha tôi thì ngồi nhẩn nha nhấm nháp, đôi mắt hiền từ bao dung ánh lên một niềm vui rất đỗi bình dị, nhẹ nhàng. Bây giờ thấm thoắt đã lại tháng 4, thế mà đi bao nhiêu chợ cũng chẳng thấy một hàng nõn khoai nào. Tôi cứ tha thẩn hoài, nhớ mẹ!

Nhớ chả lệch Nghệ An bởi mùa này, lệch nhiều trứng lắm

TTO - Em họ tôi đi giã (cách ở quê gọi những người đi biển). Mùa này nó khoe: Lệch nhiều trứng lắm. Chỉ thế thôi, trong tiết đổi mùa hiu hiu nhớ biển, nhớ nhà, đã như in trong tâm trí món ăn quen của một vùng ven biển Bắc Trung Bộ: chả lệch.