Một người làm nghìn người xả

Cách đây không lâu, những chia sẻ của anh công nhân trầm mình dưới nước hôi thối để vớt rác để khiến nhiều người xúc động. Và những vất vả họ phải gánh chịu một phần đến từ thói quen xả rác ra đường phố, kênh rạch của người dân TP.HCM.

Ông Bùi Văn Trường - đại diện công ty TNHH MTV thoát nước Đô thị TP.HCM cho biết tình trạng người dân xả rác ra đường phố, hè phố là nguyên nhân dẫn đến ngập nước.

Rác trôi theo dòng nước, tấp vào các cửa  miệng thu, làm mất chức năng thu gom nước. Nước không thu được sẽ trượt theo mặt đường xuống chỗ trũng hơn gây ngập.

Ông Bùi Văn Trường, Trưởng phòng Quản lý hệ thống thoát nước mưa Công ty thoát nước đô thị TP.HCM - Ảnh: DUYÊN PHAN

"Tất cả mọi thứ đều xuống cống, công nhân phải lấy ra. Hiện nay, việc bồi đắp trong lòng cống rất nhanh, để tránh gây tắc nghẽn hệ thống cống dẫn đến gây ngập cho một vùng thì công nhân rất vất vả đi nạo vét bùn đất, vớt rác", ông Trường nói.

Ông Trường cho biết thêm hiện nay có 350 công nhân làm công việc trực tiếp xuống cống nạo vét bùn đất, vớt rác nhưng con số ấy không thể nào làm xuể nếu tình trạng  "một người làm cả nghìn người xả" hiện nay.

Việc người dân vô tư xả rác chính là "tiếp tay" không nhỏ vào việc tiêu tốn ngân sách nhà nước. Bà Đỗ Thị Diễm Thúy - Phó trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Tài nguyên môi trường TP.HCM, cho biết mỗi năm TP phải chi hơn 1.000 tỷ đồng để duy tu hệ thống thoát nước và 2.800 tỷ đồng để thu gom xử lý rác thải.

Bà Đỗ Thị Diễm Thúy, Phó trưởng phòng Quản lý chất thải rắn Sở Tài nguyên và Môi Trường TP.HCM - Ảnh: DUYÊN PHAN

Chia sẻ thêm, ông Cao Văn Tuấn - Trưởng phòng công nghệ môi trường và kiểm tra chất lượng Công ty TNHH một thành viên môi trường đô thị TP.HCM, cho rằng từ việc trực tiếp thực hiện thu gom và xử lý rác thì ý thức của cộng đồng dân cư, doanh nghiệp, các tổ chức về bảo vệ môi trường qua các năm có thay đổi. 

Tuy nhiên thực tế tình trạng những bãi rác tự phát cũng như sau những lễ hội để rác lại vẫn còn.

"Hiện nay, các hộ gia đình vẫn đưa rác sớm hoặc trễ hơn giờ thu gom rác. Rác để ra đường bị bóc ra lấy ve chai, rác vương vãi, bị gió thổi bay gây mất mĩ quan đô thị", ông Tuấn nói. Do đó, người dân cần chấp hành tốt giờ giấc đã thỏa thuận với đơn vị thu gom.

Để tránh những bịch rác để trước nhà, nếu các hộ gia đình nếu không có mặt ở nhà vào giờ thu gom rác thì phải có các biện pháp như cần có số điện thoại nóng để liên hệ với lực lượng thu gom…

Ông Cao Văn Tuấn, Trưởng phòng công nghệ môi trường và kiểm tra chất lượng Công ty TNHH một thành viên môi trường đô thị TP.HCM - Ảnh: DUYÊN PHAN

Cùng đó, ở các điểm hẹn tập kết rác cũng phải đảm bảo chất lượng vệ sinh. Để giải quyết vấn đề môi trường, giao thông cần điều tiết xe rác đến điểm hẹn, như chia giờ để tránh một lúc 30 xe rác cùng tập trung về điểm hẹn gây mất vệ sinh và kẹt xe.

Tác động vào hệ thống giáo dục

Các chuyên gia cho rằng để giải quyết thực trạng trên, cần xác định cụ thể đối tượng để có có cách giải quyết dứt điểm. Ở đây không phải có làm được hay không mà bắt buộc phải làm và làm như thế nào.

PGS.TS Nguyễn Đinh Tuấn - nguyên hiệu trưởng trường ĐH Tài nguyên Môi trường TP, thẳng thắn: "Nếu không có cách làm khác thì tôi nghĩ rằng 5-10 năm nữa vẫn không thay đổi gì. Phải xác định được nguyên nhân, đối tượng. 

PGS.TS Nguyễn Đinh Tuấn, nguyên hiệu trưởng Trường ĐH Tài nguyên và Môi Trường - Ảnh: DUYÊN PHAN

Hiện nay khu vực nội thành đều đã ký hợp đồng thu gom rác nhưng rác trên đường phố vẫn còn nguyên. Tôi quan sát thấy rằng rác chủ yếu là từ những người buôn bán nhỏ. Sau khi buôn bán họ đổ xuống cống, bất kỳ giờ giấc nào".

Ông Phan Đình Tuấn, Hiệu trưởng trường ĐH Tài nguyên và Môi Trường - Ảnh: DUYÊN PHAN

Thầy Phan Đình Tuấn - Hiệu trưởng trường ĐH Tài nguyên Môi trường TP đồng tình và cho rằng một đối tượng nữa chính là các hộ dân. Hiện nay, xe ba gác lấy rác đến tận nhà. Thế nhưng vẫn có những đống rác vì họ quăng rác ra đường bất cứ giờ nào, không chỉ là những người buôn bán nhỏ thôi mà chính các gia đình chưa có ý thức.

Từ những ý kiến đó, các chuyên gia cho rằng cần phải thay đổi ý thức và nhận thức của người dân. Trong đó phải tác động vào việc giáo dục.

Ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó trưởng Ban đô thị HĐND TP.HCM - Ảnh: DUYÊN PHAN

Ông Nguyễn Minh Nhựt - Phó trưởng ban đô thị, HĐND TP cho rằng phải nghiên cứu, kiến nghị đổi mới giáo dục về môi trường trong các chương trình giáo dục. Sở GĐT TP phải tham mưu cho TP đưa các chương trình giáo dục về môi trường vào giảng dạy từ cấp độ mầm non.

Tương tự, ông Cao Văn Tuấn cũng "hi vọng" sẽ tác động vào hệ thống giáo dục để người dân hình thành thói quen bỏ rác đúng nơi, xa hơn nữa là phân loại rác tại nguồn, "tự giáo dục sẽ lan tỏa. Các thế hệ được giáo dục này sẽ là người thay đổi ý thức cộng đồng".

Chia sẻ thêm về tầm quan trọng của việc tuyên truyền, thầy Phan Đình Tuấn cho rằng bên cạnh các phương tiện truyền thông, cần làm cẩm nang (gồm 1-2 tờ) phát từng nhà dân. Cùng đó tuyên truyền bằng con đường từ trường học mầm non đến đại học.

Một giải pháp được các chuyên gia tán thành chính là phải xử phạt thật nghiêm các hành vi xả rác, để rác không đúng nơi quy định. 

Đại diện Sở TNMT TP cho biết để thực hiện được "Nói không với xả rác", bên cạnh đẩy mạnh tuyên truyền thì hướng tới nâng cao chất lượng dịch vụ vệ sinh, hoàn chỉnh lại lực lượng rác dân lập và phải thay đổi thói quen của người thu gom rác, lấy rác đúng giờ. Cùng đó với là chế tài, xử phạt thật nghiêm.

TTO - Nạn "bạ đâu xả đó", ý chỉ việc vứt, xả rác bừa bãi, không đúng nơi đúng chỗ trong sinh hoạt hằng ngày hiện đã trở thành căn bệnh mãn tính "khó chữa" của không ít người.