Phóng to

Richard Nixon (trên bục, trái) và Nguyễn Văn Thiệu tại dinh Độc Lập, nay là hội trường Thống Nhất - Ảnh: LIFE

Cuộn băng cho thấy vài giờ trước lễ nhậm chức lần thứ hai vào tháng 1-1973, Nixon đã gọi điện cho Henry Kissinger, khi đó là trợ lý an ninh quốc gia, và hối thúc ông này gây sức ép để tổng thống Nam VN Nguyễn Văn Thiệu (hiện đã chết) ký vào Hiệp định Paris, kết thúc hầu hết các can thiệp quân sự của Mỹ ở VN. Nixon đã lệnh cho Kissinger nói với ông Thiệu rằng Quốc hội Mỹ sẽ cắt viện trợ đối với chính quyền Sài Gòn nếu họ không chấp nhận hiệp định. “Tôi không biết liệu lời đe dọa đó có đủ không, nhưng tôi sẽ làm bất cứ việc chết tiệt gì, hay cắt đầu hắn ta, nếu cần thiết” - Nixon quát lên.

Kissinger khẳng định với Nixon rằng việc đó quá dễ với bộ trưởng ngoại giao Nam VN Trần Văn Lắm, khi đó đang có mặt ở Paris để hòa đàm. “Bộ trưởng ngoại giao Nam VN là một con lừa và chẳng thể làm gì hết”. Phía Mỹ đã có được thỏa thuận tại Paris ba ngày sau với những quan chức ngoại giao cao cấp của hai miền VN. Vậy mà sau đó, cũng trong tháng 1-1973, khi tiếp ông Lắm tại Nhà Trắng, Nixon lại hứa sẽ làm “tất cả những gì có thể” để tiếp sức cho Nam VN, cuộn băng trên tiết lộ.

Ngay trước khi chế độ Sài Gòn sụp đổ năm 1975, ông Thiệu đã có bài phát biểu đầy cay đắng gọi Mỹ là một “đồng minh vô lương tâm”. Ông Thiệu nói Nixon đã buộc ông ký Hiệp định Paris với những lời hứa hão. AFP dẫn lời Ken Hughes, một chuyên gia về Nixon, làm việc cho dự án các băng ghi âm tổng thống ở ĐH Virginia, cho biết những cuộn băng cho thấy Nixon “có thái độ hai mặt” với chính quyền Nam VN. Hughes nói bản thân Nixon cũng tin rằng miền Bắc sẽ chiến thắng nhưng không thể kết thúc cuộc chiến trước khi ông tái cử và thậm chí sau đó vẫn muốn Sài Gòn ký vào Hiệp định Paris để làm bình phong chính trị cho ông ta.

Hughes bình luận với AFP: “Nếu Nixon cắt viện trợ của Mỹ cho Nam VN năm 1973, người dân Mỹ sẽ nhận ra rằng sau khi có thêm bốn năm và 20.000 người Mỹ nữa thiệt mạng trong chiến tranh, ông ta chẳng nhận được gì cả. Nixon muốn thỏa thuận vì nó sẽ cho ông ta thêm một hoặc hai năm trước khi ông ta rút lui lần cuối cùng và miền Bắc toàn thắng. Điều đó sẽ khiến việc sụp đổ của chính quyền Nam VN có vẻ như là lỗi của chỉ mình họ”.

AP cho biết đây là lần thứ ba, tư liệu liên quan tới chính quyền Nixon được công bố kể từ khi Cơ quan Lưu trữ quốc gia Mỹ tiếp quản thư viện tổng thống Nixon hai năm trước. Tính đến nay, những cuộn băng từ Nhà Trắng dưới thời Nixon được công bố có dung lượng lên tới 2.371 giờ và Cơ quan Lưu trữ quốc gia Mỹ dự kiến sẽ công bố tiếp các cuộn băng dài 700 giờ nữa trong vài năm tới.