Giải pháp khắc phục khô hạn "muôn thuở" căn cơ cho tỉnh Ninh Thuận hiện nay là đẩy nhanh hoàn thành các công trình thủy lợi, hồ chứa có dung tích lớn đã khởi công từ 8 năm qua, nhưng tiến độ thi công lại quá chậm.

Hạn hán khiến bắp cho trái hạt lép (ảnh chụp tại huyện Bác Ái) - Ảnh: MINH TRÂN

Còn thiếu nước gay gắt

Ngày 9-11, ông Nguyễn Bội, phó giám đốc Công ty Khai thác công trình thủy lợi tỉnh Ninh Thuận, cho biết những ngày qua, trên địa bàn có mưa cục bộ, rải rác tại nhiều nơi nhưng lượng mưa ít, nên mực nước tại các hồ tiếp tục giảm dần. 

Theo ông Bội, tổng dung tích thiết kế của 21 hồ chứa nước toàn tỉnh là 194,49 triệu m³ nhưng hiện chỉ còn 82,20 triệu m³, giảm 27,12 triệu m³ so với thời điểm đỉnh hạn vào đầu tháng 5. Trong khi đó, số hồ chứa nước cạn đáy (hoặc ở mực nước chết) đã tăng từ 11 hồ lên 17 hồ.

Lượng mưa không đủ nước về hồ Phước Nhơn (xã Phước Trung, huyện Bác Ái) nên lòng hồ trơ đáy - Ảnh: MINH TRÂN

Do thiếu nguồn nước tưới nên nhiều nơi đã xảy ra hạn cục bộ. Ông Báo Văn Tâm, cán bộ nông nghiệp xã Phước Hòa (huyện Bác Ái), cho biết gần 100ha diện tích trồng bắp ở hai thôn Tà Lọt và Chà Panh đã chết khô khiến người dân bị thiệt hại nặng.

Rẫy bắp của bà Pinăng Thị Hoa (xã Phước Hòa, huyện Bác Ái) bị khô héo do khô hạn - Ảnh: MINH TRÂN

Ông Mang Cu đào ao giữa lòng suối Chà Panh (xã Phước Hòa, huyện Bác Ái) lấy nước cứu cho diện tích bắp đang khô héo - Ảnh: MINH TRÂN

Trước tình hình trên, chính quyền tỉnh Ninh Thuận đã yêu cầu các địa phương điều chỉnh, cắt giảm diện tích gieo trồng lúa, đẩy mạnh việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng và xây dựng phương án điều tiết nước phù hợp với tình hình khô hạn, thiếu nước nhằm giảm thiểu thiệt hại cho người dân.

Đến năm 2020 mới "cắt" được hạn  

Vào ngày 8-8-2010, hàng trăm hộ dân xã Phước Hòa (huyện Bác Ái) vui mừng chứng kiến lễ khởi công công trình hệ thống thủy lợi Tân Mỹ với tổng kinh phí 3.802 tỉ đồng (sau tăng lên 5.239 tỉ đồng) từ nguồn trái phiếu Chính phủ, do Ban quản lý đầu tư - xây dựng thủy lợi 7 (Bộ NN-PTNT) làm chủ đầu tư.

Công trình bao gồm cụm đầu mối hồ chứa nước Sông Cái tại huyện Bác Ái, cụm đập dâng Tân Mỹ (cách hồ Sông Cái 13km về phía hạ lưu) và hệ thống kênh mương tưới.

Khởi công dự án hệ thống thủy lợi Tân Mỹ tại xã Phước Hòa, huyện Bác Ái - Ảnh: MINH TRÂN

Trong đó hồ Sông Cái được xem là công trình thủy lợi lớn nhất tỉnh Ninh Thuận với tổng dung tích 219 triệu m³ (hơn tổng dung tích thiết kế của 21 hồ chứa nước toàn tỉnh), cung cấp nước tưới cho 4.380ha đất sản xuất canh tác, tiếp nước cho hệ thống thủy nông Nha Trinh - Lâm Cấm để tưới cho 12.800ha, cấp nước nuôi trồng thủy sản 1.632ha, giảm nhẹ lũ ở hạ lưu. Theo dự kiến, hồ Sông Cái sẽ chặn dòng tích nước vào năm 2013, sử dụng vào năm 2015. 

Thế nhưng sau khi hoàn thành việc đền bù, giải phóng mặt bằng, di dân, tái định cư thì công trình ngừng thi công vì thiếu vốn. Đến tháng 3-2018, công trình được tái khởi động.

Chiều 9-11, ông Trịnh Minh Hoàng, giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Ninh Thuận, cho biết công trình hồ chứa nước Sông Cái hiện đang thi công phần vai đập, hệ thống ống nước. Dự đoán cũng phải đến năm 2020 mới thi công phần đập chính.

Riêng đập dâng Tân Mỹ (huyện Ninh Sơn) đến nay đã tiếp nước cho khu vực tưới của hồ Cho Mo, khắc phục tình trạng khô hạn cho 1.200ha đất sản xuất. Dự kiến đập dâng này còn tiếp cấp nước tưới cho 5.600ha hạ lưu của các hồ chứa Bà Râu, Sông Trâu (huyện Thuận Bắc), hồ Ông Kinh (huyện Ninh Hải).

Ông Trần Quốc Nam, phó chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, cho biết công trình hồ Sông Cái và phần còn lại của hệ thống kênh tưới đập dâng Tân Mỹ hiện đang thi công. Khi hai công trình này hoàn thành sẽ cùng với hồ chứa nước Sông Than (dung tích 85 triệu m³) khắc phục tình trạng khô hạn thường xuyên hằng năm cho tỉnh Ninh Thuận.