Tiến sĩ giáo dục NGUYỄN THỊ THANH PHƯỢNG, giảng viên tại Inner Space - trung tâm hoạt động cộng đồng về sức khỏe tinh thần (TP.HCM) - cho rằng có những cách giản đơn để nâng cao sức bền vượt qua gió dông cuộc đời và nuôi dưỡng niềm vui sống.

Không ai giúp ta tốt nhất bằng chính mình

* Trong quá trình tiếp xúc các bạn trẻ, ắt hẳn chị cũng nghe những chia sẻ về tình trạng mất ngủ mà nguyên nhân từ những xáo trộn trong cuộc sống?

- Tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Phượng: Giới trẻ có nhiều áp lực trong công việc, cuộc sống và đôi khi họ tự tạo áp lực cho mình. Một lý do của việc khó ngủ là người ta tạo ra quá nhiều suy nghĩ trong ngày. Về đêm, điều này tiếp tục gia tăng trong tâm trí, khiến ta không bình yên đi vào giấc ngủ.

Để khắc phục, không có ai giúp đỡ ta tốt nhất bằng chính mình. Một số điều kiện vật chất có thể hỗ trợ giấc ngủ, như một căn phòng có nhiệt độ và ánh sáng thích hợp. Nhưng ta cần có những cách thức chủ động vượt qua, không lệ thuộc điều kiện bên ngoài.

Suy nghĩ đến từ tinh thần. Nếu tinh thần bình an và tích cực, ta có thể mang lại giấc ngủ ngon cho mình.

* Nhưng thực tế tâm trí nhiều khi không nghe lời chủ nhân của nó...

- Một điều kiện rất quan trọng để đi vào giấc ngủ là giảm số lượng suy nghĩ, chỉ giữ lại những suy nghĩ tích cực và cần thiết. Các bạn trẻ nên hạn chế tiếp cận thông tin trước khi ngủ, vì tâm trí giống như cái máy sẽ tiến hành phân tích, nghĩ ngợi. Nếu đưa vào điều tốt đẹp, ta sẽ cảm nhận ý nghĩa một ngày, biết ơn những người đã gặp... Đó là sự đóng lại trong ngày để có giấc ngủ ngon.

Cụ thể, công việc nên được khép lại tại nơi làm việc. Bạn trẻ về nhà với vai trò của người cha, người mẹ, người con... tràn đầy yêu thương. Với những trường hợp khẩn trương, ta có thể giải quyết trước 20h, sau đó dành thời gian cho bản thân.

Chìa khóa của ốc đảo bình yên

* Làm thế nào có thể thả trôi những tảng đá luôn đè nặng lòng mình, tăng "sức đề kháng" trước khó khăn thử thách?

- Nhà bác học Albert Einstein đã nói mỗi người sinh ra là một thiên tài, nhưng nếu đánh giá một con cá bằng khả năng leo cây thì cả đời nó sẽ nghĩ mình kém cỏi. Khi xuống tinh thần, bạn trẻ có thể ngẫm lại chặng đường đã đi, những gì mình đã vượt qua, và những thành tựu đạt được.

Mỗi chúng ta là một thực thể độc đáo, không nên so sánh với người khác. Ta cần nâng niu từng khoảnh khắc, từng điều nhỏ nhoi mình làm được. Có bạn trẻ từng chia sẻ với chúng tôi rằng "chỉ cần một chút xíu tiến bộ là em đã trân trọng bản thân mình".

Những sự việc xảy ra trong quá khứ, ta rút ra bài học và không lãng phí năng lượng cho chúng. Quan trọng là vào giây phút hiện tại, ta làm gì để tạo sự khác biệt, làm gì để tập trung phát triển điểm mạnh...

* Có những người mất ngủ khi nhìn thấy chiếc giường cũng bị ám ảnh. Giải pháp cụ thể nào chị đã gợi mở khi các bạn tham gia trải nghiệm cải thiện tinh thần tại trung tâm?

- Suy nghĩ cuối ngày rất quan trọng. Nó thường xuất hiện trở lại khi vừa thức dậy. Ta nên chọn điều thật đẹp, khi thức dậy nó sẽ là suy nghĩ để bắt đầu ngày mới. "Tôi là một tâm hồn yêu thương", "Tôi là một tâm hồn hạnh phúc"... là những câu chương trình trải nghiệm không tính phí của chúng tôi hay gợi mở các bạn thực hành.

Bạn có thể nói "Tôi là một tâm hồn bình an" và lặp lại nhiều lần trước khi ngủ, kết hợp tư thế thư giãn thoải mái. Bạn chỉ tập trung một suy nghĩ mình bình an. Nhiều bạn kể lại rằng đã ngủ... tít thò lò.

Trân trọng tuổi trẻ mình đang có

* Một số bạn cũng tìm hiểu phương pháp, thực hành rồi lại cuốn vào guồng quay cuộc sống. Chị có thể chia sẻ cách để bạn trẻ duy trì lối sống lành mạnh?

- Ai cũng có chiều sâu trải nghiệm, đều có những ký ức tích cực song hành những điều chưa như ý. Có thể gọi chúng là con sói trắng và sói đen. Ta nuôi dưỡng sói trắng - một kho báu tích cực, bình an, tốt đẹp - thì nó sẽ phát triển.

Chẳng hạn, ta nói rằng một ly nước đang nửa đầy hay nửa vơi đều đúng. Nhưng nếu nghĩ là nửa đầy, ta có nguồn cảm hứng, còn nửa vơi liên hệ với sự mất mát, thiếu tích cực.

Mỗi tình huống, ta nhìn từ góc độ tích cực hay tiêu cực là sự lựa chọn của bản thân mình. Tình huống xảy đến, nếu ta thấy cơ hội, nó sẽ trao nhiều năng lượng. Đó giống như người thầy, là bài thi để kiểm tra sự trưởng thành, khoan dung, kiên nhẫn...

* Kho báu mà mỗi người đang có có thể là gì, thưa chị?

Những thứ đáng giá mà mỗi người đều có đó là thời gian và suy nghĩ, vì suy nghĩ có thể tạo sự khác biệt. Những ý nghĩ mình yếu kém hay quá vượt trội sẽ khiến tâm trí mất cân bằng.

Bên cạnh đó, vai trò của bạn bè và người thân rất quan trọng. Ta nên gìn giữ những mối quan hệ hiểu mình và nâng đỡ mình trong sự tích cực.

* Tuổi trẻ trôi qua rất nhanh. Chị nhắn nhủ gì với bạn trẻ để có thể quý trọng sức khỏe và nuôi dưỡng tinh thần tích cực...

- Mình cần biết rằng bất an không phải bản chất mà chỉ là những thứ thu thập trong quá trình sống. Cuộc sống thực sự rất quý. Mỗi người là một viên gạch xây nên ngôi nhà xã hội tốt đẹp.

Một cách vượt qua nỗi lo lắng là tập trung điều mình yêu thích. Bạn trẻ có thể tham gia việc thiện nguyện, trở nên bận rộn và tìm được ý nghĩa cuộc sống.

Các bạn có thể học tập thêm, chơi thể thao, theo đuổi sở thích nào đó để khơi gợi điều tốt đẹp.

Những người trẻ sớm mất ngủ - Kỳ 5: 1.001 cách chữa mất ngủ

Ngoài biện pháp y khoa hiện đại, các bạn trẻ hiện nay còn tham gia những khóa học chữa lành, cải thiện giấc ngủ bằng các bài tập và hoạt động thấu hiểu bản thân. Các mô hình chăm sóc sức khỏe tâm lý thiên về tự nhiên vì thế ngày một đa dạng.