Những gương mặt indie của nhạc Việt

"So Long and Thanks for all the Fish" của Jung Buffalo - Trương Học Sĩ

“Hôm qua
Là hai ngày trước của ngày mai,
Là ngày sau của hai ngày trước”

Là những dòng trong truyện ngắn Yesterday của Haruki Murakami, trích tuyển tập Những người đàn ông không có đàn bà. Truyện ngắn đã đăng trên The New Yorker.

Trong ngôn ngữ hiện đại, ngày thú vị nhất chính là... ngày hôm nay, đặc biệt với các bạn trẻ. Vì nhiều lý do khả dĩ giải thích được: ngày hôm nay, nếu quy mỗi ngày mới là một lớp thực tại có bề mặt không đều phủ lên trái đất như cách chúng ta xác định niên đại bằng vỏ cây, là một lớp thực tại mới, sâu và dày hơn chút ít, và trong bản thân các thực tại đó, những hiểu biết và dữ kiện về quá khứ đã qua cũng vẫn không ngừng đầy đặn hơn, qua những nỗ lực.

Âm nhạc, như hầu như mọi thứ khác, hình thành từ những cuộc qua lại giữa xưa và nay, mà ở đó tuổi tác không phải là thước đo đáng tin cậy.

Nhạc sĩ Dương Thụ và các bạn trẻ - Ảnh: TL

Viết Thành, ca sĩ và sáng tác chính của nhóm nhạc Cá Hồi Hoang, trong buổi giao lưu tại Cà phê thứ bảy trẻ - chuỗi chương trình Đêm xanh - khi được hỏi đã trả lời về sự khác nhau giữa nhạc anh nghe và nhạc anh sáng tác: “Chẳng liên quan với nhau. Mình vẫn nghe punk của Green Day, Sum41, Blink182”.

Đúng, vì các sáng tác của nhóm nhạc indie (nghệ sĩ độc lập) tại Sài Gòn này vốn mượt mà, tự sự, “đời”, thoạt nghe sẽ thấy rất khác với tinh thần của nổi loạn gán ghép vào nhạc punk thời kỳ đầu, khi các nghệ sĩ Anh muốn chọc ngoáy cả nữ hoàng, một nét trào phúng mặn khá quen thuộc của dân đảo quốc sương mù.

Sắp phát hành album Giấc mơ giấy đầu tháng 12 theo hai định dạng song song, băng cassette “truyền thống” và CD, Cá Hồi Hoang như đang truyền tải một thông điệp nghệ thuật: nơi nào truyền cảm hứng, chúng tôi sẽ về nơi đó.

Băng cassette chứa những bản nhạc vỡ lòng của ngày trước, hay hình ảnh con cá hồi ngược dòng cảm tác từ truyện Lucky Luke chính là những nơi như vậy.

My Anh, nghệ danh Marzuz

Với Rắn Cạp Đuôi, nhóm nhạc ra mắt chùm Đêm xanh, chuyện có vẻ như trái lại hoàn toàn. Ảnh hưởng của nhóm là Nick Drake, Slowdive, Massimo Volume, Tortoise, Slint, Explosions in the Sky, Blind Idiot God, King Crimson, Robbie Basho, với nhân vật Chú Thoòng tếu lâm của 10 năm trước.

Trương Học Sĩ, người sáng lập nhóm, còn có dự án Jung Buffalo (chơi chữ giữa tên nhà tâm lý học Thụy Sĩ Carl Jung và khái niệm “trẻ trâu” trong giới trẻ Việt ngày nay), và những triển vọng hợp tác trên các phương tiện ngoài - âm nhạc khác.

Với những buổi diễn đếm tròm trèm số ngón trên bàn tay, Rắn đang “cạp đuôi” mình để tái sinh trong những sáng tạo của riêng họ, vẽ ra những vòng tròn rộng và đậm hơn, trau dồi từ vô vàn những ảnh hưởng mà lứa người nghe và chơi nhạc đi trước hầu như đều bỏ qua, hoặc chỉ có thể namedrop (nêu tên để tỏ ra sự hiểu biết mà không biết sâu).

***

Họ, các nghệ sĩ sáng tác nằm ngoài vòng phủ sóng của báo chí và phát thanh, luôn hiện hữu và vẫy vùng thích nghi theo cách của mình trong bất cứ bối cảnh âm nhạc nào dù khắc nghiệt đến đâu đi chăng nữa.

Thánh địa của họ, nói theo nhạc sĩ Dương Thụ, là các trang mạng, như Soundcloud, Bandcamp, Facebook Page, và những đêm diễn ít ỏi, rải rác các khán phòng chật chội nhưng ấm cúng, nơi họ có lượng khán giả của riêng mình dù ít ỏi, chẳng phải những mặt báo vốn thường dành đất nhiều hơn cho top 10 những cái tên đang hot của showbiz Tây hoặc ta hay những sân khấu diêm dúa, sáng lòa logo nhà tài trợ.

Xa vợi những cái tên “ngỡ là” yêu thích của các nhà sản xuất hay tổ chức tại Việt Nam như Scorpions, Modern Talking (1/2 của nhóm, Thomas Anders sắp diễn tại Hà Nội), Michael Learns To Rock, của ít nhất 10 năm về trước lần lượt dồn về Việt Nam thỏa mãn những cơn khát dai dẳng nhưng không mấy mệt nhọc.

Với xứ sở indie Việt, sự đa dạng tìm thấy ở những ngả ngách âm nhạc thú vị hơn nhiều, và hơn hẳn.

Album Giấc mơ giấy của Cá Hồi Hoang

Trong những ghi chép gần như duy nhất về họ của chuyên trang về nhạc indie Vietnam’s Next Top Bitches, họ là Lưu Thanh Duy, chưa từng biểu diễn, là kẻ “vấn vương” với thời kỳ hoàng kim của Dream Pop/Shoegaze của thập niên 1990, của My Bloody Valentine, và là người sáng tác “Bedroom Song” (bài ca phòng ngủ).

Là bộ ba Bluemato không kém phần lãng mạn, chơi indie/alternative với một EP Chuyến Tàu Xanh, là một trong bộ ba tự nhận đi đầu của indie rock Hà Nội, cùng Ngọt và Mimetals.

Là dự án hợp tác BEASTMODE của Marzuz nghệ sĩ sáng tác và chơi acoustic 17 tuổi với những nhà sản xuất và DJ nhạc điện tử Hà Nội.

Là Hazard Clique, bộ ba rapper “chất” nhất nhì Sài Gòn hiện nay, với những sáng tác và sản phẩm chất lượng, với ảnh hưởng của “old school Hip Hop” của những Wu Tang Clan, Nas.

Danh sách này tuy khiêm tốn nhưng không thể kể hết trong một hai ngày, khi những kết hợp giữa họ với nhau để sáng tác và thăng hoa ngày một dày và bất chợt hơn.

***

Khắp Việt Nam chỉ là về địa lý, cái gọi là môi trường của họ thật ra rộng rãi hơn nhiều: những cảm hứng sáng tác, như đã nêu, có thể đến từ hầu như khắp mọi nơi, và mọi con người - thường xuyên hơn cả, có lẽ từ những nghệ sĩ mà họ đã thưởng thức.

Theo thời gian, những người nghệ sĩ qua Internet - đúng hơn là qua những gia tài tư liệu trong quá khứ âm nhạc mà chúng ta đã kế thừa một cách chật vật cho đến chỉ mới vài năm qua - dường như đang tìm được tiếng nói cho riêng mình rõ nét hơn.

Không ồn ào vô nghĩa như phần lớn những nhóm metal chờ Rockstorm trước đây, hay lên gân quá mức về bản lai diện mục, làn sóng indie mới của Việt Nam chảy âm thầm với những nghệ sĩ đầu, giữa, và cuối lứa 9X, trong một xuất phát điểm hóa ra giúp ích cho họ rất nhiều: xa showbiz, vắng những show diễn vô thưởng vô phạt nhân danh “đam mê”.

Đừng kỳ vọng, và cũng chẳng có gì để thất vọng, vì họ đang đi đúng nhất con đường họ cần đi để phát triển, xa hơn và sâu hơn.

***

Chuỗi chương trình Đêm xanh do nhạc sĩ Dương Thụ khởi xướng hiện đang lần lượt tìm đến và giới thiệu các nghệ sĩ trẻ trên khắp Việt Nam đang thỏa sức sáng tạo, diễn ra tương đối định kỳ tại hai không gian 3A Ngô Quyền (Hà Nội) và 264 Nam Kỳ Khởi Nghĩa (TP.HCM).

Bên cạnh Cá Hồi Hoang còn có nhóm nhạc Rắn Cạp Đuôi của ba thành viên với linh hồn là một học sinh cấp III (nay vừa vào đại học), Trương Kiều Diễm của X-Factor 2016, Nguyễn Đình Thanh Tâm của The Voice 2015, tất cả đến từ Sài Gòn.

Ở Hà Nội, đó là Marzuz (tên thật My Anh), Mademoiselle (tên thật Nguyễn Hồng), nhóm nhạc Ngọt và mới đây nhất là The Veranda với nhân vật Hải Sâm.